Więzadło krzyżowe tylne (łac. ligamentum cruciatum posterius – PCL) to istotna struktura stawu kolanowego odpowiadająca za jego stabilność (wspólnie z pozostałymi elementami aparatu więzadłowego, m.in.: ACL, MCL, LCL, a także z łąkotkami). Rozciąga się między kością udową a kością piszczelową, chroniąc przed nadmiernym ruchem piszczeli w kierunku tylnym. Wszelkie uszkodzenia więzadłowe diagnozuje się na podstawie obrazu rezonansu magnetycznego.
Więzadło krzyżowe tylne – anatomia
Przyczepy więzadła krzyżowego tylnego można określić w następujący sposób:
- przyczep początkowy (pp): przednio-boczna część kłykcia przyśrodkowego kości udowej;
- przyczep końcowy (pk): pole międzykłykciowe tylne kości piszczelowej.
Anatomicznie PCL składa się z czterech bardzo wytrzymałych taśm, które dokładnie określają, jaka część włókien więzadła pojawia się najpłycej w dole miedzykłykciowym. Niektórzy badacze twierdzą jednak, że stanowi ono jednolitą całość i nie można wydzielić w nim poszczególnych pęczków, a więc morfologicznie patrząc, jest pojedynczą jednostką – monolitem. Według innych więzadła krzyżowe tylne posiadają oddzielne pęczki: przednio-boczne i tylno-przyśrodkowe, jednak nie są one jasno wyodrębnione.
Więzadło krzyżowe tylne jest krótsze i mocniejsze od więzadła krzyżowego przedniego. Lokalizuje się ono śródstawowo i zewnątrzmaziówkowo. Jego średnia długość wynosi 38 mm, natomiast szerokość około 17 mm. Wykazano, że przyczep początkowy PCL jest ponad dwukrotnie większy od przyczepu końcowego (piszczelowego) co spowodowane jest koncentrycznym przebiegiem włókien kolagenowych.
Więzadło krzyżowe tylne – funkcje
Więzadło krzyżowe tylne odpowiada przede wszystkim za profilaktykę nadmiernego ruchu kości piszczelowej do tyłu w stosunku do kości udowej w trakcie ruchów prostowania i zginania kolana.
Jego rola biomechaniczna jest jednak znacznie bardziej skomplikowana. Przyjmuje się, że PCL jest napięte przy maksymalnym zgięciu, jednak w rzeczywistości napięta jest wówczas większość włókien więzadła. W tej pozycji znaleźć można jednak także włókna rozluźnione, które napinają się tylko w pozycjach pośrednich. W obrębie więzadła występuje ponadto cienkie pasmo, napięte stale i nazywane jest przez niektórych włóknem przewodzącym, niezmiernie bogatym w receptory i mającym istotny związek z ośrodkowym układem nerwowym.
Choć mówi się, że PCL stabilizuje kolano głównie w płaszczyźnie strzałkowej, wpływa też na płaszczyznę czołową i poprzeczną. Uczestniczy w zapewnieniu prawidłowej kinematyki stawu, tworząc układ funkcjonalny, prowadzący ruch kości piszczelowej względem udowej oraz umożliwiający płynne przejście ruchu toczenia w ślizg, wymagany przy prawidłowym chodzie lub biegu.
Dodatkowo warto wspomnieć, że w więzadle znajdują się receptory czucia głębokiego (tzw. proprioceptory) pełniące rolę neurosensoryczną. Odpowiadają one za regulację napięcia mięśni otaczających staw kolanowy.
Więzadło krzyżowe tylne – uszkodzenie
Na wszelkie urazy PCL narażone są w szczególności osoby uprawiające sporty drużynowe związane z biegiem i nagłymi zmianami kierunków, takie jak np. piłka nożna. Izolowane uszkodzenia występują bardzo rzadko. Zwykle towarzyszą masywniejszym urazom, w których uszkodzone są też łąkotki i/lub więzadło krzyżowe przednie. Objawy obejmują:
- słyszalny trzask w momencie urazu;
- obrzęk kolana;
- ból podczas prób poruszania kolanem;
- niestabilność kolana.
Zobacz również: Badanie więzadeł pobocznych stawu kolanowego.
Zdarza się jednak, że pacjent odczuwa wyłącznie niestabilność, dlatego uszkodzenia PCL bywają ignorowane, co negatywnie wpływa na biomechanikę stawu kolanowego i predysponuje do dalszych urazów. Leczenie uszkodzeń PCL może być zachowawcze wyłącznie do 10 mm translacji tylnej części kolana (przemieszczenia się kości piszczelowej do tyłu względem kości udowej). W pozostałych przypadkach, a także wtedy, gdy obserwuje się uszkodzenie łąkotek lub ACL, konieczna jest ingerencja chirurga ortopedy. Po zakończonym leczeniu operacyjnym należy jak najszybciej wprowadzić fizjoterapię w celu powrotu do pełnej sprawności.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Oleś I., Rekonstrukcja więzadła krzyżowego tylnego u młodej kobiety – leczenie i rehabilitacja – opis przypadku, Fizjoterapia w medycynie i ochronie zdrowia człowieka, 2023.
- Bilewicz-Stebel M., Krenzel I., Stebel R., Bilewicz-Wyrozumska T., Słoma M., Szwajnoch M., Nowak D., Fizjoterapia wybranych metod leczenia uszkodzeń
więzadła krzyżowego tylnego, Katowice.
