Kresomózgowie dzieli się na parzyste, zwane powszechnie półkulą oraz nieparzyste, czyli część środkową. To część mózgowia, w której umieszczone są ważne skupiska neuronów, zwane jądrami. Kresomózgowie kontroluje zatem wiele czynności fizycznych i umysłowych, a także reakcje świadome.
Kresomózgowie parzyste
Biorąc pod uwagę ten podstawowy podział, w kresomózgowiu parzystym wyróżnia się:
- płaszcz;
- jądra kresomózgowia;
- istotę białą półkuli;
- komorę boczną.
Płaszcz
Płaszcz to istota szara okrywająca półkule, stanowi zatem ich zewnętrzną część. Większa część płaszcza, ponieważ aż 90%, składa się z komórek nerwowych. W efekcie składają się na niego 4 struktury:
- kora mózgu;
- wyspa;
- hipokamp;
- węchomózgowie.
Kora mózgu stanowi najobszerniejszą jego część, ponieważ buduje ją aż około 9 miliardów komórek nerwowych. Jest pofałdowana i dzieli się na płaty (czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny), a te z kolei są podzielone bruzdami na zakręty. Każdy mózg ma swoje indywidualne pofałdowanie, którego celem jest zwiększenie powierzchni kory. Dodatkowo szczególnie istotne są 3 głębokie bruzdy – środkowa, boczna i obręczy.
Wyspa to część płaszcza zlokalizowana na na dnie dołu bocznego mózgu. Otacza ją bruzda okólna. Ponadto anatomicznie wyróżnia się kilka krótkich zakrętów w jej obrębie w części przedniej, a w części tylnej pojedynczy i długi.
Hipokamp wpukla się do rogu dolnego komory bocznej. Powierzchnia dokomorowa jego elementu zwanego stopą pokryta jest wiązką włókien nerwowych, które tworzą korytarz. Hipokamp ściśle wiąże się z pamięcią, koncentracją i nauczaniem.
Zobacz również: Układ limbiczny.
Węchomózgowie jest ostatnią składową płaszcza. Dzieli się na część obwodową i ośrodkową. W części obwodowej należy zwrócić uwagę na trójkąt węchowy i opuszkę węchową. Z kolei część ośrodkowa składa się ze struktur zlokalizowanych na powierzchni przyśrodkowej półkuli.
Jądra kresomózgowia
To skupiska istoty szarej w obrębie kresomózgowia. Zalicza się do nich:
- ciało prążkowane;
- przedmurze;
- ciało migdałowate.
Ciało prążkowane jest wśród nich największe, dlatego dzieli się je na jądro soczewkowate i ogoniaste. Jądro soczewkowate natomiast zbudowane jest z gałki bladej i skorupy. Jądro ogoniaste wraz ze skorupą określa się wspólną nazwą – prążkowie. To ważna struktura, ponieważ zawiera ono acetylocholinę i duże ilości amin katecholowych (zwłaszcza dopaminę).
Przedmurze to wąskie pasmo istoty szarej, które biegnie między podstawą jądra soczewkowatego, a wyspą.
Ciało migdałowate natomiast leży w płacie skroniowym i składa się z kilku mniejszych skupisk komórek, zwanych jądrami ciała migdałowatego. Drażnienie ich powoduje reakcje autonomiczne i emocjonalne.
Istota biała półkuli
To obszar między komorą boczną, a płaszczem. Istotę białą tworzą 3 rodzaje włókien nerwowych:
- kojarzeniowe – zespalają poszczególne części płaszcza w obrębie tej samej półkuli;
- spoidłowe – zespalają ze sobą struktury odrębnych półkul;
- rzutowe (projekcyjne) – zespalają płaszcz ze strukturami niżej położonymi.
Komora boczna
Znajduje się wewnątrz półkuli. Jej ściany tworzy istota biała i istota szara kresomózgowia. Wewnątrz niej znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy. Jej wielkość jest indywidualnie zmienna, jednak wyróżnia się stałe elementy:
- róg przedni;
- część środkową;
- róg boczny;
- róg tylny.
Zobacz również: Ośrodkowy układ nerwowy.
Kresomózgowie nieparzyste
Do kresomózgowia nieparzystego zalicza się:
- ciało modzelowate;
- spoidło przednie;
- przegrodę przezroczystą;
- sklepienie.
Ciało modzelowate to największa składowa kresomózgowia nieparzystego. W jego skład wchodzi duża liczba włókien rzutowych, które łączą część obwodową węchomózgowia z hipokampem. Jednakże ciało modzelowate budują przede wszystkim włókna nerwowe spoidłowe.
Spoidło przednie to obszar pomiędzy blaszką krańcową, a słupami sklepienia. Wyróżnia się tu część przednią, węchową i tylną. Spoidło przednie tworzy między innymi ścianę przednią komory trzeciej.
Przegroda przezroczysta składa się z dwóch blaszek rozpiętych między ciałem modzelowatym, a słupami sklepienia. Strukturę tę budują głównie skupienia istoty szarej oraz włókna nerwów kojarzeniowych. Objętość jam przegrody przezroczystej zmienia się wraz z wiekiem, w związku z czym największa jest w okresie płodowym.
Sklepienie to dwa grube pasma istoty białej rozpięte ponad komorą trzecią. Zespalają ciała suteczkowate z hipokampami. Miejsce połączenia obu pasm nazywa się trzonem sklepienia.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
