Hormony steroidowe to hormony pełniące bardzo ważne funkcje zarówno u mężczyzn, jaki u kobiet. Charakteryzują się tym, że związkiem wyjściowym do ich powstania jest cholesterol.
Hormony steroidowe
W organizmie człowieka wyróżnia się kilkadziesiąt różnych hormonów steroidowych. Do podstawowych i najważniejszych należą jednak:
- żeńskie hormony płciowe – progesteron, estrogeny;
- męskie hormony płciowe – androgeny, przede wszystkim testosteron;
- kortykosteroidy – m.in. kortyzon, aldosteron;
- LH i FSH (hormony: luteinizujący i folikulotropowy).
Synteza
Hormony steroidowe w większości są syntezowane przez korę nadnerczy oraz gonady (jajniki i jądra). Niektóre z nich są również syntezowane przez łożysko w przypadku kobiet. Nie są magazynowane w komórkach dokrewnych z powodu ich lipofilnego charakteru. Ich synteza przebiega na bieżąco, po czym dyfundują one na zewnątrz komórki dokrewnej.
Fizjologia hormonów steroidowych
Hormony steroidowe wiążą się głównie z receptorami wewnątrzkomórkowymi. Większość hydrofobowych steroidów jest związana w osoczu z białkami nośnikowymi – tylko niezwiązane hormony mogą dyfundować do komórek docelowych. Receptory hormonów steroidowych są obecne w cytoplazmie i jądrze komórkowym. Niektóre z tych hormonów mogą wiązać się również z receptorami błonowymi, które wykorzystują system drugich przekaźników, co wywołuje szybką odpowiedź komórkową.
Podobnie jak ich prekursor cholesterol, hormony steroidowe nie są substancjami dobrze rozpuszczalnymi w osoczu i innych płynach ustrojowych. Z tego względu większość hormonów steroidowych znajdujących się w osoczu jest związana z białkami nośnikowymi. Niektóre hormony mają swoiste nośniki, takie jak na przykład globulina wiążąca kortykosteroidy. Inne wiążą się po prostu z obecnymi w osoczu białkami, takimi jak albuminy.
Związane z białkami nośnikowymi hormony steroidowe są chronione przed enzymatyczną degradacją, co skutkuje wydłużeniem ich okresu półtrwania. Na przykład okres półtrwania kortyzolu, hormonu wytwarzanego w korze nadnerczy, wynosi 60-90 minut. To dużo w porównaniu z wynoszącym kilka sekund okresem półtrwania epinefryny, hormonu będącego pochodną aminokwasu. Z jednej strony wiązanie hormonów steroidowych przez białka nośnikowe wydłuża ich okres półtrwania, lecz z drugiej strony zjawisko to jednocześnie uniemożliwia ich przenikanie do wnętrza komórek docelowych. To istotna informacja, ponieważ tylko niezwiązane hormony mogą przenikać do komórki docelowej. Kompleks nośnik-steroid nie może przedostać się do wnętrza komórki, ponieważ białka nośnikowe, jako cząsteczki lipofobowe, nie dyfundują przez błony komórkowe.
Na szczęście hormony działają w bardzo małych stężeniach i do wywołania odpowiedzi potrzebna jest bardzo niewielka ilość niezwiązanego steroidu. Gdy uwolniony z nośnika hormon opuści krew, przechodząc do wnętrza komórki, białka nośnikowe uwalniają do krwi kolejne steroidy tak, aby pewna pula hormonów niezwiązanych, mogących przechodzić do komórek, była stale obecna w osoczu.
Mechanizm działania hormonów
Mechanizm działania hormonów jest stosunkowo prosty. Do komórek docelowych docierają wraz z płynami ustrojowymi (najczęściej za pośrednictwem krwi). Obecność specyficznych receptorów umożliwia komórce wybór odpowiednich hormonów. Dla hormonów steroidowych receptory umiejscowione są w cytoplazmie lub jądrze komórki. To właśnie w tych miejscach docelowych kompleks receptor-hormon wiąże się z DNA i działa jako czynnik trakskrypcyjny.
Ciekawostka
W ostatnich latach badacze odkryli, że kilka hormonów steroidowych, w tym estrogeny i aldosteron, mają swoje receptory błonowe powiązane ze ścieżkami transdukcji sygnału hormonów peptydowych. Te receptory umożliwiają określonym steroidom wywoływanie poza ich wolną odpowiedzią genomową dodatkowo szybkiej odpowiedzi niegenomowej. Wraz z odkryciem niegenomowych efektów działania hormonów steroidowych funkcjonalne różnice między steroidowymi i peptydowymi hormonami wydają się prawie zanikać.
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Woźniak B., Hormony steroidowe – charakterystyka, zastosowanie, pozostałości w żywności pochodzenia zwierzęcego, Medycyna Weterynaryjna, 3/2010.
Polecane produkty:
|
Spirulina Febico - naturalne witaminy i minerały najwyższej jakości
Naturalna alga, która dostarcza witaminy i minerały o wysokiej jakości i biodostępności. Zwiększa odporność, wpływa na regulację metabolizmu, dodaje energii oraz zmniejsza uczucie zmęczenia. Zawarta w niej biotyna poprawia stan włosów, paznokci i skóry .. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku od bioalgi
Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ... Zobacz więcej... |
