Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to infekcyjna choroba, którą mogą wywoływać zarówno wirusy, jak i bakterie. Przenikają one do ośrodkowego układu nerwowego i stymulują tworzenie się stanu zapalnego w obrębie opon chroniących mózgowie i rdzeń kręgowy. Obraz kliniczny może być różny, w zależności od rodzaju patogenów chorobotwórczych. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz neurolog.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – przyczyny
Mózgowie i rdzeń kręgowy są otoczone 3 cienkimi błonami – twardą, pajęczą oraz miękką. Patogeny chorobotwórcze mogą doprowadzić do stanu zapalnego rozwijającego się w ich obrębie, co często jest bardzo niebezpieczne dla pacjenta. Najczęściej narażone są niemowlęta i małe dzieci, choć schorzenie może rozwinąć się u każdego, bez względu na wiek czy płeć. Możliwymi przyczynami (wraz z patogenami, które je wywołują) zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych są:
- przebyte zabiegi neurochirurgiczne – Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae, Staphylococcus aureus;
- usunięcie śledziony – Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis;
- urazy głowy, przy których dochodzi do naruszenia struktur mózgu – Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, tlenowe pałeczki Gram-ujemne;
- alkoholizm – Streptococcus pneumoniae, Listeria monocytogenes;
- nowotwory, białaczka, przebyta chemioterapia – Pseudomonas aeruginosa;
- marskość wątroby, cukrzyca, zaburzenia odporności – Listeria monocytogenes;
- ostre zapalenie ucha środkowego, ostre zapalenie zatok przynosowych, zapalenie płuc – Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae.
Drobnoustroje mogą wniknąć do ośrodkowego układu nerwowego różnymi drogami – krwiopochodną (np. w przebiegu sepsy), bezpośrednią (po urazach lub przy zabiegach) bądź drogą nerwów czaszkowych lub nerwów obwodowych (głównie wirusy).
Szczególnymi czynnikami ryzyka u dzieci są:
- niska masa urodzeniowa;
- wady wrodzone;
- wcześniactwo.
U dorosłych natomiast do czynników ryzyka zalicza się palenie papierosów.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – objawy
W przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych pojawiają się tzw. objawy oponowe, którymi są:
- objaw Flataua – przygięcie głowy do klatki piersiowej powoduje rozszerzenie źrenic;
- sztywność karku;
- objaw Kerniga – bezbolesna niemożność wyprostowania kolana powyżej 135 stopni w pozycji leżącej przy kończynie dolnej zgiętej pod kątem prostym w biodrze i kolanie;
- objaw Hermana – przygięcie głowy do klatki piersiowej powoduje grzbietowe zgięcie paluchów.
Innymi objawami są natomiast:
- nadmierna senność;
- drgawki;
- problemy z koncentracją;
- silne bóle głowy;
- wymioty;
- światłowstręt;
- gorączka.
Pojawienie się tych objawów wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – diagnostyka
Rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wraz z ustaleniem jego etiologii odbywa się na podstawie pobranego płynu mózgowo-rdzeniowego. Punkcję lędźwiową zwykle można wykonać po 1-2 dobach, po ustabilizowaniu stanu chorego. Tym samym lekarze dowiadują się czy czynnikiem sprawczym były wirusy, bakterie czy inne chorobotwórcze patogeny. Dodatkowo wykonuje się badania krwi celem wykrycia ewentualnej bakteriemii czy chorób ogólnoustrojowych.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – leczenie
Leczenie choroby zależy od jej przyczyny. Przy podłożu bakteryjnym wdraża się antybiotyki dobrane do konkretnego szczepu bakterii, a żeby to ustalić wykonuje się antybiogram. Bez względu na przyczynę stosuje się natomiast leki przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Pacjent powinien leżeć i odpoczywać, nabierając sił niezbędnych do regeneracji. Pomyślnie przebiegające leczenie trwa zazwyczaj 2-3 tygodnie. Jeśli zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wynika z chorób przewlekłych, konieczne jest ich jednoczesne ustabilizowanie.
Rokowania są różne, w zależności od tego kiedy zostanie postawiona diagnoza i jak szybko zostanie wdrożone leczenie. Znacznie lepsze rokowania ma choroba o podłożu wirusowym. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych ma agresywniejszy przebieg i może wręcz powodować nieodwracalne uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hofman A., Waliszewska-Prosół M., Szczepańska A., Budrewicz S., Koszewicz M., Zimny A., Nowotworowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – opis dwóch przypadków, Polski Przegląd Neurologiczny, 9/2013.
- Okarska-Napierała M., Kuchar E., Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci – postępowanie praktyczne, Pediatria, 14/2017.
- Nickerson E., Choroby zakaźne, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2008.
