Sensytyzacja obwodowa to zjawisko neurologiczne odnoszące się do nadwrażliwości i nadmiernej reakcji struktur obwodowego układu nerwowego na bodźce, zwłaszcza bólowe. Pojawia się w momencie zbyt silnego odczuwania bodźców, które wcześniej nie wywoływały tak znaczniej reakcji organizmu.
Sensytyzacja – co to jest?
Zgodnie z definicją sensytyzacja opisuje zjawisko zwiększenia wrażliwości receptorów bólowych i receptorów czuciowych na bodźce oraz doznania, które wcześniej nie wywoływały nadmiernej reakcji ze strony organizmu. Może mieć charakter obwodowy i/lub ośrodkowy. Na wystąpienie tego zjawiska wpływa zwłaszcza ciągłe, przewlekłe podrażnianie tkanek, w których lokalizują się receptory czucia i bólu.
Zobacz również: Sensytyzacja ośrodkowa.
Sensytyzacja obwodowa – przyczyny
Obwodowa sensytyzacja wiąże z nadpobudliwością zlokalizowaną w obszarze uszkodzenia, a więc np. w obrębie skóry, mięśnia, stawu i wielu innych struktur, w których znajdować się mogą zakończenia nerwowe. To zjawisko bardzo złożone. U jego podstaw leżą zmiany chemii tkanek, które aktywując Pierwotne Aferentne Nocyceptory (PAN), prowadzą równocześnie do procesu wazodylatacji. Mianem tym określa się rozkurcz mięśni gładkich umiejscowionych w ścianie naczyń krwionośnych. Konsekwencją tego procesu jest poszerzenie światła naczyń i spadek ciśnienia krwi, gdyż wzrasta ogólna objętość układu krwionośnego przy stałej objętości krwi. Do sensytyzacji obwodowej doprowadzić mogą m.in.:
- urazy mechaniczne tkanek, w tym stłuczenia, złamania kości, skręcenia stawu i zwichnięcia stawów;
- oparzenia, owrzodzenia, odleżyny i inne formy uszkodzenia skóry;
- sumowanie się mikrourazów na przestrzeni dni, tygodni, miesięcy, a nawet lat, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego;
- inne źródła stanu zapalnego w organizmie, np. zaostrzenie chorób autoimmunologicznych;
- gorączka;
- niewyspanie się;
- długotrwały ucisk na tkanki, np. wywołany zbyt ciasnym opatrunkiem gipsowym;
- nacieki i guzy nowotworowe.
Sensytyzacja obwodowa jest dość częstym zjawiskiem spotykanym w praktyce lekarza czy fizjoterapeuty. Może prowadzić do niej wiele różnych czynników.
Sensytyzacja obwodowa – objawy
Sensytyzacja obwodowa manifestuje się spadkiem progu pobudliwości dla bodźca bólowego, wzrostem odpowiedzi na stymulację (hiperalgezja) i pojawianiem się bólu samoistnego (wskutek samoistnych wyładowań w zakończeniu nerwowym). Ból najczęściej ma charakter rozlany i tępy. Pacjent może wskazać obszar, w którym występuje, jednak ciężko określić konkretny punkt na ciele. Ból może mieć charakter ostry lub przewlekły, w zależności od przyczyn, które go wywołały. Niekiedy nadwrażliwość układu nerwowego nie wywołuje jeszcze bólu, lecz dyskomfort i charakterystyczną przeczulicę. Już wtedy warto zasięgnąć porady specjalisty.
Sensytyzacja obwodowa – leczenie
W przypadku sensytyzacji obwodowej wdraża się leczenie przyczynowe na tyle, na ile jest to możliwe. Najłatwiej leczyć nadwrażliwość wywołaną mikrourazami, urazami czy uciskiem, ponieważ wówczas wystarczy wyleczyć kontuzję i stworzyć strukturom nerwowym optymalne warunki do gojenia się, np. przez farmakoterapię, suplementację, zabiegi fizykalne i ćwiczenia. Wszelkie uszkodzenia nerwów obwodowych przewlekłymi i postępującymi procesami patologicznymi (np. przy niektórych chorobach nowotworowych czy chorobach autoimmunologicznych) zwykle leczone są doraźnie, za pomocą leków i maści.
Dość innowacyjną metodą z zakresu neurochirurgii jest termolezja wykorzystywana przy bólach przewlekłych. Polega na wyłączeniu nerwów przewodzących ból za pomocą fal o wysokiej częstotliwości. W tym celu lekarz wprowadza pod kontrolą obrazową cienką igłę bezpośrednio do nerwu, po czym przesyła przez nią prąd, który prowadzi do zniszczenia nerwu i eliminacji bólu, który był przez niego przewodzony.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kostowski W., Podstawowe mechanizmy i teorie uzależnień, Alkoholizm i Narkomania 2006, Tom 19: nr 2, 139-168.
- Kosińska B., Turczyn P., Wesołowski K., Tarnacka B., Malec-Milewska M. Centralna sensytyzacja u pacjentów z przewlekłym bólem krzyża, część 1 – patofizjologia i diagnostyka, Ból 2020, Tom 21, Nr 1, s. 29-37.
