Witamina A (retinol) jest jedną z podstawowych i najważniejszych witamin. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, razem z witaminą C, witaminą D i witaminą E. Znana jest głównie z tego, że wspomaga prawidłowe widzenie, zwłaszcza nocne.
Charakterystyka witaminy A
Witamina A bardzo szybko się utlenia, dlatego produkty z jej udziałem należy przechowywać w suchym i zacienionym miejscu. W połączeniu z witaminą A znacznie zwiększa swoje zdolności antyoksydacyjne. Metabolizm witaminy A zachodzi w wątrobie i wiąże się z utlenianiem oraz skracaniem łańcucha. Z kolei nieaktywne metabolity są usuwane między innymi przez nerki. W rzeczywistości pojęcie „witamina A” odnosi się do grupy kilku różnych substancji – retinolu oraz jego pochodnych zwanych retinoidami, a także beta-karotenu czy innych karotenoidów.
Witamina A – źródła
Do bogatych źródeł witaminy A zalicza się algę Spirulina, marchew i przetwory na jej bazie. Także inne warzywa, takie jak: czerwona papryka, bataty, fasolka szparagowa i pomidory, jarmuż, sałata czerwona, szpinak czy dynia.
Spore ilości omawianej witaminy znajdziemy w owocach takich jak acerola, suszone morele, arbuzy, grejpfruty, wiśnie oraz innych produktach spożywczych jak tuńczyk. Umiarkowane ilości znajdują się w mleku i jajach.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A
Dobowe zapotrzebowanie na witaminę A różni się w zależności od płci i wieku. U małych dzieci zaleca się spożycie maksymalnie 700 µg na dobę, zaś dzieci i młodzież od 10 do 18 roku życia powinni dostarczać do organizmu, w zależności od płci, 800 µg dziewczęta, 1000 µg chłopcy.
Dorosłe kobiety również wykazują zapotrzebowanie około 800 µg, jednak w przypadku ciąży i karmienia piersią wartości te wzrastają kolejno do 1250 µg i 1600 µg. Z kolei dorośli mężczyźni powinni w dalszym ciągu dostarczać 1000 µg witaminy A dziennie.
Zobacz również: Witamina A i jej wpływ na organizm.
Witamina A – funkcje
Witamina A znana jest przede wszystkim z tego, że uczestniczy w procesie widzenia wspomagając zdolność do prawidłowego widzenia. Dzieje się tak, ponieważ stanowi główny składnik purpury wzrokowej, czyli rodopsyny znajdującej się w fotoreceptorach oka. Dodatkowo:
- wspomaga prawidłowy wzrost organizmu;
- przyspiesza gojenie się ran;
- uczestniczy w rozwoju i różnicowaniu komórek, zwłaszcza nabłonka i tkanki kostnej;
- bierze udział w syntezie hormonów kory nadnerczy i wydzielaniu tyroksyny z tarczycy;
- zapobiega niekontrolowanemu utlenianiu kwasów tłuszczowych;
- wspomaga układ odpornościowy organizmu;
- zmniejsza ryzyko powstawania nowotworów i działa antyoksydacyjnie.
Ze względu na zdolność do spłycania zmarszczek, rozjaśniania plam i przebarwień oraz pobudzanie do syntezy kolagenu, witamina A stanowi częsty składnik kosmetyków przeznaczonych zwłaszcza dla skóry dojrzałej.
Zobacz również: Witamina A w kosmetologii.
Witamina A wpływa na rozwój embrionalny i płodność, ponieważ pobudza szpik kostny do produkcji erytrocytów oraz wspomaga odporność i działa antagonistycznie do tyroksyny.
Witamina A – niedobór
Hipowitaminoza powoduje przede wszystkim zaburzenia czynności siatkówki oka. W efekcie pogorszeniu ulega widzenie o zmierzchu (tak zwana kurza ślepota), może dojść do wysychania rogówki i w późniejszym stadium do jej rozmiękczania. Rezultatem tego może być nawet utrata wzroku.
Niedobór retinolu powoduje rogowacenie skóry i uszkodzenie błon śluzowych przewodu pokarmowego , dróg oddechowych i układu moczowego, a także zmiany w układzie nerwowym. Pogorszeniu ulega odporność organizmu. Dodatkowo zauważa się zaburzenia w procesach reprodukcyjnych oraz zahamowanie wzrostu. Z niedoborem witaminy A mogą wiązać się problemy kobiet z zakresu zaburzeń miesiączkowania. Z kolei u starszych osób objawiać się może charakterystycznym dzwonieniem w uszach.
Przyczyną niedoboru witaminy A może być alkoholizm, palenie tytoniu i źle zbilansowana dieta. Wszystkie te czynniki powodują zaburzenia wchłaniania witaminy A.
Witamina A – nadmiar
Hiperwitaminoza może prowadzić do występowania dolegliwości bólowych kostno-stawowych oraz powiększenia wątroby i śledziony. Zauważa się tak zwane porażenie skórne, które objawia się jej suchością i pigmentacją. Towarzyszy temu łamliwość paznokci oraz wypadanie włosów.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Organiczna Acerola od bioalgi to wysokiej jakości naturalna witamina C. Jest silnie skoncentrowanym ekstraktem ze specjalnie wyselekcjonowanych owoców (1 gram produktu odpowiada 17 gramom owoców Aceroli). Zobacz więcej... |
Bibliografa
- Ziemlański S., Wartanowicz M., Normy żywienia dotyczące witamin, Medycyna Rodzinna, 2/1999.
- Gawęcki J., Witaminy, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2002.
- Pawlaczyk M., Korzeniowska K., Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym, Farmacja Współczesna, 6/2013.
- Bojarowicz H., Płowiec A., Wpływ witaminy A na kondycję skóry, Problemy Higieny i Epidemiologii, 3/2010.
