Kwas acetylosalicylowy to popularny, niesteroidowy lek przeciwzapalny z grupy NLPZ, zwany potocznie aspiryną. Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwagregacyjnie. Ze względu na działanie teratogenne nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży.
Działanie kwasu acetylosalicylowego
Kwas acetylosalicylowy jest donorem grupy acetylowej oraz salicylanu, co warunkuje dualizm jego aktywności, wynikający z obu komponent. Związek ten należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, których mechanizm działania polega na inhibicji cyklooksygenazy prostaglandynowej (COX), a dokładnie na hamowaniu dostępu kwasu arachidonowego do centrum enzymatycznego COX.
Kwas acetylosalicylowy charakteryzuje się bardzo dobrą dostępnością biologiczną po podaniu doustnym, która wynosi 85-100%. Stężenie maksymalne osiąga po ok. 30 minutach / 1 godzinie po podaniu doustnym. Lek dobrze penetruje do tkanek, w tym bardzo szybko przenika przez barierę krew-mózg. W zakresie stężeń terapeutycznych lek wiąże się w około 70-90% z albuminami krwi.
Działanie kwasu acetylosalicylowego obejmuje:
- pozytywny wpływ na gęstość mineralną kości;
- zwiększanie przepływu krwi przez nerki i żołądek;
- działanie przeciwzapalne;
- hamowanie agregacji płytek krwi i tym samym wydłużanie czasu krzepnięcia.
Działanie przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe wykorzystywane jest w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Aspiryna wykazuje także zdolność zmniejszania intensywności objawów przeziębienia i grypy, przez co jest jednym z najczęściej stosowanych leków w okresie jesienno-zimowym.
Kwas acetylosalicylowy – zastosowanie
Kwas acetylosalicylowy znalazł zastosowanie w leczeniu chorób naczyń krwionośnych oraz mięśnia sercowego, w tym głównie:
- zawału serca – ryzyko zawału zmniejsza się o około 44% podczas przyjmowania tego leku;
- ostrego zespołu wieńcowego;
- nadciśnienia tętniczego;
- udaru mózgu;
- niestabilnej choroby wieńcowej;
- dławica piersiowa.
Lek ten stosuje się również po różnego rodzaju operacjach i zabiegach, np. pomostowaniu aortalno-wieńcowym celem działania przeciwzakrzepowego. Wykazano, że stosowanie kwasu acetylosalicylowego po tego typu operacjach znacznie poprawia drożność pomostów żylnych. Niekiedy lek zapisywany jest osobom z grupy wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego.
Ze względu na swoje działanie przeciwbólowe aspiryna jest stosowana przy tego typu dolegliwościach w obrębie zębów, głowy czy mięśni. Służy do leczenia objawowego grypy, przeziębienia i gorączki. Z kolei ze względu na działanie przeciwzapalne może być stosowana w fazie ostrej chorób przebiegających z zapaleniem stawów czy po kontuzjach – także celem uśmierzenia bólu.
Kwas acetylosalicylowy – dawkowanie
Na podstawie wielu badań i obserwacji ustalono najlepszy stosunek korzyści i ryzyka krwawień dla dawki 75–150 mg kwasu salicylowego przy stosowaniu przewlekłym oraz konieczność użycia dawki nasycającej co najmniej 150 mg w przypadku ostrego zespołu wieńcowego czy udaru mózgu. Ze względu na właściwości i ryzyko działań niepożądanych dawkę zawsze ustala lekarz. Zabronione jest zwiększanie lub zmniejszanie dawki na własną rękę.
Skutki uboczne
Najczęściej występującym działaniem niepożądanym przyjmowania omawianego leku jest zwiększanie ryzyka rozwoju choroby wrzodowej, ponieważ kwas ten ma drażniący wpływ na śluzówkę żołądka. Problemy żołądkowo-jelitowe i nadżerki to najpoważniejsza konsekwencja przyjmowania kwasu acetylosalicylowego. Główną przyczyną powyższych objawów ubocznych jest hamowanie przez kwas acetylosalicylowy syntezy prostaglandyn, które odpowiadają za ochronę błony śluzowej żołądka.
Do innych skutków ubocznych zalicza się nudności, wymioty, zawroty głowy oraz szumy uszne. Działania te pojawiają się jednak stosunkowo rzadko. Należy mieć na uwadze, że bardzo duże dawki aspiryny mogą nawet spowodować śmierć.
Przeciwwskazania do stosowania kwasu acetylosalicylowego
Wśród przeciwwskazań do stosowania omawianego leku znajdują się przede wszystkim:
- czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy;
- stany zapalne i krwawienia w obrębie przewodu pokarmowego lub innych narządów wewnętrznych;
- hemofilia;
- znaczny niedobór witaminy K;
- nadwrażliwość na substancję czynną leku.
W przypadku hemofilii i niedoboru witaminy K należy rozważnych stosunek korzyści z przyjmowania leku do ewentualnego ryzyka powikłań. Są to zatem przeciwwskazania względne, które lekarz musi wziąć pod uwagę prowadząc danego pacjenta. Ciekawostką jest, że nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy pojawia się u mniej niż 0,5% ludzi. Ujawnia się najczęściej jako astma aspirynozależna. Objawy nadwrażliwości pojawiają się po około 3 godzinach od przyjęcia leku.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dołżenko M., Kwas acetylosalicylowy: wczoraj, dziś, jutro, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10/2014.
- Szymański F., Filipiak K., Krasiński Z., Reguła J., Małecki M., Sławek J., Jaką dawkę kwasu acetylosalicylowego należy stosować w codziennej praktyce klinicznej? Wielodyscyplinarne stanowisko ekspertów, Choroby Serca i Naczyń, 3/2016.
- Grześk G., Koziński M., Navarese E., Kubica A., Grześk E., Kubica J., Zieliński M., Kwas acetylosalicylowy – podstawa leczenia przeciwpłytkowego, Folia Cardiologica Excerpta, 1/2011.
- Broncel M., Zasady skutecznej i bezpiecznej terapii kwasem acetylosalicylowym, Geriatria, 13/2019.
- Szałek E., Działanie plejotropowe kwasu acetylosalicylowego, Farmacja Współczesna, 8/2015.
