Nadnercze to parzysty narząd zwany również gruczołem nadnerczowym. Leży w górnej i tylnej części jamy brzusznej powyżej nerek, stąd nazwa.
Położenie
Nadnercze spoczywa na górnym końcu nerki po jego stronie przedniej i przyśrodkowej w obrębie torebki tłuszczowej nerki. Dokładne położenie jest uwarunkowane jego stosunkiem do górnego końca nerki, przy czym jest ono osobniczo zmienne i często nieco różne po stronie prawej oraz lewej.
Budowa nadnercza
To twory spłaszczone w kierunku przednio-tylnym. Nadnercze prawe jest przeważnie kształtu trójkątnego, zaś lewe półksiężycowatego.
Nadnercze zbudowane jest z 2 różnych pod względem strukturalnym i czynnościowym elementów:
- kory nadnercza;
- rdzenia nadnercza.
Nadnercze otacza torebka łącznotkankowa obejmująca miąższ gruczołu. Torebkę buduje włóknista tkanka łączna składająca się głównie z włókien klejodalnych i sprężystych. W efekcie jest ona tak mocno zrośnięta z nadnerczem, że nie można jej odpreparować bez uszkodzenia kory. Tworzy liczne wypustki wnikające do wnętrza narządu. Przeciętne wymiary nadnercza u dorosłego człowieka wynoszą 5 cm wysokości, 3 cm szerokości i około 1 cm grubości. Z kolei masa narządu dochodzi do 18 g, 80-90% z tego stanowi masa kory.
Kora nadnercza
Kora dzięki swoim hormonom steroidowym odgrywa znaczącą rolę w przemianie materii i jest niezbędna dla utrzymania ustroju przy życiu. Zbudowana jest z 3 warstw:
- kłębkowatej – najcieńsza i leżąca bezpośrednio pod torebką;
- pasmowatej – najgrubsza;
- siatkowatej – leżąca najgłębiej, zawiera szerokie zatokowe naczynia włosowate.
Rdzeń nadnercza
Z kolei rdzeń poprzez hormony (adrenalina i noradrenalina) działa na część współczulną układu autonomicznego i tym samym na układ naczyniowy. Zajmuje centralne położenie w nadnerczu i jest zbudowany z brył oraz beleczek nabłonkowych. Biegną w nich naczynia zatokowate włosowate i żylne. W cytoplazmie tych komórek występują ziarenka zawierające określony hormon.
Czynność nadnercza
Czynność kory nadnercza jest niezbędna dla utrzymania w ustroju prawidłowej przemiany materii. Wyłączenie tej czynności przy zaniku kory prowadzi do śmierci, o ile hormony nie zostaną zastąpione odpowiednią terapią hormonalną. Najważniejszymi hormonami kory są:
- kortykosteron;
- kortyzon;
- aldosteron.
Aldosteron reguluje przemianę mineralną sodu i potasu, a jego brak powoduje charakterystyczne, niebieskoszare zabarwienie skóry. Ponadto powoduje utratę sodu i gromadzenie się potasu w ustroju. Pozostałe hormony wywierają wpływ na przemianę węglowodanów i białek w organizmie, równocześnie wywierając wpływ na tkankę łączną, limfatyczną i skład morfologiczny krwi.
Funkcję wydzielniczą kory i jej wzrastanie reguluje główna część płata przedniego przysadki za pośrednictwem hormonu adrenokortykotropowego. Natomiast czynność rdzenia nadnercza obejmuje syntezę adrenaliny (epinefryny) i noradrenaliny. Adrenalinę wydzielają również zakończenia nerwowe w synapsach nerwów współczulnych. Wzmaga czynność części współczulnej układu autonomicznego, zwłaszcza w tkance mięśniowej gładkiej naczyń krwionośnych. To z kolei powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Równocześnie adrenalina powoduje skurcz mięśniówki śledziony, a w wątrobie zwiększa przemianę glikogenu w glukozę. Nieco inaczej działa noradrenalina, która powoduje skurcz mięśniówki żył i zwężenie ich światła przy jednoczesnym rozkurczu tętnic wieńcowych serca i tętnic nerkowych.
Unerwienie
Rdzeń nadnercza jest bardzo silnie unerwiony, w przeciwieństwie do kory. Nerwy wytwarzające splot nadnerczowy posiadają 2 rodzaje włókien. Jedne pochodzą z nerwu błędnego i nerwu przeponowego, natomiast drugie (włókna współczulne) otrzymują je częściowo ze zwoju trzewnego, a częściowo bezpośrednio z nerwu trzewnego większego i mniejszego. Dodatkowo podrażnienie nerwów trzewnych wzmaga wydzielanie adrenaliny. Przecięcie ich prowadzi do przerwania wydzielania.
Unaczynienie
Zaopatrzenie nadnerczy jest bardzo obfite, można nawet powiedzieć, że to jeden z najsilniej ukrwionych narządów wewnętrznych ludzkiego organizmu. Unaczynienie pochodzi z 3 źródeł:
- tętnicy nadnerczowej górnej
- tętnicy środkowej;
- tętnicy dolnej.
Wszystkie wypuszczają dodatkowo swoje odgałęzienia.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
