Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej to jeden z najczęstszych urazów ortopedycznych dotyczących stawu kolanowego. Może być zarówno konsekwencją mechanicznego urazu, jak i przeciążeń czy zmian zwyrodnieniowych, zwłaszcza u osób starszych. Każdy przypadek uszkodzenia łąkotki wymaga diagnostyki ortopedycznej oraz wsparcia fizjoterapeutycznego. Niestety większość pacjentów wymaga zaopatrzenia chirurgicznego.
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej – przyczyny
Łąkotka przyśrodkowa znajduje się po wewnętrznej stronie stawu kolanowego pomiędzy kością udową a kością piszczelową. Jej zadaniem jest przede wszystkim amortyzacja obciążeń w kolanie, a tym samym ochrona chrząstki stawowej, jak i stabilizacja, w szczególności rotacyjna. Do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej najczęściej dochodzi w momencie bezpośredniego urazu, a więc na przykład przy zbyt mocnym obciążeniu kolana (upadki z wysokości, wypadki komunikacyjne, upadek na wyprostowane kolano w obciążeniu osiowym). Szczególnym zagrożeniem są tutaj sporty kontaktowe oraz wszelkie biegi i skoki przy nieustabilizowanym mięśniowo kolanie, co jest dość charakterystyczne dla sportowców amatorów.
Jednak do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej może dojść także w mechanizmie przeciążeń sumujących się przez lata. To tak zwane uszkodzenia zwyrodnieniowe, które są znacznie trudniejsze w gojeniu i zmniejszają rokowania pacjenta na bezbolesne funkcjonowanie. Warto zaznaczyć, że łąkotka przyśrodkowa uszkadza się znacznie częściej niż łąkotka boczna. Wady wrodzone i torbiele łąkotkowe czynią łąkotkę bardziej podatną na uszkodzenia, podobnie jak nadwaga i otyłość.
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej – objawy
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej ma dość charakterystyczny obraz kliniczny. Pojawia się ból po stronie przyśrodkowej stawu kolanowego, który nasila się zwłaszcza podczas ruchów skrętnych w kolanie (na przykład przy obracaniu się na jednej nodze) oraz podczas obciążania kolana (na przykład przy chodzeniu czy bieganiu). Ból może mieć zarówno charakter kłujący, jak i tępy i rozlany.
Bezpośrednio po urazie pojawić się może ograniczenie zakresu ruchomości stawu kolanowego, jego obrzęk oraz wzrost ciepłoty skóry. Po pewnym czasie pozostaje jednak wyłącznie ból oraz ewentualne ograniczenie zakresu ruchomości kolana. Jeśli w trakcie uszkodzenia łąkotki doszło do oderwania się jej fragmentu lub odwinięcia, może dojść do zablokowania kolana w lekkim zgięciu – niemożliwe staje się bezbolesne pełne wyprostowanie stawu.
Diagnostyka uszkodzonej łąkotki przyśrodkowej
Rozpoznanie uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie oraz badaniu klinicznym. Pacjent zwykle opisuje ból po stronie przyśrodkowej kolana, czasami połączony z uczuciem zablokowania stawu, przeskakiwania lub obrzękiem, który pojawia się kilka godzin po urazie. Fizjoterapeuta lub ortopeda ocenia zakres ruchomości stawu, stabilność więzadeł, a także tkliwość wzdłuż linii stawowej.
Zastosowanie znajdują również testy funkcjonalne, które pomagają potwierdzić podejrzenie uszkodzenia łąkotki. Najczęściej wykorzystuje się:
- test Thessaly’ego:
Należy podkreślić, że żaden z tych testów nie daje pewności wystąpienia urazu, jednak połączenie ich wyników z objawami zgłaszanymi przez pacjenta znacznie zwiększa trafność diagnozy.
W diagnostyce obrazowej podstawowe znaczenie ma rezonans magnetyczny (MRI), który najdokładniej pokazuje rodzaj i lokalizację uszkodzenia łąkotki. Zdjęcia RTG wykonuje się w celu wykluczenia złamań kości i oceny ewentualnych zmian zwyrodnieniowych,. Natomiast artroskopia pozostaje złotym standardem, ponieważ pozwala zarówno obejrzeć staw od wewnątrz, jak i jednocześnie leczyć uszkodzenie. Coraz częściej stosuje się także ultrasonografię (USG), szczególnie jako szybkie badanie przesiewowe.
Warto dodać, że w pracy fizjoterapeuty ważna jest również obserwacja chodu, próba przysiadu jednonóż czy ocena wchodzenia po schodach. Dzięki nim można ocenić, jak uszkodzenie łąkotki wpływa na codzienną sprawność pacjenta i dobrać odpowiednie postępowanie fizjoterapeutyczne.
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej – leczenie
Potencjał łąkotek do samoregeneracji jest niewielki z uwagi na ograniczenie ich unaczynienia jedynie do obszaru brzegu zewnętrznego. Obszar ten w literaturze anglojęzycznej nazywany jest „red-red” i zawiera także unerwione rogi łąkotki. Rozdarcia, które pojawiają się w strefie unaczynionej mają największą szansę na regenerację poprzez leczenie nieoperacyjne. Uważa się, że leczenie zachowawcze należy stosować w przypadku rozdarć podłużnych do 10 mm w strefie unaczynionej i do 3 mm w strefie nieunaczynionej. Takie leczenie polega przede wszystkim na ustabilizowaniu kolana w ortezie zgięciowej do 20-30 stopni i odciążaniu nogi, aby łąkotka mogła rzeczywiście się zagoić. Jednocześnie prowadzone są indywidualnie dobrane ćwiczenia oraz zabiegi fizykalne, takie jak fala radiowa. Pomocniczo uszkodzoną łąkotkę można ostrzyknąć osoczem bogatopłytkowym pod kontrolą USG, aby stymulować jej regenerację. Taka terapia trwa około 6 tygodni.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych rezultatów lub jeśli istnieją wskazania do leczenia inwazyjnego, przeprowadza się chirurgiczne zszycie uszkodzonych fragmentów łąkotki. Jest to prosty, artroskopowy zabieg, wykonywany w znieczuleniu miejscowym (od pasa w dół), trwający około półtorej godziny. Jeśli uszkodzenie łąkotki przebiega z ubytkiem objętości, można rozważyć uzupełnienie go skrzepami fibrynowymi, jednak nie wszyscy lekarze wykonują tak skomplikowane procedury.
Zobacz również: Martwica łąkotki.
Po operacji pacjent powinien korzystać z kul ortopedycznych przez 6 tygodni, wcześniejsze odrzucenie kul znacząco zwiększa ryzyko ponownego uszkodzenia niezagojonej jeszcze łąkotki. Już od pierwszego dnia po operacji prowadzona jest rehabilitacja, która tak naprawdę intensywnie trwa do trzech miesięcy. Pełen powrót do sportu i aktywności może trwać nawet około pół roku.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Pukaluk A., Ryniewicz A., Łąkotki stawu kolanowego – metody regeneracji, Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 12/2017.
- Książek-Czekaj A., Cłapak B., Wiecheć M., Fizjoterapia po uszkodzeniu łąkotki stawu kolanowego, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 1/2014.
