Endocytoza to rodzaj transportu, w efekcie którego duże cząsteczki dostają się do komórek. To proces aktywny, zatem wymaga użycia energii pod postacią ATP. Na endocytozę składają się 2 procesy – fagocytoza i pinocytoza.
Czym jest endocytoza?
Endocytoza charakteryzuje się 2 ważnymi cechami:
- podczas tego procesu błona komórkowa wpukla się;
- pęcherzyki formowane są mniejsze niż w przypadku innych zjawisk.
W endocytozie związanej z receptorem ligand wiąże się z błonowym białkiem receptorowym, aktywując cały proces.
Fagocytoza
Zachodzi wówczas, gdy większe fragmenty obcych komórek lub mikroorganizmy zostają otoczone błoną komórkową i są następnie wciągane do wnętrza komórki, gdzie tworzą wakuolę. Do tych wakuoli otwierają się liczne lizosomy zawierające enzymy. Dzięki nim sfagocytowane fragmenty ulegają strawieniu w obrębie wakuoli i uwolnieniu do cytoplazmy. Niektórzy podają, że fagocytoza wywodzi się z endocytozy, jednak jest mechanicznie innym procesem.
Pinocytoza
To proces podobny do fagocytozy z tą różnicą, że dotyczy cząsteczek związków chemicznych, które przyczepiają się do zewnętrznej powierzchni błony komórkowej. W tym miejscu błona ta ulega zagłębieniu aż do wytworzenia się wakuoli. Następnie cząsteczki są trawione przez enzymy lizosomalne, a produkty końcowe hydrolizy przechodzą do cytoplazmy. Dzięki pinocytozie do wnętrza komórki przedostają się duże cząsteczki, np. białka, które nie posiadają zdolności przenikania przez błonę komórkową.
Endocytoza związana z receptorem
Zachodzi w rejonach błony komórkowej zwanych dołeczkami okrytymi. To zagłębienia, w których cytoplazmatyczna strona błony wykazuje duże nagromadzenie białek. Proces ten można przedstawić w skrócie:
- Ligandy, które będą dostarczone do komórki wiążą się z receptorami błonowymi.
- Kompleks receptor-ligand migruje wzdłuż powierzchni komórki, aż napotka dołeczek okryty.
- Gdy kompleks receptor-ligand znajdzie się w dołeczku, błona tworzy wpuklenie.
- Wpuklenie odłącza się od błony komórkowej, stając się pęcherzykiem cytoplazmatycznym. Cząsteczki klatryny są uwalniane i ponownie wbudowywane w błonę.
- W pęcherzyku receptor i ligand oddzielają się od siebie, pozostawiając ligand wewnątrz endosomu.
- Endosom przechodzi do lizosomu, jeśli ligand ma zostać zniszczony, lub do aparatu Golgiego, jeśli ligand ma uczestniczyć w procesie.
- W międzyczasie receptor dla liganda związany z błoną może zostać wykorzystany ponownie w procesie zwanym recyklingiem błonowym. Pęcherzyk z receptorem przemieszcza się do błony komórkowej i łączy się z nią.
- Pęcherzyk błonowy jest ponownie wbudowywany w błonę komórkową na drodze egzocytozy.
Dokomórkowy transport na drodze endocytozy związanej z receptorem dotyczy wielu różnych substancji, włącznie z hormonami białkowymi, czynnikami wzrostu, przeciwciałami i białkami osocza funkcjonującymi jako nośniki żelaza i cholesterolu. Nieprawidłowości dotyczące związanego z receptorem usuwania cholesterolu z krwi mogą być przyczyną hipercholesterolemii oraz chorób układu krążenia. Trzeba pamiętać, że niektóre przypadki endocytozy należą do procesów konstytutywnych, tzn. kluczowych, zawsze realizowanych funkcji.
Zobacz również: Egzocytoza.
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis – alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
