Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest złożonym zespołem będącym konsekwencją dysproporcji pomiędzy obciążeniem (i urazami) stawu a wytrzymałością i opornością struktur stawowych. Proces zwyrodnieniowy może toczyć się w każdym stawie organizmu ludzkiego, najczęściej jednak dotyczy dużych stawów obwodowych (kolana, biodra, barki) oraz kręgosłupa.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – przyczyny
U podstaw choroby zwyrodnieniowej leży uszkodzenie chrząstki tworzącej powierzchnie stawowe oraz kości podchrzęstnej, będącej amortyzatorem stawu. Gonartroza może być ponadto pierwotna (w związku z procesami starzenia i zużycia chrząstki stawowej bądź predyspozycji genetycznych), bądź wtórna (w konsekwencji wad postawy, przebytych chorób stawów, zaburzeń neurologicznych, zaburzeń przemiany materii, urazów i powtarzanych przeciążeń. Choć dokładne przyczyny jej powstawania nie są w pełni poznane, uważa się, że najważniejszymi czynnikami ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych są:
- nadwaga i otyłość;
- brak aktywności fizycznej, w tym siedzący tryb życia;
- przeciążenia stawów, np. wskutek zbyt intensywnego uprawiania sportów wymagających biegania czy skakania;
- urazy stawów kolanowych oraz przebyte operacje, np. artroskopia stawu kolanowego, zerwanie ACL, skręcenia stawu.
Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko choroby zwyrodnieniowej, co wiąże się dodatkowo ze spadkiem fizjologicznej produkcji kolagenu i kwasu hialuronowego – dwóch ważnych składników powierzchni stawowych i mazi stawowej.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – objawy
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest jedną z najczęstszych postaci choroby zwyrodnieniowej oraz jedną z głównych przyczyn bólu przewlekłego, zwłaszcza u osób po 40. roku życia. Jej objawy są dość charakterystyczne i obejmują:
- ból pojawiający się zwłaszcza po dłuższym unieruchomieniu (np. z rana lub po wielogodzinnym siedzeniu), nasilający się wraz z rozpoczęciem ruchu i ustępujący podczas kontynuacji ruchu;
- poranna sztywność stawów;
- trzeszczenia w stawie podczas wykonywania jakichkolwiek ruchów;
- wysięk w stawie.
Wraz z rozwojem choroby pojawia się niestabilność kolana oraz pogrubienie obrysu kostnego tego stawu.
Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego
Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawów rozpoczyna się zazwyczaj szczegółowym wywiadem zdrowotnym oraz prostymi testami funkcjonalnymi, które może wykonać zarówno lekarz ortopeda, jak i fizjoterapeuta. Następnie wykonuje się zdjęcie RTG obu stawów kolanowych. Badanie radiologiczne z dużą dokładnością uwidacznia rozległość i zaawansowanie procesu zwyrodnieniowego, choć możliwe jest to na podstawie niemal każdego innego badania obrazowego (MRI, TK, USG). Należy również odróżnić chorobę zwyrodnieniową od licznych chorób reumatycznych, które mogą objawiać się podobnie. W tym celu przeważnie wykonuje się badania krwi.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – leczenie
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest trudne i czasochłonne. Jako że jest ona przewlekła, nie ma sposobów na jej wyleczenie czy cofnięcie zmian. Dąży się do poprawy jakości życia, zmniejszenia bólu i sztywności stawów oraz spowolnienia powstawania dalszych zmian patologicznych. W pierwszym etapie zaleca przyjmowanie siarczanu glukozaminy lub siarczanu chondroityny (w postaci leku dostępnego na receptę), a przy silnym, dłużej utrzymującym się bólu również paracetamolu.
Jednocześnie ważne jest pogłębione współdziałanie z fizjoterapeutą i stosowanie ortez na stawy kolanowe oraz specjalistycznych wkładek do butów. Systematyczna fizjoterapia znacznie poprawi kondycję stawu i wydolność całego organizmu. Może przebiegać z wykorzystaniem terapii manualnej i treningów funkcjonalnych, jednak o systematycznej aktywności pacjent musi pamiętać samodzielnie. Ze względu na długotrwały przebieg choroby rehabilitacja odbywa się raczej rzadko, średnio 1-2 razy w miesiącu. Do domowych metod działających objawowo zalicza się ponadto:
- okłady z kapusty na bolesne stawy;
- okłady z kurkumy;
- zimne okłady lub ciepłe okłady (w zależności od fazy choroby).
Osoby z gonartrozą powinny również zadbać o prawidłową masę ciała oraz rozpocząć suplementację kwasu hialuronowego, kolagenu oraz witaminy D.
Wśród nowoczesnych metod leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów znajdują się: iniekcje osocza bogatopłytkowego lub iniekcje komórek macierzystych oraz wiskosuplementacja (wstrzykiwanie kwasu hialuronowego w staw bezpośrednio uszkodzony). Zaawansowane przypadki zwyrodnień wymagają wymiany stawu, wykonuje się endoprotezoplastykę stawu kolanowego.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jastrzębiec-Święcicka M., Cybulski M., Dzięcioł-Anikiej Z., Krajewska-Kułak E., Ocena stanu funkcjonalnego pacjentów z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, Piel Zdr Publ. 2017;26(1):63-68.
- Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia, Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 2, 52–57.
- Kucharz E., Kuryliszyn-Moskal A., Wiland P., Mastalerz-Migas A., Sudoł K., Jabłoński R., Algorytm diagnostyczny choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Lekarz POZ, 4/2021.
