Błędnik i jego czynność jest niezwykle ważna dla człowieka. To struktura znajdująca się w uchu wewnętrznym i odpowiadająca za zmysł słuchu oraz równowagi.
Błędnik – budowa
W błędniku znajdują się proprioceptory narządu równowagi. Składa się on z części kostnej (zwanej błędnikiem kostnym) oraz z części błoniastej (analogicznie – błędnik błoniasty). W błędniku możemy również wyróżnić przedsionek, łagiewkę, woreczek oraz trzy przewody półkoliste.
Błędnik błoniasty wypełnia śródchłonka o dużej koncentracji jonów potasowych. W łagiewce, woreczku oraz grzebieniach bańkowych przewodów półkolistych znajdują się komórki nabłonka walcowatego, które posiadają kosmki od strony śródchłonki. Są to komórki zmysłowe włoskowate, czyli receptory narządu równowagi.
Czynność błędnika
W spoczynku komórka zmysłowa stale uwalnia transmitter, który wyzwala we włóknach nerwowych oplatających te receptory aferentne impulsy nerwowe o pewnej częstotliwości. Przechylanie się ciała powoduje otwieranie się kanałów dla dokomórkowego prądu jonów K+ w błonie komórkowej komórek włoskowatych.
W plamkach statycznych łagiewki i woreczka kosmki receptorów pokryte są masą galaretowatą, na której osadzone są kryształki soli wapniowych, zwane również kamyczkami błędnikowymi. Ruch liniowy głowy powoduje ich przemieszczanie się, ponieważ kosmki ulegają odchyleniu w kierunku kinetocylium, w efekcie czego zwiększa się częstotliwość impulsów nerwowych. Odchylając się w stronę przeciwną częstotliwość impulsów nerwowych zmniejsza się.
Powyżej szczegółowo przedstawiono fizjologię błędnika. W skrócie można stwierdzić, że kanały półkoliste odpowiedzialne są na zmysł równowagi, ponieważ umożliwiają czucie pozycji ciała w przestrzeni. Każdy ruch głowy powoduje przesunięcie się śródchłonki jest rejestrowany, a podrażnienia są przenoszone do ośrodkowego układu nerwowego.
Droga impulsów z błędnika
Włókna nerwowe oplatające komórki nabłonka zmysłowego przekazują pobudzenie do I neuronu czuciowego znajdującego się w zwoju przedsionkowym. II neuron znajduje się w moście w jednym z 4 jąder przedsionkowych. Z tego miejsca impulsacja wysyłana jest kolejno do:
- kory móżdżku przez konar dolny móżdżku
- jąder ruchowych dla mięśni gałek ocznych – jąder nerwów czaszkowych III, IV i VI za pośrednictwem pęczków podłużnych przyśrodkowych
- rdzenia kręgowego przez drogę przedsionkowo-rdzeniową
Dzięki tym połączeniom zmiana położenia głowy w stosunku do tułowia wywołuje natychmiastową, odruchową korekcję napięcia mięśni kończyn i tułowia oraz odpowiednie ustawienie gałek ocznych.
Uszkodzenia błędnika
Uszkodzenie błędnika skutkuje przede wszystkim zaburzeniami równowagi. Objawami dysfunkcji układu równowagi mogą być:
- oczopląs;
- zawroty głowy;
- ataksja;
- upadek;
- oscylopsja (poruszanie się obrazu samoistnie lub przy ruchach głowy).
Zobacz również: Równowaga statyczna i dynamiczna – metody oceny.
Szczególną uwagę należy zwrócić na oczopląs, gdyż kontrola ruchów gałek ocznych pozostaje poza świadomością i jest niezależna od ruchów głowy. Przykładem może być obserwowanie dowolnego przedmiotu z okna szybko jadącego pociągu. Występują wówczas ruchy gałek ocznych, które utrzymują obraz tego przedmiotu na tym samym polu siatkówki. Takie ruchy gałek ocznych nazywają się oczopląsem optokinetycznym.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Józefowicz-Korczyńska M., Rehabilitacja zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, Otorynolaryngologia, 9/2010.
- Juszczak M., Głąbiński A., Zawroty głowy – wybrane zagadnienia praktyczne, Aktualności Neurologiczne, 12/2012.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
