Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS z ang. irritable bowel syndrome) to choroba czynnościowa przewodu pokarmowego o złożonej i niedokładnie poznanej etiologii. Charakteryzuje się znamiennymi bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżniania, przy braku organicznych zmian patologicznych.

Zespół jelita drażliwego – charakterystyka

Zgodnie z inną definicją, jest to przewlekłe i nawracające zaburzenie czynnościowe jelit ujawniające się bólami brzucha związanymi z wypróżnianiem oraz zmianą konsystencji lub częstości oddawania stolca.

W literaturze używa się zamiennie terminów: zespół jelita drażliwego, nadwrażliwego czy nadpobudliwego. Uważa się, że IBS jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji gastroenterologicznych.

Istotnie obniża jakość życia pacjenta, jednak nie wpływa na długość życia i nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób organicznych. Szacuje się natomiast, że może dotyczyć około 20% populacji w krajach rozwiniętych.

Choroba dwukrotnie częściej występuje u kobiet, jednak może to wynikać z faktu, że kobiety częściej szukają pomocy niż mężczyźni, w związku z czym ilość chorych mężczyzn mogła nie zostać odnotowana.

Rozpoznanie IBS

Od 2016 roku po wprowadzeniu nowych kryteriów zespół jelita drażliwego jest rozpoznawany, gdy chory ma nawracający ból w obrębie jamy brzusznej występujący średnio przynajmniej jeden dzień w tygodniu przez ostatni kwartał oraz co najmniej 2 z wymienionych niżej – ból jest związany:

• z wypróżnieniami;
• ze zmianą częstotliwości wypróżnień;
• ze zmianą uformowania (konsystencji) stolca.

Dodatkowo kryteria te muszą być spełnione przez ostatnie 3 miesiące przy założeniu, że objawy wystąpiły co najmniej 6 miesięcy przed postawieniem rozpoznania.

Zespół jelita drażliwego – objawy

Ze względu na dominujące objawy wyróżnić można 2 postacie IBS:

• z przewagą biegunek – D-IBS;
• z przewagą zaparć – C-IBS;
• postać mieszaną – M-IBS.

Charakterystyczne jest występowanie biegunki, zaparć lub zmiennego rytmu wypróżniania. Objawami współistniejącymi są ponadto:

• wymioty;
• wzdęcia;
• nadmierne oddawanie gazów;
• wczesne uczucie pełności po posiłku;
• pieczenie w nadbrzuszu;
• uczucie zalegania pokarmu w żołądku.

Zobacz również: Co na wzdęcia i gazy – 8 sposobów jak je zmniejszyć.

W zespole jelita drażliwego nie obserwuje się krwi w stolcu, ubytku masy ciała pacjenta, a dolegliwości nie zaburzają snu, co jest istotne w diagnostyce różnicowej.

Symptomatologia IBS obejmuje także objawy spoza układu pokarmowego, takie jak fibromialgia, ospałość, bóle głowy, bóle pleców i objawy ze strony układu moczowo-płciowego (nocne oddawanie moczu czy niekompletne opróżnianie pęcherza moczowego). Objawy rozpoczynają się najczęściej w 3. lub 4. dekadzie życia.

Zespół jelita drażliwego – leczenie

Spośród metod niefarmakologicznych pewną rolę przypisuje się diecie, jednak konkretne wytyczne co do niej nie zostały jasno sprecyzowane. Istnieją bowiem doniesienia potwierdzające korzystny wpływ diety modyfikowanej indywidualnie, w porozumieniu z pacjentem, na podstawie obserwacji i identyfikacji produktów szkodliwych.

Najczęstszą przyczyną zaostrzeń są pokarmy wysokotłuszczowe, surowe owoce i warzywa, napoje zawierające kofeinę, a także nadmierna podaż sztucznych słodzików. Wśród metod niekonwencjonalnych wymienia się preparaty ziołowe i akupunkturę.

Jeśli chodzi o farmakoterapię, zastosowanie znajdują leki przeczyszczające, które są skuteczne u chorych z przewlekłymi zaparciami. Do tej grupy zaliczyć można leki o działaniu osmotycznym, nasiona babki płesznik czy lubiproston. Korzystne działanie wywierają także preparaty serotoninergiczne, przeciwdepresyjne i niekiedy przeciwbiegunkowe.

	Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej...
	Olej z czarnuszki siewnej w płynie Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bartnik W., Chojnacki J., Paradowski L., Skrzydło-Radomańska B., Tomecki R., Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne w zespole jelita nadwrażliwego, Gastroenterologia Kliniczna, 1/2009.
2. Żelowski A., Wojtuń S., Gil J., Dyrla P., Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 9/2013.
3. Dworzański T., Fornal R., Koźba Ł., Celiński K., Dworzańska E., Rola mikrobioty jelitowej w zespole jelita nadwrażliwego, Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72/2018.