Paracetamol to popularny lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, przy czym nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Należy ściśle przestrzegać stosowanej dawki, ponieważ zbyt duża może spowodować liczne skutki uboczne, a nawet śmierć.
Co to jest paracetamol?
Paracetamol po podaniu doustnym bardzo szybko wchłania się w jelicie cienkim, a jego biodostępność wynosi od 60% do 90%, w zależności od podanej dawki. Efekt przeciwbólowy omawianego leku rozpoczyna się już po 15–30 minutach od podania, a maksymalne stężenie w surowicy osiągane jest po 10–60 minutach.
Uznaje się go za bezpieczniejszy niż na przykład niesteroidowe leki przeciwzapalne, ponieważ w przeciwieństwie do nich nie podrażnia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Lecznicze działanie tego leku opiera się na wpływie na ośrodek termoregulacji oraz na skórne naczynia krwionośne. Jedna z najnowszych teorii zakłada natomiast, że paracetamol aktywuje receptory kannabinoidowe oraz waniloidowe w układzie nerwowym, w efekcie czego osłabia przewodzenie bodźca bólowego i odczuwanie bólu.
Paracetamol dostępny jest w różnych postaciach – najczęściej jako tabletki, jednak dużą popularnością cieszą się również czopki, doustne zawiesiny oraz kapsułki. Istnieją również zmodyfikowane wersje tego leku przeznaczone do podawania dożylnego.
Zastosowanie paracetamolu
Paracetamol stosuje się najczęściej do leczenia:
- bólów głowy różnego pochodzenia – w tym napięciowego, migrenowego czy związanego z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym;
- bólów menstruacyjnych;
- gorączki, również u dzieci;
- bólów nowotworowych;
Jest to lek pierwszego rzutu w leczeniu dolegliwości bólowych, stosowany zamiast niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Może być również stosowany w terapii skojarzonej wraz z NLPZ lub opioidami, jako alternatywa dla dużych dawek innych leków.
Stosuje się go do leczenia dolegliwości bólowych zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Sprawdza się w likwidacji bólu o małym lub umiarkowanym nasileniu. Przy bardzo silnych bólach działanie paracetamolu jest zbyt słabe. Wówczas należy sięgnąć po mocniejsze środki, np. morfinę (oba te leki można łączyć).
Skutki uboczne
Skutki uboczne przyjmowania paracetamolu obejmują najczęściej:
- nudności i wymioty;
- brak apetytu;
- osłabienie organizmu i nadmierna senność;
- silne zmęczenie;
- dolegliwości bólowe brzucha.
W przypadku podaży bardzo dużej dawki, znacznie przekraczającej dopuszczalną normę, może dojść do rozwoju żółtaczki. Uszkodzona zostaje również wątroba oraz inne narządy wewnętrzne.
Podczas przyjmowania zalecanej, bezpiecznej dawki leku objawy niepożądane występują stosunkowo rzadko. Należy pamiętać, że stosowanie większych dawek leku niż zalecane nie tylko nie uśmierzy w większym stopniu bólu (działanie przeciwbólowe nie nakłada się), to dodatkowo może spowodować poważne skutki uboczne, a nawet zatrucie paracetamolem.
Paracetamol – przeciwwskazania
Po paracetamol nie powinny sięgać przede wszystkim pacjenci z nadwrażliwością na lek oraz ciężkimi niewydolnościami wątroby czy niewydolnością nerek. Również ciąża stanowi przeciwwskazanie, ponieważ paracetamol szybko przenika przez łożysko do płodu oraz przez krew do mleka matki. Przeciwwskazaniami względnymi są: choroba alkoholowa, odwodnienie i znaczne niedożywienie organizmu.
Zatrucie paracetamolem
Paracetamol stanowi groźną truciznę przy przekroczeniu maksymalnej dopuszczalnej dawki wynoszącej 7,5-15 g. W krajach wysokorozwiniętych bardzo często bywa wykorzystywany w celach samobójczych. Jeżeli zasoby glutationu wątrobowego, niezbędnego do unieszkodliwiania toksycznego metabolitu glutationu (N-acetylobenzochinoiminy) szybko się wyczerpią pod wpływem wielkiej dawki paracetamolu, dochodzi między innymi do uszkodzenia wątroby. W wątrobie następuje martwica centralnej części zrazików, w sercu – uszkodzenie mięśnia sercowego, natomiast w nerkach – martwica cewek bliższych.
Płukanie żołądka należy rozważyć, jeśli od połknięcia wielokrotności dawki terapeutycznej nie upłynęła 1 godzina. W innym razie płukanie żołądka nie ma sensu i należy podać pacjentowi odtrutkę. Leczenie odtrutkami ma największe szanse powodzenia w pierwszych kilkunastu godzinach od zatrucia, ale nie należy rezygnować z leczenia nawet po upływie 24-72 godzin od połknięcia paracetamolu.
Bibliografia
- Sharma C., Mehta V., Paracetamol: mechanismis and updates, Continuing Education in Anaesthesia, Critical Care & Pain, 4/2014.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Neumann-Podczaska A., Nowak T., Wieczorowska-Tobis K., Miejsce paracetamolu wśród leków przeciwbólowych, Gerontologia Polska, 4/2013.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
