Zrost kostny to termin służący do określania pełnego zagojenia się złamania kości, w którym odłamy przestają być ruchome względem siebie i gdy spada do minimum ryzyko ich faktycznego przemieszczenia się. Taki stan powinien zostać potwierdzony badaniem RTG. Stanowi punkt wyjścia do bardziej angażującej i zaawansowanej fizjoterapii.
Jak powstaje zrost kostny?
Proces tworzenia się zrostu kostnego jest niezmiernie złożony i zależy od wielu czynników. Mimo wszystko to punkt obowiązkowy w procesie powrotu do sprawności po złamaniu kości. Wyłącznie gdy zostanie odtworzona wytrzymałość mechaniczna kości, a więc jej ciągłość, można dążyć do przywrócenia funkcji podporowej i zdolności biomechanicznego ruchu w pobliskich stawach. Zrastanie się kości trwa od 6 do 12 tygodni. Przyjmuje się, że brak lub niepełny zrost kostny w okresie od 3 do 6 miesięcy od złamania kwalifikuje się do diagnozy kostnego zrostku opóźnionego.
W konsekwencji urazu kości dochodzi do przerwania jej ciągłości wraz z okostną i śródkostną. Wywołuje to miejscowe przerwanie krążenia oraz wynaczynienie krwi, która tworzy skrzep w szparze złamania. To właśnie jego obecność jest tak ważna w procesie powstawania zrostu kostnego. Stanowi bowiem tzw. magazyn komórek pluripotencjalnych, będących prekursorami komórek uczestniczących w gojeniu się kości.
Zrost kostny warunkowany jest zwiększoną aktywnością granulocytów, makrofagów, limfocytów T, osteoblastów i osteoklastów biorących udział w reakcji zapalnej tworzącej się w miejscu złamania. Równie ważne są mediatory procesu zapalnego (prostaglandyny i interleukiny) oraz czynniki wzrostu produkowane przez osteoblasty. Są one stymulowane przez komórki macierzyste szpiku zlokalizowane w krwiaku pourazowym.
Zobacz również: Etapy zrostu kości.
Co wpływa na prawidłowy zrost kostny?
Aby doszło do prawidłowego, stabilnego utworzenia się zrostu kostnego, niezbędne są następujące czynniki:
- unieruchomienie złamanej kończyny, aby nie doszło do przesunięcia się odłamów lub do ich przemieszczania się;
- prawidłowe ustawienie odłamów kostnych – jeśli to konieczne, odłamy kostne zespala się mechaniczne, np. płytkami, śrubami czy drutami;
- zapewnienie dobrego ukrwienia tkanek otaczających uraz;
- prawidłowa dieta będąca podstawą dostarczenia składników odżywczych, a jeśli to konieczne również suplementacja (rekomenduje się zwłaszcza witaminę D, kolagen i kwas hialuronowy).
Zapewnienie dobrego ukrwienia jest możliwe dzięki aktywacji pompy mięśniowej. Co oznacza to w praktyce? Należy systematycznie ćwiczyć, jednak nie na tyle, aby w konsekwencji doszło do przesunięcia się odłamów kostnych nawet o milimetr. Taki efekt zapewniają odpowiednio dobrane ćwiczenia przez fizjoterapeutę podczas rehabilitacji. Są to m.in. ćwiczenia izometryczne polegające na napięciu mięśnia bez rozciągania czy zbliżania jego przyczepów. Ćwiczenia czynne wdrażane są dopiero po uzyskaniu pełnego zrostu kostnego, co potwierdza się na podstawie badania RTG wykonywanego tuż po zdjęciu gipsu / unieruchomienia.
Zobacz również: Chodzenie o kulach.
Opóźniony zrost kostny
Dynamika tworzenia się zrostu kostnego zostaje zaburzona w momencie, gdy pojawią się czynniki ogólnoustrojowe bądź miejscowe takie jak:
- choroby współistniejące u pacjenta, np. cukrzyca, miażdżyca, niewydolność krążenia, choroby reumatyczne i nowotwory;
- zły stan odżywienia;
- alkoholizm;
- nikotynizm;
- powikłanie złamania, zwłaszcza złamanie otwarte, złamanie przezstawowe czy złamanie w mechanizmie zmiażdżenia;
- zły ogólny stan okolicznych tkanek miękkich;
- zanieczyszczenie rany;
- ubytki kostne, w tym osteoporoza;
- niedogodna lokalizacja złamania.
Opóźniony zrost kostny może doprowadzić do wystąpienia tzw. stawu rzekomego. Jego ryzyko jest większe u dorosłych (u dzieci praktycznie się nie pojawia). Wówczas mówi się o utrwalonym braku zrostu, na co nie da się już wpłynąć. Na opóźniony zrost kostny, a więc na zwiększenie ryzyka stawu rzekomego, może wpłynąć aktywność fizyczna w trakcie rekonwalescencji, gdyż zamiast zapewnić stabilność odłamom, pacjent porusza nimi, przez co nie może wytworzyć się właściwa kostnina.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kaczmarek A., Wieloetapowe postępowanie fizjoterapeutyczne w przypadku urazowego złamania kości skokowej, Praktyczna Fizjoterapia, 12/2018.
- Koczewski P., Biologia zrostu kostnego. Zaburzenia zrostu kostnego.
- Kuropka P., Kuryszko J., Przetocka-Wydro A., Gojenie się złamań kości, Medycyna Weterynaryjna, 62/2006.
