Duszność to subiektywne odczucie braku powietrza o różnym stopniu nasileniu. Zależy od wielu współistniejących czynników fizjologicznych, środowiskowych, psychologicznych i społecznych. U osób zdrowych może się pojawiać podczas dużego wysiłku fizycznego, natomiast u chorych występuje już przy niewielkim wysiłku lub w spoczynku. Często towarzyszy jej lęk, czyli nieuzasadniona obawa.
Przyczyny duszności
U osób zdrowych najczęściej duszność występuje podczas nadmiernej aktywności fizycznej, np. interwałów czy maratonu. Takie aktywności wymagają zwiększonego zapotrzebowania organizmu na tlen, co w przypadku braku jego wystarczającej ilości spowoduje napad duszności lub uczucie omdlenia. Inną przyczyną może być narażenie na nadmierny stres lub silne emocje. Z kolei w przypadkach patologicznych występująca duszność może wskazywać na:
- przewlekłą obturacyjną chorobę płuc;
- przewlekłą niewydolność serca;
- niedokrwistość;
- choroby śródmiąższowe płuc;
- choroby układu nerwowo-mięśniowego;
- astmę;
- guzy w tchawicy;
- ciało obce w drogach oddechowych;
- zawał serca;
- osłabienie mięśni oddechowych;
- nadczynność tarczycy;
- stwardnienie zanikowe boczne.
Ogólnie mówiąc, mechanizmy powstawania uczucia duszności są słabo poznane. Nie zidentyfikowano receptorów dla duszności ani dróg nerwowych. Przykładowo, w chorobach układu oddechowego jest objawem wzmożonego ośrodkowego napędu oddechowego, niezbędnego do uzyskania wystarczającej wentylacji. Chory na POChP z narastającym rozdęciem płuc odczuwa nasiloną duszność, ponieważ wymaga większej pracy mięśni oddechowych.
Duszność – rodzaje
Duszność duszności nierówna, co oznacza, że w medycynie wyróżnia się kilka rodzajów tej dolegliwości w zależności od czasu trwania czy momentu pojawienia się. Ze względu na okres trwania wyróżniamy duszność:
- ostrą – rozwija się gwałtownie lub w przeciągu kilku dni;
- przewlekłą – początkowo pojawia się jedynie po wysiłku fizycznym, jednak wraz z rozwojem choroby występuje coraz częściej.
Ze względu na moment pojawienia się duszności wyróżniamy spoczynkową i wysiłkową. Jak wskazuje nazwa, ta druga występuje po aktywności fizycznej.
Jak objawia się duszność?
Sam epizod duszności jest charakterystyczny i łatwy do zdiagnozowania. Obejmuje bowiem uczucie braku tchu, chęć nabrania powietrza, czemu towarzyszy niemożność wykonania tego aktu. Typowa jest hiperwentylacja – taka osoba oddycha szybko i zwykle płytko, w związku z czym ma wrażenie zwiększonego zapotrzebowania na tlen, którego nie może dostarczyć. Należy jednak pamiętać, że w przebiegu chorób pojawia się nie tylko duszność, ale i różne objawy patologiczne, w zależności od jednostki. Przykładowo:
- ból w klatce piersiowej;
- kaszel;
- uczucie ściskania w klatce piersiowej;
- krwioplucie;
- świsty słyszalne podczas oddychania;
- gorączka;
- ból za mostkiem;
- promieniujący ból do głowy lub kończyn;
- omdlenia.
Towarzyszenie któregokolwiek z tych objawów wskazuje na konieczność natychmiastowej wizyty u lekarza.
Jak zwalczać duszność?
Duszność, jeśli występuje w przebiegu nadmiernej aktywności fizycznej lub silnych emocji, wymaga jedynie odpoczynku, uspokojenia się i relaksacji. Należy oddychać powoli i spokojnie, starając się brać głębsze wdechy nosem i powoli wydychać powietrze ustami. Nie zaszkodzi dodatkowe nawodnienie organizmu. Z kolei jeśli duszność występuje w przebiegu chorób, konieczne jest leczenie przyczynowe skupiające się na tej właśnie chorobie. Tylko wtedy będziemy mogli skutecznie zlikwidować duszności. Niekiedy konieczna jest farmakoterapia uspokajająca. Patologiczne duszności pojawiające się w sytuacjach stresowych można skutecznie wyeliminować za pomocą metod relaksacyjnych i wizyt u psychoterapeuty.
Zobacz również: Spirometr.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Leppert W., Leczenie objawów ze strony układu oddechowego u chorych na nowotwory, Nowiny Lekarskie, 1/2011.
- Panasiuk L., Duszność, Medycyna Rodzinna, 1/2003.
