Dystrofia mięśniowa to poważna choroba charakteryzująca się zwyrodnieniem i zanikiem mięśni w następstwie uwarunkowanych genetycznie defektów różnych składników komórek mięśniowych.
Dystrofia mięśniowa – charakterystyka
Dystrofię rozpoznaje się najczęściej na podstawie wycinka mięśnia, który wykazuje współwystępowanie cech zwyrodnienia i regeneracji, przy czym wraz z upływem czasu zauważa się zanik mięśni. W medycynie wyróżnia się także rzadsze postaci wrodzone, których początek przypada na okres noworodkowy. Te choroby mogą mieć niepostępujący lub bardzo powoli postępujący przebieg. Wyróżnia się również częściej występujące postaci cechujące się późniejszym początkiem, ale szybko postępującym przebiegiem.
Niektóre postaci wrodzone choroby wiążą się z rozwojem ciężkich wad wrodzonych mózgu i narządu wzroku. Z postaci o późniejszym początku klinicznym najczęstsze są dystrofinopatie spowodowane mutacjami genu DMD kodującego dystrofinę, stanowiące zarazem najczęstszą postać miopatii uwarunkowanych genetycznie.
Dystrofia mięśniowa wrodzona
Wyróżniamy następujące wrodzone dystrofie mięśniowe:
- wrodzona dystrofia mięśniowa związana z niedoborem merozyny – mutacje genu LAMA2 kodującego podjednostkę alfa 2 lamininy (merozyna jest mięśniową izoformą lamininy);
- wrodzona dystrofia mięśniowa Fukuyamy – mutacje genu FCMD kodującego fukutynę.
Dystrofia mięśniowa nabyta
Są to przeważnie dystrofie mięśniowe charakteryzujące się późniejszym początkiem klinicznym, takie jak:
- dystrofinopatie (dystrofie mięśniowe Duchenne’a i Beckera);
- dystrofie obręczowo-kończynowe (ang. LGMD) – wywołane mutacjami wielu różnych genów, m.in. kodujących składniki sarkoglikanu. Pierwsze objawy obejmują osłabienie i zanik mięśni obręczy biodrowej lub barkowej, obserwuje się pogłębienie lordozy lędźwiowej i odstawanie łopatek. U części chorych występuje kardiomiopatia, zwykle rozstrzeniowa;
- dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa (ang. FSHD) – spowodowana delecją (zmiana w kodzie genetycznym, która polega na ubytku jego fragmentu) w obrębie rejonu D4Z4 w odpowiednim miejscu genowym. Objawia się osłabieniem i zanikiem mięśni twarzy (trudności z domknięciem powiek, gwizdaniem), stabilizatorów łopatki (odstające łopatki, trudności w unoszeniu ramion) i mięśni zginaczy grzbietowych stopy, później także mięśni ramienia i obręczy biodrowej.
Najczęściej jednak spotyka się dystrofię Duschenne’a i Beckera. Obie spowodowane są mutacjami genu DMD, znajdującego się w chromosomie X i kodującego dystrofinę (białko niezbędne do prawidłowej czynności struktur błonowych włókna mięśniowego). Częstość dystrofii Duchenne’a wynosi około 1 na 6000, a dystrofii Beckera około 1 na 18 000 żywych urodzeń noworodków płci męskiej.
Dystrofia Duchenne’a
Mutacje powodujące dystrofię Duchenne’a wiążą się z całkowitym brakiem dystrofiny i w efekcie cięższym przebiegiem klinicznym. Dystrofia Duchenne’a manifestuje się opóźnionym rozwojem ruchowym we wczesnym dzieciństwie (chodzenie po 18. miesiącu życia), przy czym pierwsze objawy występują najczęściej w 2.-5. roku życia (są to trudności w bieganiu, szybkim chodzeniu i wchodzeniu po schodach, skłonność do upadków, objaw Gowersa). W przebiegu choroby zauważa się symetryczne zajęcie mięśni. Początkowo obręczy biodrowej, następnie barkowej, przerost prawdziwy lub rzekomy mięśni łydek, odruchy skokowe i kolanowe osłabione (stosunkowo długo są zachowane). Natomiast w badaniu histologicznym wycinka mięśniowego obecne są cechy postępującego zwyrodnienia:
- ubytki włókien mięśniowych z towarzyszącym odczynem regeneracyjnym i rozplemem tkanki łącznej;
- brak dystrofiny w badaniu immunofluorescencyjnym.
U wszystkich chorych wraz z upływem czasu rozwija się kardiomiopatia. Do tej pory nie określono efektywnego leczenia przyczynowego. Najczęściej stosuje się glikokortykosteroidy, które przeważnie poprawiają siłę mięśniową i ogólne funkcjonowanie chorego oraz w pewnym stopniu opóźniają postęp choroby. Obecnie zaleca się podawanie chłopcom po 5. roku życia prednizonu.
Rehabilitacja jest bardzo ważna w zapobieganiu rozwojowi przykurczy i zniekształceniu kręgosłupa oraz zachowaniu jak najdłużej zdolności chodzenia. Chorzy tracą zdolność samodzielnego chodzenia przed 12. rokiem życia. Niewielu chorych dożywa 20 lat.
Za przyczynę zgonu najczęściej podaje się niewydolność oddechową oraz kardiomiopatię. Kobiety są nosicielkami tej mutacji. Wprawdzie nie dochodzi u nich do rozwoju pełnoobjawowej choroby, to jednak zauważa się u nich wzrost ryzyka rozwoju kardiomiopatii rozstrzeniowej. U niektórych mogą także występować dolegliwości bólowe czy niewielkie lub umiarkowane osłabienie i kurcze mięśni.
Dystrofia Beckera
W dystrofii Beckera komórki mięśniowe wytwarzają dystrofinę, ale jest ona nieprawidłowa. Choroba ujawnia się później (5.-15. rok życia) i przebiega znacznie łagodniej. Chorzy pozostają dość długo sprawni i mogą mieć potomstwo. Badania laboratoryjne przeprowadza się podobne jak w dystrofii Duchenne’a.
Delecję jednego lub kilku eksonów genu DMD stwierdza się u około 65% chorych na dystrofię Duchenne’a i około 85% chorych na dystrofię Beckera. U pozostałych chorych występują inne typy mutacji genu DMD, które mogą nie być wykrywalne w rutynowych badaniach genetycznych.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Szmidt-Sałkowska E., Dorobek M., Nowe poglądy na patogenezę dystrofii mięśniowych postępujących (DMP): dystrofinopatii, nukleopatii, dystrofii obręczowo-kończynowych i dystrofii twarzowo-łopatkowo-ramieniowej, Polski Przegląd Neurologiczny, 3/2006.
