Odleżyny to uszkodzenia skóry o charakterze owrzodzeń. Powstają na skutek długotrwałego, znacznego niedokrwienia tkanek, wywołanego przez powtarzający się ucisk. Prowadzi to do licznych zaburzeń troficznych. Najbardziej narażone są miejsca, gdzie struktury kostne znajdują się blisko skóry i jednocześnie stykają się z podłożem lub miejsca, gdzie stykają się ze sobą fałdy skórne. Są to między innymi pięty, kość krzyżowa, a także pachy, pachwiny czy pośladki.
Odleżyny
Wyróżnia się 5 stopni odleżyn wg Torrance’a:
Stadium I
Blednące zaczerwienienie nieuszkodzonej skóry. Tego typu zmiany pojawiają się najczęściej nad wyniosłościami kostnymi. Mikrokrążenie nie jest jeszcze uszkodzone
Stadium II
Nieblednące zaczerwienienie skóry, dochodzi już do uszkodzenia mikrokrążenia. Mogą pojawić się pęcherze wypełnione osoczem oraz uszkodzenia naskórka
Stadium III
Dochodzi do uszkodzenia wszystkich warstw skóry graniczącego z tkanką podskórną. Brzegi odleżyny są otoczone obrzękiem i rumieniem, natomiast dno wypełnia czerwona ziarnina lub żółta masa rozpadających się tkanek
Stadium IV
Ubytek skóry i tkanki podskórnej. Dno odleżyny często pokrywa czarna martwica
Stadium V
Martwica dotyczy mięśni, a niekiedy nawet stawów i kości
Odleżyny – przyczyny
Przyczyny rozwoju odleżyn dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Czynniki wewnętrzne to między innymi ciężki stan ogólny chorego, niedokrwistość, niedobory witamin i mikroelementów, niedobory białka, otyłość lub nadwaga oraz zaburzenia wodno-elektrolitowe.
Do czynników zewnętrznych zalicza się nietrzymanie moczu i stolca, źle dobrane i ciasne ubranie, choroby przebiegające z otępieniem, schorzenia neurologiczne oraz zaniedbywanie zmiany pozycji leżącej osoby.
Zapobieganie odleżynom
Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Należy zatem przestrzegać kilku wskazówek, takich jak:
- zmiana pozycji pacjenta co najmniej co 2 godziny, aby zlikwidować ucisk;
- stosowanie poduszek i materacy zmniejszających ucisk (przedmioty przeciwodleżynowe, statyczne);
- spożywanie odpowiednio zbilansowanych posiłków;
- codzienna kinezyterapia;
- stosowanie kremów dla ochrony skóry;
- utrzymywanie czystej i suchej skóry;
- regularne uzupełnianie płynów.
Leczenie odleżyn
Na wstępie należy zaznaczyć, że nie wolno masować ani pocierać obszarów owrzodzeń, ponieważ może to doprowadzić do uszkodzenia tkanki podskórnej.
Specjalne opatrunku
Po wystąpieniu odleżyny często stosuje się specjalne opatrunki wykonane z biologicznych, syntetycznych lub półsyntetycznych materiałów. Utrzymują one wysoką wilgotność na powierzchni rany, co jest zjawiskiem korzystnym dla procesu gojenia się. Wilgotność przyspiesza migrację komórek, a podczas zmiany opatrunku nie powoduje zerwania lub uszkodzenia skóry. Takie opatrunki wytwarzają lekko kwaśny odczyn, który hamuje rozwój infekcji bakteryjnych.
Fizykoterapia
Pomocna jest również fizykoterapia. Wykorzystuje różnego rodzaju zabiegi.
- Galwanizację o natężeniu od 0,1 do 0,3 mA/cm kwadratowy w stosunku do powierzchni elektrody czynnej. Czas trwania zabiegu wynosi 10 minut.
- Jonoforezę nowokainową, do wykonania której używa się 0,5-1% nowokainy. Wykorzystuje się prąd o małej dawce 0,01-0,1 mA/cm kwadratowy elektrody czynnej.
- Laseroterapię niskoenergetyczną – powoduje szybsze gojenie się ran, wpływa korzystnie na funkcje naprawcze skóry. Zabieg można wykonywać metodą bezkontaktową (obejmując obszar odleżyny) lub metodą kontaktową (stymulując brzegi rany). Stosuje się niską dawkę 1-3 J/cm kwadratowy.
- Magnetoterapię oraz magnetostymulację – działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwbólowo. Powoduje także szybszą syntezę kolagenu oraz wzmożenie oddychania komórkowego.
Metody fizykalne są nieinwazyjne, niedrogie i bezpieczne. Można więc stwierdzić, że powinny być nieodłączną częścią terapii przeciwodleżynowej.
Kinezyterapia
Kolejnym ważnym elementem jest kinezyterapia. Regularny ruch wpływa korzystnie na ukrwienie i odżywienie tkanek, co z kolei przekłada się na przyspieszenie procesu gojenia. Minimalizuje to ryzyko dalszego rozwoju powstałej odleżyny lub pojawiania się kolejnych. Nie należy wywoływać ucisku na odleżynę, dlatego wskazane są zmiany pozycji.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Radzimińska A., Stettler D., Weber-Rajek M., Zimmermann A., Sowała K., Goch A., Zukow W., Metody fizykalne w terapii odleżyn, Journal of Health Sciences, 2011–2014.
- . Rosińczuk – Tonderys J, Uchmanowicz I, Arendarczyk M., Profilaktyka i leczenie odleżyn. Wyd. Continuo, Wrocław, 2005.
