Cytoplazma to jeden z podstawowych elementów każdej komórki. Jest półpłynną, galaretowatą masa o jednolitej strukturze, a w jej obrębie znajdują się rozmaite organelle komórkowe. Odpowiada ona nie tylko za utrzymywanie ich na właściwej pozycji, ale także jest środowiskiem dla wielu reakcji zachodzących w komórce.
Cytoplazma – skład
Podstawowym składnikiem cytoplazmy jest cytozol, w którym zawieszone są struktury zwane organellami komórkowymi. Cytozol stanowi aż do 55% całej objętości komórki, a w jego składzie wyróżnić można:
- wiele enzymów katalizujących reakcje chemiczne;
- substraty tych reakcji;
- białka;
- glikogen;
- tłuszcze obojętne;
- węglowodany;
- związki nieorganiczne (wapń, magnez, potas, cynk, fosfor, miedź, mangan, bor).
Organellami, które najczęściej identyfikuje się w cytoplazmie, są:
- siateczka śródplazmatyczna – szorstka lub gładka, na powierzchni tej pierwszej znajdziemy ponadto rybosomy;
- aparat Golgiego – odgrywa istotną rolę w przebudowie błony komórkowej;
- mitochondria – odpowiadające głównie za produkcję energii w postaci ATP;
- peroksysomy – odpowiedzialne za utlenianie i detoksykację wielu metabolitów;
- lizosomy – biorą udział w endocytozie i trawieniu wewnątrzkomórkowym;
- jądro komórkowe – odpowiedzialne za przechowywanie materiału genetycznego komórki.
Elementy zawieszone w cytoplazmie mogą różnić się ilością i kompozycją, w zależności od rodzaju komórki i jej podstawowej funkcji.
Jak wygląda cytoplazma?
Cytoplazmę można porównać do żelu lub innej galaretowatej substancji. Choć posiada jednolitą strukturę, może mieć różną konsystencję – od ciekłej do galaretowatej. Dodatkowo bardzo łatwo przechodzi między tymi dwoma stanami skupienia. Cytoplazmę przenikają układy błonowe, przy czym najbardziej zewnętrznie lokalizuje się plazmalemma. Odpowiada ona za wymianę substancji między sąsiednimi komórkami i warunkuje zdolność komórek do przystosowywania się do zmieniającego się środowiska. Podstawowa cytoplazma jest substancją koloidalną.
Cytoplazma – fizjologia
Cytoplazma wykazuje zdolność do niewielkiego poruszania się. Wykonuje 3 rodzaje ruchów:
- pulsujący – przebiega raz w jednym, a raz w drugim kierunku;
- rotacyjny – przebiega w jednym kierunku wokół centralnie zlokalizowanej organelli;
- cyrkulacyjny – przebiega w różnych kierunkach w przestrzeniach między organellami.
Cytoplazma żywych komórek eukariotycznych pozostaje w stałym ruchu, dzięki czemu komórka może być odpowiednio odżywiona. Rolę rusztowania całej komórki spełnia cytoszkielet, czyli wewnętrzna sieć włókien polimerów białkowych, znajdująca się także w cytoplazmie.
Cytoplazma – funkcje
Cytoplazma nie tylko utrzymuje strukturę komórki i organelle na właściwej pozycji. To także miejsce, w którym odbywają się liczne procesy i reakcje. Zaliczamy do nich między innymi takie jak:
- biosynteza białek;
- proteoliza;
- początkowe etapy oddychania komórkowego;
- pośredniczenie w wymianie składników między poszczególnymi organellami.
Jest to możliwe dzięki wspomnianym wcześniej ruchom cytoplazmy inicjowanym skurczami włókienek kurczliwych. Cytoplazma (choć często pomijana i bagatelizowana) jest kluczowym i koniecznym składnikiem do prawidłowego funkcjonowania całej komórki.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Popielarska-Konieczna M., Słownik szkolny. Biologia, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003.
- Spalik K., Biologia: podręcznik do liceum ogólnokształcącego: kształcenie w zakresie rozszerzonym część 1, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2002.
