Rak jelita grubego to pierwotny, złośliwy nowotwór lokalizujący się w obrębie światła jelita grubego. Jest niebezpieczny także dlatego, że przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, a gdy dojdzie do ich wystąpienia może być zbyt późno na skuteczne leczenie. Duży wpływ na wystąpienie raka jelita grubego ma nieodpowiedni styl życia. Uważa się, że stanowi aż 10% wszystkich nowotworów złośliwych u ludzi.
Rak jelita grubego – przyczyny
Nowotwór jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych, tzw. polipów. Taka przemiana trwa najczęściej kilkanaście lat, dlatego zaleca się regularne badania profilaktyczne celem stwierdzenia polipowatości jelita grubego i wdrożenia odpowiedniego postępowania wcześniej niż nastąpi przemiana polipów w zmiany nowotworowe. Mimo licznych badań nie ustalono jednak bezpośrednich przyczyn i mechanizmów rozwoju raka jelita grubego (jak i wszystkich innych nowotworów). Głównymi czynnikami ryzyka zachorowania na nowotwór jelita grubego są:
- wiek powyżej 40. roku życia;
- dodatni wywiad rodzinny w kierunku nowotworów złośliwych;
- zespoły genetyczne, np. zespół Lyncha;
- choroby jelita grubego w przeszłości;
- obecność polipów w jelicie grubym;
- napromieniowanie miednicy mniejszej;
- nieprawidłowa dieta;
- palenie papierosów;
- alkoholizm;
- choroby jelit, w tym zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
- cukrzyca;
- niska aktywność fizyczna;
- otyłość.
Należy jednak pamiętać, że same czynniki ryzyka nie stanowią przyczyn, lecz pewne predyspozycje do zachorowania. W 20% przypadków choroba występuje rodzinnie. W kontekście diety najbardziej szkodliwą opcją jest spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa, produktów przetworzonych oraz tłuszczu, przy jednoczesnym niskim spożyciu błonnika pokarmowego.
Rak jelita grubego – objawy
Profilaktyczne badania przesiewowe i kolonoskopowe są tak ważne, ponieważ zarówno polipy jelita grubego, jak i rak jelita grubego w początkowej fazie przebiegają bezobjawowo. Gdy pojawią się objawy, często jest już za późno na całkowite wyleczenie pacjenta. W obrazie klinicznym tego rodzaju nowotworu obserwuje się między innymi:
- krwawienia z przewodu pokarmowego, także obecność krwi w kale;
- bóle brzucha;
- zmiana rytmu wypróżnień;
- zaparcia lub biegunki (nierzadko obie dolegliwości naprzemiennie);
- spadek masy ciała bez konkretnej przyczyny;
- uczucie niepełnego wypróżnienia się.
Jeśli guz w świetle jelita grubego przybierze tak duże rozmiary, że spowoduje jego zatkanie, dojdzie do niedrożności mechanicznej jelita co jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Diagnostyka
Wstępnym elementem diagnostyki nowotworów jelita grubego jest badanie per rectum, które powinno być wykonywane każdemu pacjentowi w grupie ryzyka lub z podejrzeniem choroby. Złotym standardem postępowania diagnostycznego dla raka jelita grubego jest kolonoskopia z pobraniem wycinków błony śluzowej jelita grubego. Wycinki poddaje się następnie badaniu histopatologicznemu, na podstawie którego możliwe jest postawienie ostatecznego rozpoznania. Uzupełnieniem diagnostyki są badania krwi. Wykazano, że w przypadku nowotworu jelita grubego istnieje nieswoisty marker nowotworowy we krwi – antygen CEA.
Rak jelita grubego – leczenie
Podstawową metodą leczenia pacjentów z nowotworem jelita grubego (szczególnie raka okrężnicy) jest resekcja, której zakres zależy od dokładnej lokalizacji i zaawansowania nowotworu. Wykonuje się także usunięcie węzłów chłonnych, do których spływa chłonka z zajętych przez raka części jelita grubego. Istotne znaczenie ma przedoperacyjna radioterapia, która wydłuża życie chorych oraz zmniejsza częstość miejscowych nawrotów raka odbytnicy. Jednak radioterapia pooperacyjna w żadnym stopniu nie wpływa na te parametry.
Leczenie uzupełniające obejmuje dodatkowo chemioterapię. Rokowania uzależnione są od głębokości naciekania guza, jego lokalizacji, zajęcia okolicznych węzłów chłonnych oraz obecności przerzutów. Im później rozpoznany nowotwór, tym rokowania są gorsze.
Profilaktyka
Aby uchronić się przed rozwojem raka jelita grubego należy zmienić styl życia. Wskazane są:
- regularna aktywność fizyczna;
- dieta bogata w błonnik pokarmowy, witaminy, minerały i wodę;
- unikanie palenia papierosów;
- ograniczenie spożycia alkoholu oraz czerwonego mięsa i żywności przetworzonej;
- unikanie stresu.
Uzupełnieniem będą regularne badania kolonoskopowe. Rekomenduje się wykonywanie ich co 10 lat od momentu skończenia 50. roku życia lub częściej, gdy pacjent znajduje się w gronie osób z ryzykiem.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Łacko A., Rak jelita geubego, Postępy Nauk Medycznych, 2/2011.
- Zyśk R., Wysocki P., Wyrwicz L., Rak jelita grubego – społeczne znaczenie zmian w zakresie epidemiologii i możliwości leczenia w Polsce, Onkol. Prak. Klin, 4/2014.
- Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A., Rak jelita grubego – charakterystyka i oporność na leczenie, Onkologia w Praktyce Klinicznej, 4/2008.
- Deptała A., Wojtukiewicz M., Rak jelita grubego, Wydawnictwo Termedia, Poznań 2018.
