Niewydolność nerek to upośledzenie czynności tych narządów. Oznacza to, że nie są one w stanie pełnić swojej podstawowej funkcji, jaką jest filtracja krwi. Rozróżnia się 2 rodzaje niewydolności nerek: ostrą i przewlekłą.
Ostra niewydolność nerek
Mianem tym określa się nagle występujące upośledzenie czynności nerek, przede wszystkim przesączania kłębuszkowego. Towarzyszy temu wzrost stężenia kreatyniny we krwi o ponad 25-50% wartości wyjściowej lub o ponad 44 µmol/l (0,5 mg/dl), a niekiedy dodatkowo obniżenie objętości wydalanego moczu.
Przyczyny
Wyróżnia się wiele przyczyn tej patologii. Ostra niewydolność przednerkowa jest spowodowana upośledzeniem perfuzji nerek, najczęściej z powodu zmniejszenia efektywnej objętości krwi krążącej lub rzutu serca, bądź spadku ciśnienia tętniczego. Odruchowe pobudzenie układu współczulnego powoduje skurcz tętniczki doprowadzającej, czego skutkiem jest zmniejszenie dopływu krwi do kłębuszka i przesączania kłębuszkowego.
Ostra niewydolność nerek miąższowa jest następstwem uszkodzenia struktur nerek przez przyczyny zapalne lub niezapalne. Wśród zapalnych można wyróżnić pierwotne lub wtórne zapalenie kłębuszków nerkowych czy ostre cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek. Z kolei wśród niezapalnych wyróżnia się np. uszkodzenie cewek nerkowych przez substancje toksyczne.
Ostra niewydolność zanerkowa wynika z niedrożności dróg odprowadzających mocz.
Objawy
Objawy ogólne choroby obejmują:
- osłabienie;
- utratę apetytu;
- nudności i wymioty.
Dodatkowo zauważa się zmniejszenie objętości wydalanego moczu. W blisko 50% przypadków dochodzi do skąpomoczu, zwykle poprzedzonego wzrostem stężeń kreatyniny i mocznika w osoczu. Bezmocz występuje często w zanerkowej niewydolności, ale także we wstrząsie, w martwicy kory nerek, obustronnym zatorze tętnicy nerkowej lub zatorze tętnicy jedynej nerki oraz mikroangiopatii zakrzepowej.
Wyróżnia się 4 okresy ostrej niewydolności nerek:
- wstępny;
- skąpomocz;
- wielomocz;
- zdrowienie.
Leczenie
Podstawą leczenia jest przede wszystkim usunięcie przyczyny choroby i czynników pogarszających czynność nerek. Ważna jest kontrola bilansu płynów poprzez monitorowanie diurezy i podaży płynów oraz codzienne odpowiednie żywienie chorego. Całość leczenia uzupełnia farmakoterapia.
Niekiedy konieczne może się okazać leczenie nerkozastępcze, czyli zastosowanie hemodializy. Celem jest zastąpienie czynności nerek w okresie niewydolności i samoistnej regeneracji miąższu nerki. Leczenie nerkozastępcze należy rozpoczynać wcześnie, zanim wystąpią powikłania niewydolności nerek.
Przewlekła niewydolność nerek
Choroba rozwija się w następstwie postępującego i nieodwracalnego upośledzenia ich czynności, głównie przesączania kłębuszkowego. Kryterium rozpoznania jest określenie współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR) <90 ml/min/1,73 m2.
Przewlekła choroba nerek według ogólnie przyjętych wytycznych to stan, w którym spełniony jest co najmniej 1 z poniższych kryteriów:
- uszkodzenie nerek trwa powyżej 3 miesięcy, przy czym określa się je jako obecność strukturalnych lub czynnościowych nieprawidłowości nerek, z prawidłowym lub zmniejszonym GFR. To z kolei objawia się nieprawidłowościami morfologicznymi lub markerami uszkodzenia nerek, w tym nieprawidłowościami w składzie krwi lub moczu;
- GFR <60 ml/min/1,73 m2 przez co najmniej 3 miesiące. Może temu towarzyszyć uszkodzenie nerek, choć nie jest to warunkiem.
Przyczyny
Tego typu niewydolność rozwija się w rezultacie dużego obniżenia ilości czynnych nefronów w następstwie stwardnienia kłębuszków, zaniku cewek nerkowych czy włóknienia tkanki śródmiąższowej nerek.
Do najczęściej spotykanych przyczyn tego stanu można zaliczyć następujące schorzenia:
- nefropatia cukrzycowa lub nadciśnieniowa;
- cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek;
- wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.
W rzeczywistości znaczna większość patologii w obrębie nerek może prowadzić do stopniowej utraty nefronów. To z kolei powoduje przeciążenie pozostałych nefronów, głównie z powodu hiperfiltracji. Na początku zauważa się jedynie przerost kłębuszków, jednak w późniejszym etapie choroby dochodzi do ich stwardnienia i włóknienia tkanki śródmiąższowej, co powoduje upośledzenie czynności nerek.
Objawy
Obraz kliniczny zależy od zaawansowania choroby oraz od ewentualnych chorób podstawowych / współtowarzyszących. W początkowych stadiach przewlekłej niewydolności nerek mogą nie występować żadne objawy kliniczne lub są one niecharakterystyczne (np. nadciśnienie tętnicze).
W miarę zmniejszania się GFR pojawiają się objawy i powikłania ze strony różnych narządów i układów, których częstość występowania zależy od zaawansowania niewydolności nerek. Wyróżnia się objawy:
- ogólne – hipotermia, zmęczenie, nadmierna męczliwość;
- skórne – bladość i suchość powłok skórnych, świąd, wybroczyny;
- dotyczące układu krążenia – hipotensja, nadciśnienie tętnicze, przerost lewej komory serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, zwapnienia naczyń;
- dotyczące układu oddechowego – oddech kwasiczy, mocznicowe zapalenie opłucnej, obrzęk płuc;
- objawy układu pokarmowego – utrata apetytu, nudności i wymioty, zapalenie błony śluzowej żołądka, mocznicowy zapach z ust.
Dodatkowo zauważa się zaburzenia w obrębie gospodarki hormonalnej, wodno-elektrolitowej oraz patologie morfologiczne. Jak zatem widać, przewlekła niewydolność nerek rzutuje na wszystkie układy organizmu.
Leczenie
Leczenie przewlekłej niewydolności nerek jest skomplikowane. Obejmuje leczenie przyczynowe, hamowanie postępu choroby, zapobieganie powikłaniom i eliminowanie tych już występujących, leczenie chorób współistniejących, przygotowanie do leczenia nerkozastępczego i leczenie nerkozastępcze.
Każdy chory powinien zostać jak najwcześniej zaszczepiony przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Kwalifikacja do leczenia nerkozastępczego powinna być przeprowadzona jak najwcześniej. Szacuje się, że w piątym stadium choroby wymagają go już wszyscy chorzy bez przeciwwskazań.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
