Endoprotezoplastyka

Endoprotezoplastyka to zabieg polegający na wymianie zniszczonego procesem chorobowym stawu na sztuczny, w pełni sprawny, mający przywracać biomechanikę ruchu. Najczęściej operację wykonuje się w odniesieniu do stawu biodrowego lub stawu kolanowego, zaś wskazaniem jest zazwyczaj zaawansowana choroba zwyrodnieniowa stawów.

Endoprotezoplastyka – na czym polega?

Zabieg endoprotezoplastyki trwa zazwyczaj maksymalnie do 2 godzin i wykonuje się go w znieczuleniu zewnątrzoponowym, w efekcie czego pacjent pozostaje świadomy, lecz nie odczuwa niczego od pasa w dół. Istnieje także możliwość znieczulenia ogólnego u osób, które nie są w stanie wytrzymać tej operacji przy zachowaniu świadomości. Po zadziałaniu znieczulenia chirurg ortopeda wykonuje nacięcie skóry nad stawem (długości 10-15 cm), aby odsłonić obie powierzchnie stawowe. Następnie usuwa zniszczone i chore tkanki stawu, po czym na ich miejsce wstawia indywidualnie stworzoną endoprotezę. W przypadku endoprotezoplastyki stawu biodrowego do kanału kości udowej wprowadza trzpień protezy, a do kości biodrowej przyczepia sztuczną panewkę. Z kolei w przypadku stawu kolanowego najpierw wycina ACL (więzadło krzyżowe przednie) oraz obie łąkotki, a dopiero później zniszczone elementy stawowe. Po umieszczeniu protezy na właściwe miejsce w ranę wkłada dren i zaszywa ją, zwieńczając wszystko odpowiednim opatrunkiem.

Pacjent pozostaje w szpitalu jeszcze 5-7 dni. W tym czasie personel medyczny sprawuje nadzór nad procesami gojenia oraz przeciwdziała ewentualnym powikłaniom, np. zakrzepom. Znaczenie ma tu farmakoterapia przeciwzakrzepowa oraz wczesna rehabilitacja. Endoprotezoplastyka pozwala pacjentom wrócić do codziennej aktywności, a nawet sportu. Sprawia, że ruchy przestają być dla pacjenta bolesne czy dyskomfortowe. Oczywiście pacjent nie będzie mógł wrócić do sportów kontuzjogennych czy aktywności obarczonych ryzykiem upadku. Przeciwwskazane jest też dźwiganie ciężarów. Jednak wymiana stawu pozwala prowadzić znacznie lepsze życie, niż byłoby ono z trwającą, aktywną chorobą stawu.

Wskazania do endoprotezoplastyki

Podstawowe wskazania do endoprotezoplastyki są następujące:

• uporczywy, przewlekły ból stawu utrzymujący się przez większą część dnia (także w spoczynku i w nocy) z niewielką lub krótkotrwałą poprawą po lekach przeciwbólowych;
• problem ze zmianą pozycji, np. siedzącej do stojącej lub z leżącej do siedzącej;
• zaburzenia chodu i pojawianie się dolegliwości podczas chodzenia po schodach;
• ograniczenie codziennej aktywności życiowej przez wzgląd na ból stawu.

Zdecydowanie najczęściej powyższe objawy są konsekwencją zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawów, jednak mogą być one także wynikiem chorób reumatycznych, np. RZS czy łuszczycowego zapalenia stawów. Wskazaniem do operacji są ponadto znacznego stopnia uszkodzenia mechaniczne stawu, np. podczas wypadku komunikacyjnego.

Endoprotezoplastyka – przeciwwskazania

Głównymi przeciwwskazaniami do zabiegu endoprotezoplastyki są:

• infekcja stawu lub okolicy operowanej;
• gorączka, zaostrzenie chorób przewlekłych;
• niedowłady mięśni po udarze mózgu występujące w operowanej kończynie;
• zaburzenia krążenia kończyny;
• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• zaawansowana, niewyrównana cukrzyca;
• znacznego stopnia otyłość;
• zaawansowana osteoporoza;
• młody wiek pacjenta (przeciwwskazanie względne).

Decyzję o kwalifikacji pacjenta do operacji poodejmuje lekarz po zapoznaniu się z jego historią choroby oraz po przeanalizowaniu zdjęć RTG.

Zobacz również: Endoproteza w płynie.

Rehabilitacja po endoprotezoplastyce

Po wykonanej wymianie stawu kluczowym czynnikiem warunkującym powrót do pełnej sprawności jest systematycznie prowadzona rehabilitacja ruchowa. Rozpoczyna się ona już 1. dnia od operacji w warunkach szpitalnych. Pacjent wykonuje proste ćwiczenia izometryczne i ćwiczenia przeciwzakrzepowe, a w kolejnych dniach jest pionizowany i uczy się chodu o kulach ortopedycznych (choć zwykle zaleca się naukę tego chodu jeszcze przed operacją). 14 dni od operacji obarczonych jest najwyższym ryzykiem powikłań, np. wyłamania protezy. W tym czasie należy bezwzględnie stosować się do zaleceń fizjoterapeuty, np. unikać zginania biodra powyżej 90 stopni (przy endoprotezoplastyce biodra) lub unikać rotacji podudzia (przy endoprotezoplastyce kolana).

Zobacz również: Pionizacja pacjenta i nauka chodzenia.

Po wyjściu ze szpitala warto umówić się na wizytę u fizjoterapeuty, który prywatnie poprowadzi dalsze leczenie. Techniki manualne oraz ćwiczenia mają na celu wzmocnić mięśnie w operowanej kończynie, poprawić jej ukrwienie i propriocepcję, przywrócić zdolność chodu z obciążeniem masą własnego ciała. Rehabilitacja trwa średnio około 6 miesięcy, jeśli prowadzona jest systematycznie i z zaangażowaniem pacjenta. Po tym czasie większość osób może wrócić do sportu, np. jazdy na rowerze, dłuższych spacerów, tańca.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Sowa K., Kotwas A., Antczak K., Zdziarski K., Knyszyńska A., Karakiewicz B., Postępowanie rehabilitacyjne u pacjentów po endoprotezoplastyce stawu biodrowego w okresie szpitalnym jako profilaktyka przewlekłych deficytów funkcjonalnych, Płock 2019.
2. Pieńkoś M., Poradnik dla pacjenta “Endoproteza stawu biodrowego”, Brzesko 2019.
3. Kowalczewski J., Pierwotna endoprotezoplastyka stawu kolanowego, Wydawnictwo Medisfera, Warszawa 2013.