Glikemia to określenie odnoszące się do stężenia glukozy we krwi. Ma istotne znaczenie zwłaszcza wśród osób chorych na cukrzycę, ponieważ muszą oni mierzyć i kontrolować ten parametr.
Glikemia – rodzaje
Wyróżnia się 3 rodzaje glikemii i są to:
- poposiłkowa glikemia;
- przygodna glikemia;
- glikemia na czczo.
Wpływ na glikemię poposiłkową wywiera ilość i profil węglowodanów, a także ich interakcja z innymi składnikami diety. W 1981 roku przeprowadzono badania dotyczące wpływu spożycia cukrów prostych na glikemię poposiłkową, w efekcie czego utworzono alternatywny system cechujący żywność zawierającą węglowodany. Nazwano go indeksem glikemicznym.
Glikemia przygodna to pomiar cukru oznaczony o dowolnej porze dnia, bez względu na czas spożycia ostatniego posiłku. Taki pomiar stanowi pierwszy etap diagnostyki przesiewowej w kierunku cukrzycy typu 2 oraz cukrzycy ciężarnych. Z kolei glikemia na czczo to stężenie glukozy oznaczane przynajmniej 8 godzin po ostatnim spożytym posiłku, wypitym napoju (z wyjątkiem wody, którą można pić cały czas) oraz przyjętych lekach. Najlepiej przeprowadzać taki pomiar z rana, między 8:00 a 9:00, przed śniadaniem.
Indeks glikemiczny
Indeks glikemiczny (IG) – zgodnie z definicją – stanowi pole powierzchni pod krzywą odpowiedzi glikemicznej mierzonej przez 2 godziny po spożyciu 50 g przyswajalnych węglowodanów. Wynik wyraża się w stosunku do odpowiedzi glikemicznej na identyczną ilość węglowodanów pochodzącą z typowego produktu spożytego przez tę samą badaną osobę.
Dieta bogata w węglowodany o wysokim indeksie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju różnych chorób, głównie cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei dieta o niskim indeksie obniża odpowiedź glikemiczą i insulinową, poprawia profil lipidowy oraz aktywność fibrynolityczną krwi.
Właśnie z tego względu, w najnowszych rekomendacjach, cukrzykom zaleca się nie tylko kontrola ilości spożywanych węglowodanów, ale również wybór produktów spożywczych cechujących się niskim indeksem glikemicznym. W efekcie można łatwo kontrolować glikemię.
Jakie znaczenie ma glikemia?
Pomiar glikemii stanowi podstawowe badanie diagnostyczne cukrzycy. Jednocześnie jest to podstawowe badanie wykonywane w opiece diabetologicznej – zarówno przez lekarzy, jak i przez osoby chore. Istotne znaczenie ma nie tyle jednorazowy pomiar, o ile regularne wykonywanie takiego oznaczenia. Wówczas, mając podstawowe informacje na temat stężenia glukozy we krwi w dłuższym okresie czasu, można podejmować decyzje odnośnie aktywności fizycznej, dawek leków czy spożywania posiłków. To z kolei ma istotne znaczenie w wyrównaniu glikemii i ustabilizowaniu choroby.
Glikemia – jak mierzyć?
Pomiar tego parametru można dokonywać we krwi żylnej pełnej, w osoczu krwi żylnej lub we krwi włośniczkowej. Wybierając miejsce, które posłuży do oceny glikemii, należy pamiętać o kilku podstawowych zależnościach i informacjach:
- glikemia we krwi żylnej pełnej jest zawsze o około 10-15% niższa niż glikemia w osoczu krwi;
- na czczo stężenie glukozy we krwi włośniczkowej jest podobne do stężenia we krwi pełnej żylnej.
Stężenie glukozy we krwi najlepiej jest badać przed posiłkiem, po posiłku oraz przed pójściem spać. Ostatnia czynność ma na celu zapobieganie zbyt niskich poziomów cukru w nocy. Podstawowym urządzeniem do pomiaru glikemii jest glukometr. Posiada go każda osoba chora na cukrzycę. Najczęściej krew pobiera się z opuszek palców, jednak wyszczególniono kilka miejsc alternatywnych. Są to: ramię, łydka, zewnętrzna strona uda, wnętrze dłoni poniżej kciuka oraz wnętrze dłoni poniżej małego palca.
Co to jest hipoglikemia?
Hipoglikemia to stan, w którym występuje zbyt niskie stężenie cukru we krwi. Aby móc mówić o tym zjawisku, poziom cukru musi być niższy niż 3,3 mmol/l, co daje mniej niż 60 mg/dl. Zbyt niski poziom cukru we krwi może dawać następujące objawy:
- nadmierne pocenie się;
- drżenie rąk;
- ból głowy;
- zaburzenia koncentracji;
- zmienny nastrój;
- zaburzenia widzenia;
- nadmierna senność;
- napady bardzo dużego głodu.
Najczęściej hipoglikemia jest spowodowana błędami żywieniowymi (np. ominięcie jednego posiłku), niedostosowaniem dawki insuliny do aktualnego poziomu cukru we krwi, zbyt dużym i nagłym wysiłkiem fizycznym lub spożyciem alkoholu. W przypadku wystąpienia lekkiej hipoglikemii wystarczy spożyć 5-20 g glukozy lub sacharozy. Natomiast ciężka hipoglikemia jest stanem zagrażającym życiu.
Co to jest hiperglikemia?
Hiperglikemia jest stanem odwrotnym do hipoglikemii. Określa stan podwyższonego stężenia cukru we krwi, powyżej 99 mg/dl. Zbyt wysoki poziom cukru we krwi może powodować objawy takie jak:
- ogólnie złe samopoczucie;
- bóle głowy;
- konieczność oddawania moczu w nocy, co powoduje częste budzenie się;
- zmiana rytmu oddawania moczu;
- osłabienie koncentracji.
Zbyt wysoką glikemię można obniżyć podając odpowiednią dawkę insuliny. Konsekwencje hiperglikemii są bardzo niebezpieczne, dlatego osoby chore na cukrzycę zawsze powinny mieć przy sobie insulinę i leki hipoglikemizujące.
Bibliografia
- Korzeniowska K., Jabłecka A., Cukrzyca (Część II), Farmacja Współczesna, 2/2009.
- Lange E., Myszkowska-Ryciak J., Gajewska D., Kęszycka P., Ocena glikemii poposiłkowej i indeksu glikemicznego innowacyjnych pełnoziarnistych produktów zbożowych u zdrowych dorosłych osób, Handel Wewnętrzny, 3/2018.
- Wolnik B., Orłowska-Kunikowska E., Hiperglikemia poposiłkowa i jej znaczenie w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń, 1/2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
