Tkanka mięśniowa (łac. textus muscularis) stanowi czynny element narządu ruchu, ponieważ jej czynność podlega kurczeniu się i rozkurczaniu.
Rodzaje tkanki mięśniowej
Wyróżnia się 3 rodzaje tkanki mięśniowej:
- tkanka mięśniowa gładka;
- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa;
- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca.
Tkanka mięśniowa gładka (łac. textus musculus glaber) obecna jest w ścianach:
- naczyń krwionośnych;
- przewodu pokarmowego;
- dróg oddechowych;
- pęcherza moczowego;
- dróg rodnych;
- i wielu innych narządów.
Komórka ma charakterystyczny, wrzecionowaty kształt z owalnym lub pałeczkowato wydłużonym jądrem w środkowej części. W cytoplazmie znajdują się mitochondria, aparat Golgiego oraz cienkie włókienka kurczliwe. Podczas skurczu cała sieć mikrofilamentów może kurczyć się jednocześnie.
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa rozwija się w życiu zarodkowym z mioblastów. W cytoplazmie komórki znajdują się liczne, owalne jądra komórkowe, aparat Golgiego, mitochondria oraz siateczka śródplazmatyczna. Wnętrze włókna prawie całkowicie wypełniają włókienka kurczliwe. Tego typu tkanka mięśniowa buduje wszystkie mięśnie szkieletowe.
Ostatnim rodzajem jest tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca. W przeciwieństwie do włókien mięśnia szkieletowego, włókna tej tkanki tworzą rozwidlenia. W komórkach jądra ułożone są pośrodku, a nie na obwodzie jak w przypadku tkanki poprzedniej. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca, jak wskazuje nazwa, buduje mięsień sercowy.
Budowa włókna mięśniowego poprzecznie prążkowanego
Włókienko mięśniowe (inaczej: miofibryla) posiada odcinki o większym i mniejszym współczynniku załamania światła, które występują naprzemiennie. Odcinki silniej załamujące światło noszą nazwę prążków A (prążki anizotropowe), z kolei odcinki słabiej załamujące światło – prążków I (prążki izotropowe). Prążki te sąsiadują ze sobą, tworząc charakterystyczne poprzeczne prążkowanie całej komórki mięśniowej.
Miofibryla składa się z grubych i cienkich nitek kurczliwych białek. Nitkę grubą tworzą cząsteczki miozyny, z kolei nitkę cienką tworzą cząsteczki aktyny i tropomiozyny. Na tropomiozynie osadzone są cząsteczki troponiny, z których każda posiada trzy podjednostki (T, I, C). Za pośrednictwem podjednostki T troponina łączy się z tropomiozyną. Podjednostka I ma duże powinowactwo do aktyny, a podjednostka C do jonów wapnia.
Ważnym elementem w budowie włókna mięśniowego jest sarkomer. Obejmuje on cały jeden prążek anizotropowy i sąsiadujące z nim dwie połówki prążka izotropowego. Uwagę należy zwrócić również na obecność błony Z, która dzieli na 2 połówki każdy prążek izotropowy, należący do dwóch sąsiednich sarkomerów.
Mechanizm skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego
Pod wpływem bodźców (w przypadku każdego rodzaju mięśnia poprzecznie prążkowanego jest nim acetylocholina) dochodzi do depolaryzacji błony komórkowej. Zmienia ona swoje właściwości i dochodzi do aktywacji kanałów dla prądu jonów sodu. Następnie dochodzi do uwalniania wolnych jonów wapnia, które następnie łączą się z podjednostką C troponiny, zmniejszając jej powinowactwo do aktyny. W efekcie aktyna styka się z głowami cząsteczek miozyny i dochodzi do hydrolizowania ATP. Wszystkie te czynności noszą nazwę nasuwania się ślizgowego, ponieważ dochodzi do wsuwania się cienkich nitek aktyny pomiędzy grube nitki miozyny. Powoduje to skurcz mięśnia.
Rodzaje skurczu mięśnia
Można wyróżnić 2 podstawowe rodzaje skurczów mięśni:
Skurcz izotoniczny powoduje skrócenie się komórek mięśniowych, a w efekcie całego mięśnia. Jednocześnie jego napięcie się nie zmienia. Skurcz izometryczny charakteryzuje się zwiększeniem napięcia mięśnia bez zmian jego długości.
Często mówi się również o skurczu auksotonicznym. Dochodzi wówczas zarówno do zbliżenia przyczepów mięśnia jak i do zmiany jego napięcia. Skurcze auksotoniczne powodują ruchy kończyn i całego ciała.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
