Wzgórze (łac. thalamus) to największe skupienie istoty szarej we wzgórzomózgowiu, które z kolei jest najlepiej wykształconą częścią międzymózgowia. W jego skład poza wzgórzem wchodzi również zawzgórze i nadwzgórze. Omawiana struktura pełni bardzo ważne funkcje, przede wszystkim jednak stanowi rodzaj „czuciowej stacji przekaźnikowej”.
Budowa wzgórza
Wzgórze dzielą 4 pasma istoty białej, zwane powszechnie blaszkami rdzennymi. Powstałe wskutek tego mniejsze skupienia zwie się jądrami wzgórza. Opisując wzgórze można wyróżnić na nim 4 powierzchnie:
- górną – wolną, ponieważ nie łączy się bezpośrednio z żadną inną częścią mózgowia;
- dolną – przylega swoją powierzchnią do podwzgórza, w związku z czym zwie się ją również podwzgórzową;
- przyśrodkową – komorową, ponieważ tworzy ścianę boczną komory trzeciej;
- boczną – torebkową, ponieważ przylega do torebki wewnętrznej.
W budowie wewnętrznej wzgórza wyróżnia się 3 zasadnicze grupy jąder wzgórza:
- przednie;
- przyśrodkowe;
- boczne.
Poza nimi znajdują się tak także jądra: siatkowate wzgórza i śródblaszkowe. Powierzchnie przyśrodkowe obu wzgórz pokrywa istota szara środkowa, zrastająca się przez zrost międzywzgórzowy zbudowany również z tej istoty. Wzgórze posiada połączenie z móżdżkiem, prążkowiem i podwzgórzem, jest więc strukturą złożoną, włączoną niejednokrotnie do innych układów. Największą liczbę połączeń posiada z korą mózgu, dlatego niektórzy autorzy opisują układ wzgórzowo-korowy.
Za co odpowiada wzgórze?
Funkcja wzgórza jest obszerna, nie skupia się wyłącznie na jednej czynności. Tak więc poduszka zlokalizowana na jego powierzchni górnej stanowi ośrodek integracji – otrzymuje impulsy z ciał kolankowatych, a także włącza się w drogę słuchową i wzrokową. Ponadto posiada zespolenia z korowym ośrodkiem mowy. Uszkodzenie tej struktury powoduje poważne zaburzenia mowy. Prążek rdzenny wzgórza zawiera włókna nerwowe łączące trójkąt węchowy i istotę dziurkowaną przednią z trójkątem uzdeczek.
Bardzo ważną rolę pełnią jądra wzgórza. Obserwacje podczas niektórych zabiegów neurochirurgicznych wykazały, że jądro przyśrodkowe może mieć udział w odbiorze wrażeń uczuciowych, będących częścią doświadczania emocjonalnego człowieka. Pozostałe funkcje innych jąder obejmują między innymi:
- przekazywanie impulsów wzrokowych do części kory otaczającej ośrodek korowy wzroku;
- prowadzenie impulsów z przeciwnej połowy głowy i struktur jamy ustnej;
- kontrolowanie wszystkich ruchów ciała i korygowanie ich drogą sprzężeń zwrotnych;
- nadawanie wrażeniom zabarwienia emocjonalnego;
- wpływ na stan świadomości i uwagę.
Przypuszcza się, że istnieje dominacja jednego ze wzgórz, tak samo jak ma to miejsce w przypadku dominacji jednej z półkul. Biorąc to pod uwagę prawdopodobne jest, że u ludzi leworęcznych przeważa aktywność prawego wzgórza.
Uszkodzenia wzgórza
W uszkodzeniach mózgu (np. zespół Dejerine’a-Roussy’ego, czyli tzw. zespół wzgórzowy) obserwuje się obniżenie wrażliwości lub przeczulicę. Wzgórze może warunkować gwałtowne dolegliwości bólowe, opisywane przez chorych jako ciągnące, szarpiące. Wskutek uszkodzenia wzgórza w sferze czuciowej może pojawić się spaczone odczuwanie bodźców, np. dotknięcie odbierane jest jako bolesne uszczypnięcie. W zakresie motoryki mogą występować ruchy przymusowe, zaś w sferze psychicznej przesadna wrażliwość, lęki, niecierpliwość, niekiedy krzyk i utrudnienie mowy.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Walocha J., Anatomia prawidłowa człowieka – ośrodkowy układ nerwowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
