Spastyczność

Spastyczność to wzmożone napięcie mięśniowe o charakterze piramidowym. Z definicji to zaburzenie ruchowe ze wzmożeniem tonicznych odruchów na rozciąganie zależne od szybkości rozciągania mięśnia. Dotyczy najczęściej całych grup mięśniowych tułowia lub kończyn. Spastyczność może być zgięciowa lub wyprostna z synergizmem kończyn górnych i dolnych. Spastyczność zwykle nie pojawia się od razu po uszkodzeniu. Jej rozwój następuje w ciągu kilkunastu dni, a nawet tygodni. Negatywnie wpływa na jakość życia codziennego oraz wykonywanie podstawowych czynności. Obniża również komfort psychofizyczny osoby chorej.

Ocena spastyczności

Najbardziej popularną metodą oceny spastyczności jest skala Ashwortha lub jej zmodyfikowana wersja. Zmodyfikowana skala Ashwortha:

0 – prawidłowe lub obniżone napięcie mięśniowe
1 – nieznaczny wzrost napięcia mięśniowego w końcowej fazie ruchu zginania lub prostowania
1+ – nieznaczny wzrost napięcia mięśniowego w drugiej połowie zakresu ruchu w stawie
2 – wzrost napięcia mięśniowego przez większość zakresu ruchu
3 – wyraźny wzrost napięcia (ruch bierny trudny do wykonania)
4 – sztywność w zgięciu i wyproście kończyny

Zobacz również: Przykurcz Dupuytrena.

Spastyczność – leczenie

Leczenie spastyczności opiera się między innymi na farmakoterapii z elementami psychoterapii. Pacjentowi podaje się leki działające na neuroprzekaźniki lub środki działające miejscowo w postaci blokady nerwów obwodowych. Dodatkowo uświadamia się pacjenta jak wygląda spastyczność oraz jaka jest istota dolegliwości, a także przedstawia się wszelkie możliwe metody leczenia.

Fundamentem leczenia jest fizjoterapia. Wyróżnia się kinezyterapię (w tym terapie zajęciowe) oraz fizykoterapię. Niekiedy pomocne bywa stosowanie ortez czy łusek. Ostateczność stanowi leczenie chirurgiczne.

Kinezyterapia

Ma na celu obniżenie napięcia mięśniowego, utrzymanie lub poprawę zakresu ruchomości w stawach, wzmocnienie siły, poprawę koordynacji oraz przede wszystkim poprawę jakości życia codziennego. Postępowanie lecznicze musi być dobrane indywidualnie pod pacjenta. Powinno zawierać elementy przedstawione poniżej.

1. Ćwiczenia rozciągające.

Jest to podstawa leczenia spastyczności. Rozciąganie pomaga utrzymać prawidłowy zakres ruchomości oraz zapobiega przykurczom.

2. Ćwiczenia wzmacniające.

Mają na celu odzyskanie siły osłabionych mięśni oraz obniżenie wzmożonego napięcia niedowładnej kończyny.

3. Pozycje skorygowane.

Skorygowane ułożenie kończyny zmniejsza spastyczność i poprawia wzorzec chodu (jeśli spastyka dotyczy kończyny dolnej).

Warto stosować jednocześnie stymulację proprioceptywną lub eksteroceptywną stopy lub dłoni spastycznej kończyny.

Fizykoterapia

Do leczenia spastyczności wykorzystuje się elektrostymulację prądami małej częstotliwości. Są to prądy Huffschmidta lub tonoliza.

Metoda Huffschmidta

Polega na stymulacji mięśni porażonych kurczowo oraz ich antagonistów podwójnymi impulsami elektrycznymi o przebiegu prostokątnym. Mięsień porażony spastycznie poddany jest działaniu impulsu, który wywołuje jego skurcz, a następnie trwające bardzo krótko rozluźnienie. W momencie rozluźnienia, miejsce ma kolejny skurcz działający na antagonistyczną grupę mięśniową. Parametry wynoszą:

• czas trwania impulsu – od 0,2 do 0,5 ms
• czas trwania opóźnienia w wyzwoleniu impulsu przez drugi obwód w stosunku do obwodu pierwszego – 100 – 300 ms
• odstęp między pobudzeniami wywołanymi podwójnymi impulsami – 1 s w przypadku kończyny górnej i 1,5 s w przypadku kończyny dolnej
• czas trwania zabiegu – 15 minut
• zabieg wykonywany co drugi dzień

Tonoliza

Jest w rzeczywistości modyfikacją metody Huffschmidta. Również polega na stymulacji mięśnia spastycznego krótkim, prostokątnym lub trójkątnym impulsem z tą różnicą, że w okresie rozluźnienia mięsień antagonistyczny pobudza się serią impulsów. Parametry wynoszą:

• czas trwania impulsu – 0,2-0,5 ms na mięśnie spastyczne, 100-1000 ms na mięśnie antagonistyczne
• czas trwania opóźnienia – 20-30 ms na kończynę górną i 50-60 ms na kończynę dolną
• czas przerwy – 1 s w przypadku kończyny górnej i 1,5 s w przypadku kończyny dolnej
• czas trwania zabiegu – 15-20 minut

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996.
3. Kmieć T., Leczenie spastyczności i innych objawów neurologicznych, Rynia 2003.