Mobilizacje stawowe to inaczej specyficzne ruchy ślizgowe lub trakcyjne w obrębie stawów. Mają na celu między innymi zmniejszenie dolegliwości bólowych czy poprawę ruchomości w danym stawie. Bazują na nich liczne koncepcje terapii manualnej, choćby metoda Kaltenborn-Evjenth. Mobilizacje stawowe uznaje się za bezpiecznie i praktycznie nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. Należy jedynie dobrać kierunek ruchu i jego intensywność do aktualnych potrzeb i możliwości pacjenta.
Czym są ruchy ślizgowe?
Terminem ruchów ślizgowych określamy bierne, translatoryczne przesunięcie kości, prowadzące do prostoliniowego ślizgu pomiędzy powierzchniami stawowymi. Ślizg wykonywany jako test stanowi część gry stawowej. Możliwy jest we wszystkich stawach człowieka, ponieważ łukowate powierzchnie stawowe nie są w pełni przystające. W terapii manualnej stawów ślizg zawsze wykonujemy równolegle do płaszczyzny leczniczej.
Ślizgowe mobilizacje stawowe
Ślizgowe mobilizacje stawowe wykonujemy w kierunku upośledzonego ślizgu. W przypadku stawu o dużym ograniczeniu zakresu ruchu może być to bolesne, dlatego warto poprzedzić terapię mobilizacją trakcyjną lub mobilizacją w kierunku bezbolesnym. Kierunek, w którym wykonujemy ruch zależy również od reguły wklęsło-wypukłej. Przykładowo, jeśli chcemy poprawić wyprost w stawie biodrowym, pacjent powinien znajdować się w pozycji leżenia przodem, a terapeuta będzie mobilizował staw w kierunku dobrzusznym. Należy pamiętać o rozluźnionej pozycji ciała i podłożeniu woreczka pod kość miednicy.
Podstawowa zasada reguły wklęsło-wypukłej brzmi: Terapeuta kieruje kość o powierzchni stawowej wypukłej w kierunku przeciwnym, a o powierzchni stawowej wklęsłej w tym samym kierunku co upośledzony ruch kości. Jednocześnie, podczas mobilizacji ślizgowej, ruch zapoczątkujemy delikatną trakcją (stopień I).
Trakcyjne mobilizacje stawowe
Trakcja odnosi się do biernego działania translatorycznego, powodującego odseparowanie dwóch powierzchni stawowych. Między nimi tworzy się przestrzeń, co może zmniejszać intensywność obrzęków czy dolegliwości bólowe. Idąc tym tokiem myślenia, gdy ruch nie jest prowadzony prostopadle do płaszczyzny leczniczej i nie następuje tym samym separacja powierzchni stawowych, nie mamy do czynienia z trakcją. Wówczas najprawdopodobniej będzie to mobilizacja ślizgowa lub kompresja. Wyróżniamy 3 stopnie trakcji:
- I – nie następuje widoczna separacja, ponieważ siła naszego działania jest niewielka. Efektem jest jedynie wyrównanie ciśnienia wewnątrzstawowego, przez oddziaływanie na tonus mięśniowy;
- II – terapeuta znosi swobodę ruchu, a tkanki miękkie wokół stawu stają się napięte;
- III – pogłębienie stopnia drugiego przez użycie jeszcze większej siły trakcyjnej, co powoduje rozciągnięcie napiętych struktur i poprawę ruchomości w stawie.
W praktyce, mobilizacją trakcyjną nazywamy najczęściej stopień trzeci trakcji. Należy pamiętać, że trakcję zawsze wykonujemy w aktualnej pozycji spoczynkowej stawu.
Mobilizacje stawowe czynne
W fizjoterapii można spotkać się również z pojęciem mobilizacji stawowych czynnych. Wykonywane są przy użyciu siły mięśniowej pacjenta, dlatego nie są charakterystyczne dla metody Kaltenborn-Evjenth. Terapeuta może podczas nich posiłkować się napięciami izometrycznymi, rytmicznymi napięciami mięśni, hamowaniem antagonistycznym czy aktywnymi ruchami w zakresie bezbolesnym. Dla lepszych efektów mobilizację czynną często łączy się z wdechem lub wydechem (taka koordynacja pozwala na poprawę rezultatów ćwiczeń). Na koniec warto wspomnieć, że nierzadko stosuje się pojęcia mobilizacji punktów spustowych czy neuromobilizacji, jednak nie mają one bezpośredniego oddziaływania na staw. Nie możemy zaliczać ich więc do mobilizacji stawowych.
Podsumowanie
Zarówno mobilizacja trakcyjna, jak i mobilizacja ślizgowa powinny przebiegać bezboleśnie dla pacjenta. Właśnie dlatego całą terapię na ogół zaczynamy od przygotowania tkanek miękkich (np. za pomocą masażu funkcyjnego, poprzecznego czy tkanek głębokich), następnie przechodzimy do mobilizacji trakcyjnej rozluźniającej tkanki miękkie i działającej przeciwbólowo, po czym przechodzimy do ślizgów terapeutycznych.
Polecane produkty:
|
Pistolet do masażu
Pistolet do masażu KICA to wysokiej jakości, bardzo lekkie, a zarazem wydajne urządzenie. Odpowiedni program pozwala dopasować się do indywidualnych potrzeb m.in. sportowców, fizjoterapeutów, a także osób zmagających się z różnego rodzaju bólami. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hing W., Hall T., Rivett D., Vicenzino B., Mulligan B., Terapia Manualna Metodą Mulligana, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2017.
- Metody Kaltenborna i Evjentha – apsekty teoretyczne i kliniczne, 2/2008.
- Kaltenborn F., Manualne mobilizacje stawów kończyn, Toruń 2017.
