Fosfor (symbol: P, łac. phosphorus) jest dosyć powszechnie występującym indywiduum chemicznym w skorupie ziemskiej. Szacuje się, że wraz z innymi pierwiastkami tworzy około 170 minerałów fosforanowych. Pełni bardzo ważne funkcje w organizmach zarówno zwierzęcych, jak i roślinnych.
Fosfor w organizmie człowieka
Szacuje się, że pula fosforu w organizmie człowieka stanowi około 1%, z czego znaczna większość lokalizuje się w kościach i zębach. Pozostała część znajduje się kolejno w mięśniach, narządach wewnętrznych i innych tkankach. Około 45% fosforanów formuje się w niedysocjujące kompleksy, 43% występuje w postaci zjonizowanej, a 12% jest związane z białkami. Wchłanianiu zwrotnemu ulega około 80% fosforanów przesączonych w kłębuszkach nerkowych.
Funkcje fosforu w organizmie
Fosfor pełni ważne funkcje w ludzkim ustroju i umożliwia sprawne działanie wielu układów. Między innymi:
- uczestniczy w przewodzeniu bodźców nerwowych i bierze udział w przemianach energetycznych;
- wspomaga utrzymanie prawidłowej homeostazy, w tym gospodarki kwasowo-zasadowej;
- buduje zęby i kości;
- wchodzi w skład kwasów nukleinowych, przez co jest nośnikiem informacji genetycznej w cząsteczkach RNA czy DNA.
W niewielkim stopniu fosfor wykazuje zdolność dostarczania niezbędnej do życia energii. Jest ona następnie wykorzystywana na poziomie komórkowym do inicjacji ważnych procesów życiowych. Najważniejszą jednak rolą tego pierwiastka jest stanowienie materiału budulcowego kości i zębów (wraz z wapniem i innymi związkami).
Zobacz również: Równowaga kwasowo-zasadowa.
Fosfor w pożywieniu
Fosforany, jedne z wielu substancji dodatkowych, zaliczane są do grupy stabilizatorów i emulgatorów. Są one dozwolone do stosowania we wszystkich przetworach mięsnych w postaci soli kwasu fosforowego. Dzienna dawka fosforu w diecie dorosłego człowieka powinna wynosić około 800 mg, jednak w krajach rozwiniętych spożycie to jest szacunkowo niemal dwukrotnie wyższe. Wynika to z częstego dodawania wspomnianych fosforanów do produktów spożywczych oraz wysokiego spożycia przetworów mlecznych i mięsnych, bogatych w fosfor. Dorosły człowiek spożywa około 1,5 g omawianego pierwiastka dziennie. W drogach pokarmowych wchłania się do 60% z tej puli.
Źródła fosforu w diecie
Do głównych źródeł fosforu w diecie człowieka zalicza się przede wszystkim:
- ziemniaki;
- grzyby;
- nasiona, w tym głównie roślin strączkowych i orzechy;
- produkty zawierające kakao;
- sery podpuszczkowe;
- ryby;
- chleb i inne produkty mączne.
Dla prawidłowej gospodarki fosforanowo-wapniowej znaczenie ma również odpowiedni stosunek wapnia do fosforu w diecie. Dla osób dorosłych korzystna proporcja to 1:1 lub 1,5:1.
Niedobór fosforu
Niedobór tego pierwiastka może wynikać z nieodpowiedniej diety, choć zdarza się to rzadko ze względu na wszechobecność fosforu. Częściej przyczynami niedoborów są stany takie jak niedożywienie, zespół złego wchłaniania czy choroba alkoholowa. Niedobór fosforu objawia się:
- dolegliwościami takimi jak bóle głowy, bóle kości i bóle stawów;
- biegunką;
- wymiotami;
- zaburzeniami czynności układu nerwowego, np. powstawaniem tików czy osłabionym przewodnictwem nerwowym;
- kruchością kości;
- problemami z uzębieniem, np. tendencją do próchnicy.
Poziom fosforu w organizmie można oszacować za pomocą specjalistycznych badań, w tym badania krwi.
Nadmiar fosforu
Nadmiar fosforu w organizmie wynika ze zbyt dużego spożycia tego pierwiastka lub nieodpowiedniej suplementacji. Zdarza się, że konsumenci nie stosują się do zaleceń dawkowania zawartych na opakowaniu suplementów diety i na własną rękę zwiększają dawkę, co jest wysoce niebezpieczne i nieodpowiedzialne – nawet w przypadku suplementów.
Nadmiar fosforu w ustroju może powodować nadpobudliwość, uczucie mrowienia w dystalnych częściach ciała i porowatość kości. Istnieją przesłanki, że może wiązać się z rozwojem autyzmu, co nie zostało jednak w pełni udowodnione.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sapek A., Fosfor w łańcuchu pokarmowym człowieka a środowisko w Polsce, Inżynieria Ekologiczna, 21/2009.
- Grześkowiak E., Magda F., Lisiak D., Ocena zawartości fosforu oraz jakości mięsa i przetworów mięsnych dostępnych na rynku krajowym, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2/2011.
- Czeczelewski J., Raczyńska B., Zawartość wapnia i fosforu w całodziennych racjach pokarmowych dzieci i młodzieży z powiatu bialskiego, Roczniki PZH, 3/2005.
- Bezak-Mazur E., Stoińska R., The importance of phosphorus in the environment- review article, Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, 3/2013.
