Żółć to substancja wytwarzana przez komórki wątrobowe (hepatocyty) w wątrobie. Stanowi płyn o gorzkim smaku i żółtobrunatnym lub zielonkawym zabarwieniu.
Żółć – skład
Żółć zawiera liczne katabolity, które przez drogi żółciowe i przewód pokarmowy są wydalane z organizmu. Jednocześnie katabolity te mają duże znaczenie w procesie trawienia oraz wchłaniania w jelicie cienkim. Najważniejszymi składnikami żółci są:
- sole kwasów żółciowych;
- barwniki żółciowe;
- cholesterol;
- pozostałości błony komórkowej;
- sole mineralne.
Ciecz ta może zawierać pewne ilości toksyn czy przyjmowanych leków. W trawieniu w jelicie cienkim współdziałają sole kwasów żółciowych. Są to sole sodowe i potasowe kwasu cholowego i innych. Komórki wątrobowe wydzielają kwasy żółciowe w postaci związanej z tauryną lub glicyną, np. jako kwasy taurocholowe i glikocholowe. W przewodach żółciowych następuje tworzenie się odpowiednich soli po związaniu się tych kwasów z sodem lub potasem.
Wydzielanie żółci
Podczas trawienia pokarmów w jelicie cienkim żółć wytwarzana przez hepatocyty odpływa do dwunastnicy przez:
- przewodziki żółciowe;
- przewód wątrobowy prawy i lewy;
- przewód wątrobowy wspólny i przewód żółciowy wspólny;
- bańkę wątrobowo-trzustkową.
W okresach pomiędzy trawieniem pokarmów mięsień zwieracz bańki wątrobowo-trzustkowej jest skurczony i żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym. W czasie opróżniania się żołądka do dwunastnicy występuje odruchowy (za pośrednictwem nerwów błędnych) rozkurcz mięśnia zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej i jednoczesny skurcz błony mięśniowej pęcherzyka żółciowego. Następnie tworząca się w błonie śluzowej dwunastnicy i krążąca we krwi cholecystokinina wywołuje również skurcz błony mięśniowej pęcherzyka wraz z jego opróżnianiem. W efekcie żółć odpływa do dwunastnicy.
Żółć gromadząca się w pęcherzyku żółciowym ulega kilkakrotnemu zagęszczeniu dzięki resorpcji wody oraz traci część zasad. W rezultacie jej pH zmniejsza się. Żółć wytwarzana w wątrobie ma pH około 8,0, natomiast żółć w pęcherzyku żółciowym wykazuje już pH w granicach 5,0-7,0. W ciągu doby wydziela się około 0,5 litra tej substancji, choć ilość ta zmienia się w zależności od trawienia i ukrwienia wątroby. Pewną rolę pełni w tym procesie sekretyna, która pobudza wydzielanie dwuwęglanów i wody w przewodach wyprowadzających.
Rodzaje
Substancja wydzielana do wątroby odpływa bez przerwy do jelita w 2 postaciach, jako:
- żółć wątrobowa – bardziej rzadka, jaśniejsza. Odpływa z wątroby drogą przewodu wątrobowego wspólnego oraz żółciowego wspólnego. Bezpośrednio przedostaje się do dwunastnicy;
- żółć pęcherzykowa – zagęszczona, ciemniejsza, ciągnąca się. Powstaje z żółci wątrobowej, która zamiast do przewodu żółciowego wspólnego zawraca do przewodu pęcherzykowego i pęcherzyka, a następnie w miarę potrzeby kieruje się ponownie przez przewód pęcherzykowy do przewodu żółciowego wspólnego.
Funkcje żółci
Sole kwasów żółciowych wydzielone do światła jelita:
- zmniejszają napięcie powierzchniowe;
- łączą się z produktami lipolizy;
- aktywują lipazę, czyli enzym hydrolizujący tłuszcze.
Chociaż nie zawiera enzymów trawiennych bierze udział w trawieniu przez emulgowanie tłuszczów. Ułatwia to działanie lipazie oraz przyczynia się do wchłaniania kwasów tłuszczowych. Żółć służy także do neutralizowania kwaśnej miazgi pokarmowej. Można zatem podsumować, że substancja ta jest niezbędna podczas prawidłowego trawienia w przewodzie pokarmowym.
Krążenie jelitowo-wątrobowe
Niektóre związki wydzielane do żółci przez komórki wątrobowe są wchłaniane do krwi w jelicie cienkim. Wchłonięte do krwi powracają przez żyłę wrotną do wątroby, gdzie są ponownie wychwytywane przez komórki wątrobowe i wydzielane do żółci. Do takich związków można zaliczyć między innymi:
- sole kwasów żółciowych;
- cholesterol;
- bilirubinę;
- urobilinogen.
Dzięki temu krążeniu jelitowo-wątrobowemu cząsteczki kwasów żółciowych aż do 8 razy na dobę krążą pomiędzy jelitem, a wątrobą i biorą udział w transporcie oraz wchłanianiu tłuszczów w jelicie cienkim.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydwnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
