Wzorzec torebkowy to charakterystyczny ruch umożliwiający ocenę funkcjonalnej mobilności, stabilności oraz koordynacji nerwowo-mięśniowej. Stanowi specyficzne, proporcjonalne ograniczenie ruchów danego stawu, związane bezpośrednio z obkurczeniem całej torebki stawowej. Znajduje zastosowanie w doborze technik terapii manualnej, której celem jest poprawa zakresów ruchomości danego stawu.
Wzorzec torebkowy – charakterystyka
W przypadku większości stawów obwodowych dysfunkcja umiejscowiona w obrębie torebki stawowej lub błony maziowej prowadzi do stopniowego, lecz pogłębiającego się ograniczenia ruchomości we wzorcu specyficznym dla danego stawu. Przyczyną tego typu dysfunkcji jest tzw. ochronny spazm mięśniowy, który po pewnym czasie przekształca się w zwłóknienie. Nie do końca wiadomo, dlaczego proporcje ograniczeń ruchomości w przypadku wzorca torebkowego różnią się od siebie w poszczególnych stawach obwodowych. Znajomość wzorców torebkowych ma jednak kluczowe znaczenie w diagnostyce i terapii rozmaitych schorzeń stawowych, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów czy przebyte kontuzje sportowe. Dzięki niemu można przykładowo stwierdzić:
- na jakim etapie rozwoju znajduje się dana choroba czy kontuzja (jakie są rokowania, jakie metody terapeutyczne dobrać itd.);
- jakie czynności manualne wykonać, aby poprawić ruchomość w stawie, a jeśli nie jest to możliwe, jakie inne metody fizjoterapeutyczne wdrożyć;
- czy stosowane metody lecznicze przynoszą oczekiwane rezultaty (na podstawie tego, czy miejsce mają jakiekolwiek zmiany w obrębie ograniczeń wzorca torebkowego).
Dodatkowo, jeśli proporcja ograniczenia ruchomości w danym stawie nie pasuje do obrazu wzorca torebkowego, prawdopodobnie przyczyną zaburzenia nie jest zajęcie całego stawu. W efekcie wyklucza się zmiany o charakterze zapalnym, co znacznie ułatwia diagnostykę i terapię.
Czy wszystkie stawy mają wzorzec torebkowy?
Należy zaznaczyć, że wyłącznie stawy podlegające kontroli mięśni mogą wykazywać wzorce torebkowe. Nie zaobserwuje się więc ich w stawach, które nie poruszają się siłą woli i świadomego skurczu mięśni, takich jak m.in.:
- staw barkowo-obojczykowy;
- staw mostkowo-obojczykowy;
- staw krzyżowo-biodrowy;
- staw piszczelowo-strzałkowy;
- spojenie łonowe.
Wzorzec torebkowy dla wybranych stawów
Poniżej zaprezentowane zostały wzorce torebkowe dla wybranych, najważniejszych stawów obwodowych, które najczęściej doświadczają patologii:
- staw biodrowy – zgięcie, rotacja wewnętrzna, odwiedzenie;
- staw kolanowy – zgięcie, wyprost;
- staw skokowo-goleniowy – zgięcie podeszwowe, zgięcie grzbietowe;
- stawy śródstopno-paliczkowe – wyprost, zgięcie;
- stawy międzypaliczkowe – zgięcie, wyprost;
- staw ramienny – rotacja zewnętrzna, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna;
- staw ramienno-łokciowy – zgięcie, wyprost;
- staw promieniowo-łokciowy – zgięcie, wyprost, supinacja, pronacja;
- staw śródręczno-nadgarstkowy – odwiedzenie, wyprost;
- stawy kręgosłupa (bez względu na jego odcinek) – zgięcie boczne + rotacja, wyprost.
Przy zajęciu całych torebek stawowych stawów niepodlegających kontroli mięśniowej, które nie posiadają swoich wzorców torebkowych, obserwuje się zazwyczaj ból przy obciążaniu stawów, ewentualnie ból w krańcowym zakresie ruchu wykonywanego biernie (przez fizjoterapeutę podczas tzw. gry stawowej). Warto też zaznaczyć, że w przypadku zajęcia jedynie pewnej części torebki stawowej, dolegliwości bólowe czy ograniczenia ruchomości występują podczas rozciągania obkurczonej części.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kapturski D., Dzwonki alarmowe w badaniu fizjoterapeutycznym, 2015.
- Michnik R., Jurkojć J., Rak Z. (i inni), Analiza kinematyczna wzorców ruchowych stosowanych w rehabilitacji kończyny dolnej, Aktualne Problemy Biomechaniki, 5/2011.
- Kochański B., Plaskiewicz A., Kałużny K., Functional Movement Screen (FMS) – kompleksowy system oceny funkcjonalnej pacjenta, Journal of Education, Health and Sport, 5/2015.
- Kaltenborn F.M., Manualne mobilizacje stawów kończyn, Wydawnictwo Comer, Toruń, 1996.
