Hormony steroidowe to hormony pełniące bardzo ważne funkcje zarówno u mężczyzn, jaki u kobiet. Charakteryzują się tym, że związkiem wyjściowym do ich powstania jest cholesterol.
Hormony steroidowe
W organizmie człowieka wyróżnia się kilkadziesiąt różnych hormonów steroidowych. Do podstawowych i najważniejszych należą jednak:
- żeńskie hormony płciowe – progesteron, estrogeny;
- męskie hormony płciowe – androgeny, przede wszystkim testosteron;
- kortykosteroidy – m.in. kortyzon, aldosteron;
- LH i FSH (hormony: luteinizujący i folikulotropowy).
Synteza
Hormony steroidowe w większości są syntezowane przez korę nadnerczy oraz gonady (jajniki i jądra). Niektóre z nich są również syntezowane przez łożysko w przypadku kobiet. Nie są magazynowane w komórkach dokrewnych z powodu ich lipofilnego charakteru. Ich synteza przebiega na bieżąco, po czym dyfundują one na zewnątrz komórki dokrewnej.
Fizjologia hormonów steroidowych
Hormony steroidowe wiążą się głównie z receptorami wewnątrzkomórkowymi. Większość hydrofobowych steroidów jest związana w osoczu z białkami nośnikowymi – tylko niezwiązane hormony mogą dyfundować do komórek docelowych. Receptory hormonów steroidowych są obecne w cytoplazmie i jądrze komórkowym. Niektóre z tych hormonów mogą wiązać się również z receptorami błonowymi, które wykorzystują system drugich przekaźników, co wywołuje szybką odpowiedź komórkową.
Podobnie jak ich prekursor cholesterol, hormony steroidowe nie są substancjami dobrze rozpuszczalnymi w osoczu i innych płynach ustrojowych. Z tego względu większość hormonów steroidowych znajdujących się w osoczu jest związana z białkami nośnikowymi. Niektóre hormony mają swoiste nośniki, takie jak na przykład globulina wiążąca kortykosteroidy. Inne wiążą się po prostu z obecnymi w osoczu białkami, takimi jak albuminy.
Związane z białkami nośnikowymi hormony steroidowe są chronione przed enzymatyczną degradacją, co skutkuje wydłużeniem ich okresu półtrwania. Na przykład okres półtrwania kortyzolu, hormonu wytwarzanego w korze nadnerczy, wynosi 60-90 minut. To dużo w porównaniu z wynoszącym kilka sekund okresem półtrwania epinefryny, hormonu będącego pochodną aminokwasu. Z jednej strony wiązanie hormonów steroidowych przez białka nośnikowe wydłuża ich okres półtrwania, lecz z drugiej strony zjawisko to jednocześnie uniemożliwia ich przenikanie do wnętrza komórek docelowych. To istotna informacja, ponieważ tylko niezwiązane hormony mogą przenikać do komórki docelowej. Kompleks nośnik-steroid nie może przedostać się do wnętrza komórki, ponieważ białka nośnikowe, jako cząsteczki lipofobowe, nie dyfundują przez błony komórkowe.
Na szczęście hormony działają w bardzo małych stężeniach i do wywołania odpowiedzi potrzebna jest bardzo niewielka ilość niezwiązanego steroidu. Gdy uwolniony z nośnika hormon opuści krew, przechodząc do wnętrza komórki, białka nośnikowe uwalniają do krwi kolejne steroidy tak, aby pewna pula hormonów niezwiązanych, mogących przechodzić do komórek, była stale obecna w osoczu.
Mechanizm działania hormonów
Mechanizm działania hormonów jest stosunkowo prosty. Do komórek docelowych docierają wraz z płynami ustrojowymi (najczęściej za pośrednictwem krwi). Obecność specyficznych receptorów umożliwia komórce wybór odpowiednich hormonów. Dla hormonów steroidowych receptory umiejscowione są w cytoplazmie lub jądrze komórki. To właśnie w tych miejscach docelowych kompleks receptor-hormon wiąże się z DNA i działa jako czynnik trakskrypcyjny.
Ciekawostka
W ostatnich latach badacze odkryli, że kilka hormonów steroidowych, w tym estrogeny i aldosteron, mają swoje receptory błonowe powiązane ze ścieżkami transdukcji sygnału hormonów peptydowych. Te receptory umożliwiają określonym steroidom wywoływanie poza ich wolną odpowiedzią genomową dodatkowo szybkiej odpowiedzi niegenomowej. Wraz z odkryciem niegenomowych efektów działania hormonów steroidowych funkcjonalne różnice między steroidowymi i peptydowymi hormonami wydają się prawie zanikać.
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Woźniak B., Hormony steroidowe – charakterystyka, zastosowanie, pozostałości w żywności pochodzenia zwierzęcego, Medycyna Weterynaryjna, 3/2010.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis – alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
