Sepsa (inaczej nazywana posocznicą) to zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej powstającej w efekcie zakażenia. Termin „posocznica” stosowany był dawniej, dziś używanie tego określenia nie jest do końca poprawne. W związku z tym zaleca się wykorzystywanie powszechnie przyjętego pojęcia „sepsy”.
Sepsa – przyczyny
Objawy ciężkiej sepsy i wstrząsu septycznego rozwijają się obecnie najczęściej w przebiegu zakażeń drobnoustrojami niewytwarzającymi szczególnie groźnych toksyn i określanych jako „potencjalnie chorobotwórcze”. Rodzaj drobnoustroju nie decyduje więc o obrazie sepsy. Pomimo obecności drobnoustrojów we krwi, sepsa nie zawsze występuje i nie zwiększa śmiertelności.
Sepsa rozwija się w następstwie oddziaływania na organizm chorego różnych składników drobnoustroju, m.in.:
- lipopolisacharydu (LPS) zwanego endotoksyną – składnika błony zewnętrznej ściany komórkowej bakterii Gram-ujemnych;
- kwasu lipotejchojowego – składnika ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich;
- innych elementów strukturalnych bakteryjnych – peptydoglikanu (ściana komórkowa), flageliny (rzęski), mannanu, lipoprotein;
- fragmentów bakteryjnego DNA, a także dwuniciowego RNA niektórych wirusów;
- egzotoksyn gronkowców i paciorkowców.
Główną rolę w regulacji reakcji zapalnej na zakażenie odgrywa śródbłonek naczyniowy i od stopnia upośledzenia jego czynności zależy obraz kliniczny. Pogłębiająca się dysfunkcja śródbłonka prowadzi do zaburzeń czynności i niewydolności narządów, wstrząsu i ostatecznie do zgonu.
Najczęściej źródłem zakażenia jest układ oddechowy i układ moczowy – to tymi drogami przedostają się drobnoustroje w największych ilościach. Przyczyną może być jednak również rana pooparzeniowa czy przerwanie ciągłości skóry. Drobnoustroje mogą wówczas bez problemu wtargnąć do organizmu i rozpocząć proces zapalny obejmujący wszystkie narządy.
Czynniki ryzyka
W medycynie wyróżnia się jatrogenne czynniki ryzyka wystąpienia posocznicy. Są to:
- kaniule i cewniki naczyniowe;
- cewnik w pęcherzu moczowym;
- dreny;
- wszczepione protezy i urządzenia;
- mechaniczna wentylacja płuc;
- stosowanie żywienia pozajelitowego;
- obecność ran oraz odleżyn.
To właśnie tacy pacjenci w szczególności narażeni są na rozwój choroby.
Objawy sepsy
Sepsa jest zespołem objawów klinicznych, które występują w wyniku nadmiernej reakcji ustroju na zakażenie. Jej rozwój tłumaczono toksycznym działaniem drobnoustrojów lub wytwarzanych przez nie substancji wnikających do krwi ze źródła zakażenia. Odpowiedź organizmu na zakażenie w przebiegu sepsy jest jednak bardziej złożona, ponieważ:
- objawy sepsy występują także, gdy we krwi nie ma drobnoustrojów lub zostały one już wyeliminowane;
- wytwarzane przez ustrój mediatory reakcji zapalnej wywoływały zespół objawów charakterystycznych dla sepsy i wstrząsu septycznego.
Do głównych objawów sepsy pojawiających się jako pierwsze zalicza się:
- gorączkę, zazwyczaj powyżej 39 stopni Celsjusza;
- dreszcze;
- tachykardię;
- nadmierne pocenie się;
- drobne wybroczyny skórne;
- niepokój;
- leukocytozę.
Objawy narastają gwałtownie, a stan pacjenta pogarsza się w ciągu każdej godziny. Już po kilku godzinach może nastąpić utrata przytomności.
Sepsa – leczenie
Leczenie sepsy składa się przeważnie z 3 etapów i są to:
- Stosowanie antybiotyków;
- Wyrównanie zaburzeń w organach wewnętrznych;
- Podaż preparatów wspierających odporność.
Początkowo pacjentowi podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania. Później, w przypadku braku rezultatów, dołącza się aminoglikozydy. Kolejnym elementem terapii jest walka ze wstrząsem septycznym (punkt drugi). Obejmuje ona między innymi utrzymywanie prawidłowego ciśnienia krwi, podaż leków wspierających czynność mięśnia sercowego czy utrzymywanie glikemii na odpowiednim poziomie.
Istotne jest leczenie w momencie wystąpienia wstrząsu septycznego. Leczenie wspomagające wstrząsu septycznego wspiera wrodzoną odpowiedź immunologiczną oraz układ krzepnięcia. Niektórzy badacze wykazali poprawę wyników leczenia po zastosowaniu aktywowanego białka C. W leczeniu wstrząsu nadal głównym elementem są steroidy. Ważna jest również płynoterapia dożylna.
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Futoma-Kołoch B., Sepsa – zagrożenia, etiologia i terapia, Laboratorium, 12/2008.
- Wadełek J., Sepsa i wstrząs septyczny u pacjentów w podeszłym wieku, Geriatria, 12/2018.
- Jurkiewicz B., Sepsa jako powikłanie drobnego zranienia, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6/2010.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
