Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) to jedne z najczęściej stosowanych środków farmakologicznych. Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Ich częste lub długotrwałe przyjmowanie może jednak wiązać się z licznymi niepożądanymi konsekwencjami. Środki te można kupić bez recepty.
NLPZ – co to jest?
NLPZ to leki charakteryzujące się wspólnym mechanizmem działania. Obejmuje on zahamowanie syntezy prostaglandyn pośredniczących w rozwoju odczynu zapalnego. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są inhibitorami syntezy prostaglandyn i wpływają na ich cyklooksygenazę. Mimo wspólnego mechanizmu działania omawiane leki różnią się między sobą między innymi:
- przeciwwskazaniami i ograniczeniami w stosowaniu;
- ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych i ich profilem;
- parametrami farmakokinetycznymi, np. okresem półtrwania;
- pozacyklooksygenazowymi mechanizmami działania.
Leki tej grupy zazwyczaj stosuje się celem uśmierzania dolegliwości bólowych, zbijania gorączki i zmniejszania istniejących stanów zapalnych. NLPZ wykorzystuje się również w miejscowym leczeniu zmian przeciążeniowych, urazowych, zapalnych tkanek okołostawowych i mięśni oraz podczas leczenia stanów zapalnych w jamie ustno-gardłowej. Najczęściej jednak przyjmuje się je wyłącznie z myślą o zmniejszaniu bólu, np. po ekstrakcji zęba, przy bólach pourazowych i menstruacyjnych czy w dyskopatiach.
NLPZ – rodzaje
Wyróżnia się kilka grup niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w zależności od ich siły działania. Są to NLPZ:
- słabe – o krótkim okresie półtrwania, np. ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy. Wskazaniem do ich przyjmowania jest najczęściej ostry ból zapalny o umiarkowanym natężeniu. Przy przewlekłych bólach skuteczność tych leków jest mniejsza;
- umiarkowane – o pośrednim okresie półtrwania, np. naproksen. Podstawowym wskazaniem do stosowania jest ból o umiarkowanym lub silnym natężeniu: migrena, bóle menstruacyjne;
- silne o krótkim okresie półtrwania, np. ketoprofen czy indometacyna. Stosuje się je przy dolegliwościach bólowych występujących w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów lub reumatoidalnego zapalenia stawów;
- silne o długim okresie półtrwania, głównie oksykamy. Wskazaniem do ich stosowania są przewlekłe bóle zapalne i nowotworowe;
- selektywne inhibitory COX-2.
Istnieje więcej podziałów, bardziej szczegółowych. Wymieniony wyżej podział stanowi podstawę klasyfikacji leków tej grupy.
Przeciwwskazania do przyjmowania NLPZ
Do podstawowych przeciwwskazań do przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych zalicza się:
- wiek poniżej 12. roku życia;
- poważne choroby układu pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego-Crohna;
- nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia rytmu serca;
- zaburzenia krzepnięcia krwi;
- I i III trymestr ciąży;
- ciężka niewydolność narządów wewnętrznych.
Względnym przeciwwskazaniem jest okres karmienia piersią. Kobiety na tym etapie nie powinny przyjmować NLPZ. Wyjątkiem jest jedynie ibuprofen, który uznano za bezpieczny dla karmiących matek i ich dzieci. Mimo że NLPZ są środkami dostępnymi bez recepty, w razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem ich przyjmowania. Zwłaszcza, jeśli u danej osoby występują choroby ogólnoustrojowe, czy ma miejsce równoczesne przyjmowanie innych leków i środków farmakologicznych.
Skutki uboczne
Najwięcej skutków ubocznych obserwuje się w przypadku przyjmowania NLPZ silnych, zarówno o długim, jak i krótkim okresie półtrwania. Przykładowo, środki silne o krótkim okresie półtrwania charakteryzuje duża skuteczność, ale także większa częstość występowania działań niepożądanych, głównie ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego i nerek. Środków silnych o długim okresie półtrwania nie należy podawać osobom starszym właśnie ze względu na ryzyko powikłań.
Do najczęstszych skutków ubocznych przyjmowania NLPZ zaliczamy:
- biegunki, dyspepsję, nudności;
- działanie hepatotoksyczne;
- wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego (najmniejszym ryzykiem cechuje się naproksen);
- wzrost ryzyka epizodu zastoinowej niewydolności serca u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym;
- zwiększenie ryzyka krwawienia i wydłużanie czasu krwawienia;
- hamowanie resorpcji jonów sodu w pętli Henlego;
- obniżanie perfuzji nerkowej;
- zawroty głowy;
- zaburzenia nastroju;
- osłabienie zdolności percepcji;
- tendencję do napadów astmy oskrzelowej.
Nie należy przyjmować omawianych leków w I trymestrze ciąży, ponieważ zwiększają ryzyko poronienia. Z kolei ich przyjmowanie w III trymestrze ciąży stwarza ryzyko przedwczesnego zamknięcia przewodu tętniczego płodu.
Najczęściej obserwuje się zawroty głowy, pogorszenie samopoczucia i objawy ze strony układu pokarmowego. NLPZ stanowią w większości słabe kwasy i tym samym mogą bezpośrednio uszkadzać błonę śluzową żołądka. Wskutek hamowania syntezy prostaglandyn niszczą naturalną barierę ochronną oraz upośledzają podśluzówkowy przepływ krwi. W rezultacie stanowią bodziec do rozwoju nadżerek i owrzodzeń w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zaremba M., Staniszewska A., Niewada M., Niesteroidowe leki przeciwzapalne – fakty, mity i kontrowersje dotyczące ryzyka sercowo-naczyniowego oraz ryzyka powikłań ze strony przewodu pokarmowego, Choroby Serca i Naczyń, 3/2012.
- Woroń J., Wordliczek J., Dobrogowski J., Porównanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), Medycyna po Dyplomie, 6/2011.
- Synoweć J., Pogorzelczyk K., Robakowska M., Ślęzak D., Żuratyński P., Nadolny K., Mędrzycka-Dąbrowska W., Następstwa stosowania ogólnodostępnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), Medycyna Rodzinna, 21/2018.
