Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) to jedne z najczęściej stosowanych środków farmakologicznych. Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Ich częste lub długotrwałe przyjmowanie może jednak wiązać się z licznymi niepożądanymi konsekwencjami. Środki te można kupić bez recepty.

NLPZ – co to jest?

NLPZ to leki charakteryzujące się wspólnym mechanizmem działania. Obejmuje on zahamowanie syntezy prostaglandyn pośredniczących w rozwoju odczynu zapalnego. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są inhibitorami syntezy prostaglandyn i wpływają na ich cyklooksygenazę. Mimo wspólnego mechanizmu działania omawiane leki różnią się między sobą między innymi:

• przeciwwskazaniami i ograniczeniami w stosowaniu;
• ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych i ich profilem;
• parametrami farmakokinetycznymi, np. okresem półtrwania;
• pozacyklooksygenazowymi mechanizmami działania.

Leki tej grupy zazwyczaj stosuje się celem uśmierzania dolegliwości bólowych, zbijania gorączki i zmniejszania istniejących stanów zapalnych. NLPZ wykorzystuje się również w miejscowym leczeniu zmian przeciążeniowych, urazowych, zapalnych tkanek okołostawowych i mięśni oraz podczas leczenia stanów zapalnych w jamie ustno-gardłowej. Najczęściej jednak przyjmuje się je wyłącznie z myślą o zmniejszaniu bólu, np. po ekstrakcji zęba, przy bólach pourazowych i menstruacyjnych czy w dyskopatiach.

NLPZ – rodzaje

Wyróżnia się kilka grup niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w zależności od ich siły działania. Są to NLPZ:

• słabe – o krótkim okresie półtrwania, np. ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy. Wskazaniem do ich przyjmowania jest najczęściej ostry ból zapalny o umiarkowanym natężeniu. Przy przewlekłych bólach skuteczność tych leków jest mniejsza;
• umiarkowane – o pośrednim okresie półtrwania, np. naproksen. Podstawowym wskazaniem do stosowania jest ból o umiarkowanym lub silnym natężeniu: migrena, bóle menstruacyjne;
• silne o krótkim okresie półtrwania, np. ketoprofen czy indometacyna. Stosuje się je przy dolegliwościach bólowych występujących w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów lub reumatoidalnego zapalenia stawów;
• silne o długim okresie półtrwania, głównie oksykamy. Wskazaniem do ich stosowania są przewlekłe bóle zapalne i nowotworowe;
• selektywne inhibitory COX-2.

Istnieje więcej podziałów, bardziej szczegółowych. Wymieniony wyżej podział stanowi podstawę klasyfikacji leków tej grupy.

Przeciwwskazania do przyjmowania NLPZ

Do podstawowych przeciwwskazań do przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych zalicza się:

• wiek poniżej 12. roku życia;
• poważne choroby układu pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego-Crohna;
• nadciśnienie tętnicze;
• zaburzenia rytmu serca;
• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• I i III trymestr ciąży;
• ciężka niewydolność narządów wewnętrznych.

Względnym przeciwwskazaniem jest okres karmienia piersią. Kobiety na tym etapie nie powinny przyjmować NLPZ. Wyjątkiem jest jedynie ibuprofen, który uznano za bezpieczny dla karmiących matek i ich dzieci. Mimo że NLPZ są środkami dostępnymi bez recepty, w razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem ich przyjmowania. Zwłaszcza, jeśli u danej osoby występują choroby ogólnoustrojowe, czy ma miejsce równoczesne przyjmowanie innych leków i środków farmakologicznych.

Skutki uboczne

Najwięcej skutków ubocznych obserwuje się w przypadku przyjmowania NLPZ silnych, zarówno o długim, jak i krótkim okresie półtrwania. Przykładowo, środki silne o krótkim okresie półtrwania charakteryzuje duża skuteczność, ale także większa częstość występowania działań niepożądanych, głównie ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego i nerek. Środków silnych o długim okresie półtrwania nie należy podawać osobom starszym właśnie ze względu na ryzyko powikłań.

Do najczęstszych skutków ubocznych przyjmowania NLPZ zaliczamy:

• biegunki, dyspepsję, nudności;
• działanie hepatotoksyczne;
• wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego (najmniejszym ryzykiem cechuje się naproksen);
• wzrost ryzyka epizodu zastoinowej niewydolności serca u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym;
• zwiększenie ryzyka krwawienia i wydłużanie czasu krwawienia;
• hamowanie resorpcji jonów sodu w pętli Henlego;
• obniżanie perfuzji nerkowej;
• zawroty głowy;
• zaburzenia nastroju;
• osłabienie zdolności percepcji;
• tendencję do napadów astmy oskrzelowej.

Nie należy przyjmować omawianych leków w I trymestrze ciąży, ponieważ zwiększają ryzyko poronienia. Z kolei ich przyjmowanie w III trymestrze ciąży stwarza ryzyko przedwczesnego zamknięcia przewodu tętniczego płodu.

Najczęściej obserwuje się zawroty głowy, pogorszenie samopoczucia i objawy ze strony układu pokarmowego. NLPZ stanowią w większości słabe kwasy i tym samym mogą bezpośrednio uszkadzać błonę śluzową żołądka. Wskutek hamowania syntezy prostaglandyn niszczą naturalną barierę ochronną oraz upośledzają podśluzówkowy przepływ krwi. W rezultacie stanowią bodziec do rozwoju nadżerek i owrzodzeń w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Zaremba M., Staniszewska A., Niewada M., Niesteroidowe leki przeciwzapalne – fakty, mity i kontrowersje dotyczące ryzyka sercowo-naczyniowego oraz ryzyka powikłań ze strony przewodu pokarmowego, Choroby Serca i Naczyń, 3/2012.
2. Woroń J., Wordliczek J., Dobrogowski J., Porównanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), Medycyna po Dyplomie, 6/2011.
3. Synoweć J., Pogorzelczyk K., Robakowska M., Ślęzak D., Żuratyński P., Nadolny K., Mędrzycka-Dąbrowska W., Następstwa stosowania ogólnodostępnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), Medycyna Rodzinna, 21/2018.