Endocytoza to rodzaj transportu, w efekcie którego duże cząsteczki dostają się do komórek. To proces aktywny, zatem wymaga użycia energii pod postacią ATP. Na endocytozę składają się 2 procesy – fagocytoza i pinocytoza.
Czym jest endocytoza?
Endocytoza charakteryzuje się 2 ważnymi cechami:
- podczas tego procesu błona komórkowa wpukla się;
- pęcherzyki formowane są mniejsze niż w przypadku innych zjawisk.
W endocytozie związanej z receptorem ligand wiąże się z błonowym białkiem receptorowym, aktywując cały proces.
Fagocytoza
Zachodzi wówczas, gdy większe fragmenty obcych komórek lub mikroorganizmy zostają otoczone błoną komórkową i są następnie wciągane do wnętrza komórki, gdzie tworzą wakuolę. Do tych wakuoli otwierają się liczne lizosomy zawierające enzymy. Dzięki nim sfagocytowane fragmenty ulegają strawieniu w obrębie wakuoli i uwolnieniu do cytoplazmy. Niektórzy podają, że fagocytoza wywodzi się z endocytozy, jednak jest mechanicznie innym procesem.
Pinocytoza
To proces podobny do fagocytozy z tą różnicą, że dotyczy cząsteczek związków chemicznych, które przyczepiają się do zewnętrznej powierzchni błony komórkowej. W tym miejscu błona ta ulega zagłębieniu aż do wytworzenia się wakuoli. Następnie cząsteczki są trawione przez enzymy lizosomalne, a produkty końcowe hydrolizy przechodzą do cytoplazmy. Dzięki pinocytozie do wnętrza komórki przedostają się duże cząsteczki, np. białka, które nie posiadają zdolności przenikania przez błonę komórkową.
Endocytoza związana z receptorem
Zachodzi w rejonach błony komórkowej zwanych dołeczkami okrytymi. To zagłębienia, w których cytoplazmatyczna strona błony wykazuje duże nagromadzenie białek. Proces ten można przedstawić w skrócie:
- Ligandy, które będą dostarczone do komórki wiążą się z receptorami błonowymi.
- Kompleks receptor-ligand migruje wzdłuż powierzchni komórki, aż napotka dołeczek okryty.
- Gdy kompleks receptor-ligand znajdzie się w dołeczku, błona tworzy wpuklenie.
- Wpuklenie odłącza się od błony komórkowej, stając się pęcherzykiem cytoplazmatycznym. Cząsteczki klatryny są uwalniane i ponownie wbudowywane w błonę.
- W pęcherzyku receptor i ligand oddzielają się od siebie, pozostawiając ligand wewnątrz endosomu.
- Endosom przechodzi do lizosomu, jeśli ligand ma zostać zniszczony, lub do aparatu Golgiego, jeśli ligand ma uczestniczyć w procesie.
- W międzyczasie receptor dla liganda związany z błoną może zostać wykorzystany ponownie w procesie zwanym recyklingiem błonowym. Pęcherzyk z receptorem przemieszcza się do błony komórkowej i łączy się z nią.
- Pęcherzyk błonowy jest ponownie wbudowywany w błonę komórkową na drodze egzocytozy.
Dokomórkowy transport na drodze endocytozy związanej z receptorem dotyczy wielu różnych substancji, włącznie z hormonami białkowymi, czynnikami wzrostu, przeciwciałami i białkami osocza funkcjonującymi jako nośniki żelaza i cholesterolu. Nieprawidłowości dotyczące związanego z receptorem usuwania cholesterolu z krwi mogą być przyczyną hipercholesterolemii oraz chorób układu krążenia. Trzeba pamiętać, że niektóre przypadki endocytozy należą do procesów konstytutywnych, tzn. kluczowych, zawsze realizowanych funkcji.
Zobacz również: Egzocytoza.
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina Febico - naturalne witaminy i minerały najwyższej jakości
Naturalna alga, która dostarcza witaminy i minerały o wysokiej jakości i biodostępności. Zwiększa odporność, wpływa na regulację metabolizmu, dodaje energii oraz zmniejsza uczucie zmęczenia. Zawarta w niej biotyna poprawia stan włosów, paznokci i skóry .. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku od bioalgi
Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ... Zobacz więcej... |
