Oczopląs (łac. nystagmus) to rytmiczne i bezwolne ruchy drgające jednej lub obu gałek ocznych. Zależnie od położenia głowy może być poziomy, pionowy lub elipsoidalny.
Oczopląs – charakterystyka
Rytmiczne ruchy gałek ocznych w czasie oczopląsu mają wyraźnie zaznaczoną fazę wolną oraz fazę szybką. Kierunek oczopląsu określa się według szybkiej fazy ruchu gałek ocznych. Oczopląs jest wynikiem złożonego współdziałania nerwów czaszkowych (VIII, III, IV i VI) oraz proprioceptorów szyjnych. W powstawaniu wolnej fazy pośredniczą jądra przedsionkowe, z których impulsacja dociera do motoneuronów mięśni gałek ocznych. Z kolei faza szybka jest wyrazem zjawiska kompensacji ośrodkowej, w której pośredniczy układ siatkowaty pobudzony przez układ przedsionkowy.
Zobacz również: Równowaga statyczna i dynamiczna – metody oceny.
Oczopląs – przyczyny
Oczopląs może być spowodowany wieloma czynnikami. W niektórych przypadkach jest zjawiskiem naturalnym w efekcie określonej sytuacji, np. patrzenia na przemieszczające się szybko przedmioty. Oczopląs fizjologiczny stanowi odruchową reakcję obejmującą jądra nerwów czaszkowych i wywołaną ruchem śródchłonki.
Inne przyczyny oczopląsu obejmują:
- podrażnienie zmysłowych komórek rzęsatych układu przedsionkowego;
- uszkodzenie zmysłu równowagi, nerwu przedsionkowego, a także niektórych ośrodków centralnego układu nerwowego.
Może towarzyszyć uszkodzeniom neurologicznym tych części układu nerwowego, które zajmują się koordynacją i ruchami gałek ocznych. Przykładem jest choroba Arnolda-Chiariego, w której dominuje oczopląs skierowany ku dołowi, najbardziej nasilony podczas patrzenia ku bokom.
Rodzaje oczopląsu
Główny podział obejmuje:
- oczopląs poziomy;
- oczopląs pionowy;
- oczopląs elipsoidalny.
Oczopląs poziomy powstaje wówczas, gdy głowę w czasie obrotu trzyma się prosto lub lekko schyloną do przodu. Pionowy pojawia się wówczas, gdy głowa jest zwrócona o 90 stopni do boku, obroty następują w płaszczyźnie strzałkowej, a ruchy gałek ocznych w osi przednio-tylnej. Z kolei do oczopląsu elipsoidalnego dochodzi wówczas, gdy głowa podczas obrotu znajduje się w płaszczyźnie czołowej, będąc nachylona do przodu o 120 stopni lub ku tyłowi o 60 stopni.
Oczopląs podczasobrotowy i poobrotowy
Ruchy gałek ocznych najłatwiej wywołać obrotowym przyspieszeniem badanego, który siedzi na fotelu obrotowym. Wykonuje się przy tym 10 obrotów fotela w ciągu 20 sekund, a następnie nagle zatrzymuje się fotel. Pada polecenie, aby pacjent patrzył na palec badającego ustawiony po stronie przeciwnej. Stosując zmienne przyspieszenie kątowe udaje się wywołać w czasie obrotu ciała tzw. oczopląs podczasobrotowy, skierowany w stronę działającego przyspieszenia. Po zatrzymaniu badanego na fotelu występuje oczopląs poobrotowy o kierunku przeciwnym do kierunku wykonywania obrotów.
Oczopląs kaloryczny
Wywołuje się go wprowadzeniem ciepłej (około 44 stopnie Celsjusza) lub zimnej (30 stopni Celsjusza) wody do przewodu słuchowego zewnętrznego. W przypadku ciepłej wody oczopląs będzie skierowany w stronę ocieplanego ucha, natomiast w przypadku wody zimnej w stronę przeciwną.
Oczopląs optokinetyczny
Ruchy gałek ocznych o typie oczopląsu występują wówczas, gdy człowiek się nie porusza, ale patrzy na szybko przesuwające się przed jego oczami obiekty. Ten ruch nazywa się właśnie oczopląsem optokinetycznym, ponieważ jedyną siłą napędową są tu bodźce wzrokowe. Jest on następstwem dążenia do zatrzymania na siatkówce obrazu. Ponadto ulega upośledzeniu po uszkodzeniu zakrętów: kątowego i nadbrzeżnego oraz drogi wzrokowej.
Oczopląs – leczenie
Leczenie oczopląsu patologicznego najczęściej polega na farmakoterapii oraz chirurgii. U niektórych osób zastosowanie znajduje ostrzyknięcie mięśni gałkoruchowych toksyną botulinową, z kolei u innych konieczna jest ich operacja. Należy jednak wiedzieć, że nawet operacja nie daje gwarancji całkowitego powrotu do zdrowia, gdyż dolegliwość może powrócić po pewnym czasie.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2014.
- Jadanowski K., Budrewicz S., Koziorowska-Gawron E., Zaburzenia gałkoruchowe w chorobach ośrodkowego układu nerwowego, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2010.
