Półpasiec to zakażenie w strefie nerwów, które spowodowane jest przez wirus ospy wietrznej i półpaśca. Powoduje ból i wysypkę w obrębie skóry zaopatrywanej przez dany nerw. Częściej choroba dotyczy osób po 50 roku życia. Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby należy wdrożyć leki przeciwwirusowe.
Półpasiec – podstawowe informacje
Półpasiec jest zakażeniem dotyczącym nerwu oraz powierzchni skóry zaopatrywanej przez ten nerw. Zakażenie spowodowane jest przez wirus Varicella zoster (VZV – Varicella zoster virus). To ten sam wirus, który wywołuje ospę wietrzną. Każdy kto miał ospę w przeszłości może zachorować na półpasiec. Na tę chorobę można zachorować w każdym wieku, najczęściej jednak występuje u osób powyżej 50 roku życia. Do rzadkości należy zapadnięcie na półpasiec więcej niż raz w życiu, jednak zdarzają się i takie przypadki.
Przyczyny
Większość ludzi w pewnym momencie swojego życia (zwykle jako dziecko) chorowało na ospę wietrzną. Wirus nie całkowicie ginie po wyzdrowieniu. Niektóre cząstki wirusa pozostają nieaktywne w korzeniach nerwowych w pobliżu rdzenia kręgowego. Nie czynią tam żadnych zniszczeń i nie powodują objawów. Z nie do końca znanych powodów wirus może zacząć ponownie się aktywować. Często trwa to latami nim się uaktywni. Reaktywowany wirus przemieszcza się wzdłuż nerwów skóry powodując półpasiec.
W większości przypadków epizod półpaśca zdarza się bez wyraźnego powodu. Czasami w okresach stresowych lub choroby może się ujawnić. Nieznaczne starzenie układu odpornościowego może odpowiadać za to, że półpasiec jest bardziej powszechny wśród osób starszych. Występuje on również znacznie częściej u osób ze słabym układem odpornościowym. Zwłaszcza u osób, które po przebytych operacjach muszą przyjmować leki osłabiające odporność.
Objawy
Wirus zazwyczaj wpływa tylko na jeden nerw po jednej stronie ciała (czasami na dwa lub trzy). Objawy występują w obszarze skóry, który zaopatrywany jest przez ten nerw. Typowe objawy to ból i wysypka. Najczęściej zaangażowane nerwy zasilają skórę w obrębie klatki piersiowej lub w okolicy brzucha.
Ból może dotyczyć dowolnego miejsca na ciele, w zależności od tego jakiego nerwu dotyczy. Może wahać się od łagodnego do ciężkiego i może być tępy, palący lub gryzący. Dodatkowo zamiast tego niekiedy powoduje ostre, kujące bóle, które przychodzą i odchodzą.
Z kolei wysypka zwykle pojawia się 2-3 dni po rozpoczęciu bólu. Obejmuje czerwone plamy, które szybko rozwijają się w swędzące pęcherze. Wysypka wygląda jak ospa wietrzna, ale pojawia się tylko w paśmie skóry unerwianym przez chory nerw. Nowe pęcherze mogą pojawiać się na okres do jednego tygodnia. Tkanki miękkie pod i wokół wysypki mogą być obrzęknięte czasowo ze względu na stan zapalny spowodowany przez wirusa. Pęcherze po czasie wysychają i tworzą się strupy, które stopniowo znikają. Mogą jednak pojawić się niewielkie blizny w miejscu gdzie były widoczne pęcherze.
Epizod półpaśca trwa zwykle 2-4 tygodnie. W niektórych przypadkach występuje sama wysypka albo sam ból. Można także doświadczyć podwyższonej temperatury (gorączkę) i źle się czuć przez kilka dni.
Czy półpasiec jest zaraźliwy?
Ospą wietrzną można zarazić się od osoby, która aktualnie jest chora (a nie miała ospy wcześniej). Większość dorosłych i starszych dzieci miały już ospę, a więc są odporne. Nie może zarazić ospą ktoś kto ma półpasiec.
Wysypka półpaśca jest zaraźliwa do czasu aż wszystkie pęcherze pokryją się strupami i wyschną. Ponadto pęcherze opatrywane opatrunkiem również mogą przechodzić na innych w czasie tej czynności. To dlatego, że wirus jest przekazywany przez bezpośredni kontakt z pęcherzami. Nie zalecane jest przychodzenie do pracy w okresie rozkwitu pęcherzy.
Dla bezpieczeństwa kobiety w ciąży (które nie chorowały na ospę) powinny unikać osób chorych. Ponadto w przypadku osłabionego układu odpornościowego powinno się również unikać osób z półpaścem. Wyeliminowane bezpośredniego kontaktu z chorym jest najlepszym wyjściem, aby się nie zarazić. Z osobami chorymi nie należy dzielić ręczników, pływać w jednym basenie czy uprawiać sportów kontaktowych jak zapasy, rugby itp.
Półpasiec – leczenie
Główne cele leczenia półpaśca obejmują:
- uśmierzenie bólu i likwidacja dyskomfortu;
- zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa (w miarę możliwości) oraz niedopuszczenie do rozwijania się powikłań np. neuralgii.
Najlepiej nosić bawełniane, luźne ubrania, aby zmniejszyć podrażnienia zaatakowanej powierzchni skóry. Uśmierzyć ból można poprzez zimne okłady z lodu (nie bezpośrednio na skórę, np. przez szmatkę), mokre opatrunki czy chłodną kąpiel. Opatrunek założony na pęcherze będzie izolował je od odzieży, a tym samym nie będą drażnione. Jeśli wysypka jest mocno swędząca można skorzystać z kremów łagodzących. Dodatkowo zaleca się zażywanie środków przeciwbólowych (w razie konieczności).
Poleca się również zażywanie leków przeciwwirusowych, które wprawdzie nie zabijają wirusa, lecz działają poprzez jego zatrzymanie oraz niepomnażanie. Tak więc może to ograniczyć dotkliwość objawów półpaśca. Są one najbardziej przydatne w momencie pojawienia się pierwszych etapów choroby (w ciągu 72 godzin występowania wysypki). W niektórych przypadkach wskazane jest, aby stosować ten lek również po upływie 72 godzin zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Nie w każdej sytuacji zaleca się leki przeciwwirusowe. Warto zasięgnąć porady lekarza.
Polecane produkty:
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... | |
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bujnowska-Fedak M., Węgierek P., Pacjent z półpaścem w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2018.
- Biesiada G., Czepiel J., Skwara P., Loster J., Sobczyk-Krupiarz I., Mach T., Zachorowania na półpasiec u ludzi w starszym wieku w materiale Kliniki Chorób Zakaźnych w latach 2001-2003, Gerontologia Polska, 3/2005.