Hipotonia to pojęcie odnoszące się do 2 różnych zjawisk fizjologicznych. Wyróżnia się hipotonię mięśniową (określającą stan obniżonego napięcia mięśniowego) oraz hipotonię ortostatyczną (określającą nagły spadek ciśnienia tętniczego). O ile pierwsze zjawisko jest nieprawidłowe, o tyle pojedyncze epizody hipotonii ortostatycznej mogą występować sporadycznie u każdego, także zdrowego człowieka.
Hipotonia mięśniowa
Wiotkość mięśniowa (hipotonia mięśniowa) to inaczej obniżony opór podczas wykonywania ruchów biernych w stawach. Każdy mięsień, nawet najbardziej rozluźniony, w warunkach prawidłowych zachowuje stały stopień napięcia. Prawidłowe napięcie mięśniowe jest wynikiem współdziałania struktur ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego, dlatego upośledzenie którejkolwiek składowej tych układów może przyczynić się do wystąpienia omawianego zjawiska. Hipotonia mięśniowa może być centralna lub obwodowa. Dla hipotonii centralnej typowe są m.in.:
- wygórowane odruchy;
- prawidłowa lub nieznacznie zmniejszona siła mięśniowa;
- ograniczone zainteresowanie bodźcami zewnętrznymi;
- drgawki.
Najczęstszą przyczynę wiotkości centralnej stanowią uszkodzenia i wady ośrodkowego układu nerwowego oraz zespoły uwarunkowane genetycznie. Dla wiotkości obwodowej natomiast typowe są:
- znaczne osłabienie siły mięśniowej;
- arefleksja, przy prawidłowym kontakcie wzrokowym.
Przyczynami są najczęściej rdzeniowy zanik mięśni (SMA) i choroby mięśni. Rozpoznanie hipotonii mięśniowej ma spory wpływ na proces diagnostyczny i terapeutyczny. Pierwszy etap diagnostyki hipotonii centralnej stanowią badania obrazowe głowy i/lub rdzenia kręgowego oraz badania genetyczne – zwłaszcza gdy współwystępują cechy dysmorficzne lub obciążenie rodzinne. Natomiast przy diagnostyce hipotonii obwodowej poszukiwanie przyczyn należy rozpocząć od wykonania badań genetycznych w kierunku SMA. Następny etap stanowi oznaczenie poziomu kinazy kreatyninowej oraz badania elektrofizjologiczne. Na końcu wykonuje się badania inwazyjne, czyli biopsję mięśnia czy biopsję nerwu, choć zamiast tego coraz częściej lekarze decydują się na nieinwazyjne badania genetyczne.
Hipotonia ortostatyczna
Hipotonię ortostatyczną rozpoznaje się wówczas, kiedy wartości ciśnienia skurczowego spadają o co najmniej 20 mmHg lub ciśnienia rozkurczowego o co najmniej 10 mmHg w ciągu 3 minut po przyjęciu pozycji stojącej. U zdrowego człowieka odruchowe mechanizmy autonomiczne sprawiają, że wartości ciśnienia tętniczego w pozycji stojącej są takie same lub tylko nieznacznie odbiegają od wartości ciśnienia mierzonego w pozycji siedzącej lub leżącej. Hipotonia ortostatyczna może pojawiać się w sytuacjach nadmiernego stresu, po posiłku, po wysiłku fizycznym oraz jako reakcja organizmu na zwiększoną temperaturę otoczenia, wówczas ma charakter fizjologiczny i może spontanicznie przytrafić się każdemu człowiekowi. Najczęściej występuje jednak podczas nagłej pionizacji, zwłaszcza z rana. Jest częstą przypadłością u osób po 70. roku życia w związku z pogorszeniem krążenia i dotlenienia organizmu. Hipotonia ortostatyczna może jednak być typowa dla wielu jednostek chorobowych, zwłaszcza:
- nadciśnienia tętniczego;
- choroby Parkinsona;
- wieloletniej cukrzycy;
- zaawansowanej niewydolności nerek;
- niewydolności serca;
- niedoczynności kory nadnerczy;
- niedoczynności przysadki mózgowej.
Infekcje i przedawkowanie niektórych leków (zwłaszcza alfa- i beta-blokerów, diuretyków czy nitratów) także wpływają na wystąpienie tego zjawiska. Podczas tego typu hipotonii pojawiają się:
- zawroty głowy z współtowarzyszącymi zaburzeniami koncentracji;
- uogólnione osłabienie organizmu;
- kołatanie serca;
- zaburzenia widzenia;
- przewlekłe zmęczenie;
- nudności;
- bóle głowy.
Celem potwierdzenia hipotonii ortostatycznej wykonuje się 2 testy pionizacji – aktywny i bierny. Trudniejsze jest znalezienie przyczyny zjawiska, badania muszą być dobrane indywidualnie w zależności od podejrzeń lekarza, które wysnuje na podstawie wywiadu zdrowotnego.
Zobacz również: Próba ortostatyczna.
Hipotonia – leczenie
Leczenie hipotonii mięśniowej odbywa się głównie w gabinecie fizjoterapeuty (bez względu na wiek pacjenta). Istnieje szereg metod pracy z układem mięśniowym i układem nerwowym, prowadzących do poprawy kontroli mięśniowej, wzmocnienia mięśni i poprawy przewodnictwa nerwowego. Są to m.in. PNF, NDT-Bobath, metoda Vojty (u dzieci) czy techniki neuromobilizacji. Przy hipotonii ortostatycznej podstawą jest leczenie choroby przyczynowej, która do niej doprowadziła. Jeśli nie jest to możliwe, dąży się do jej ustabilizowania, zwykle farmakoterapią i dietoterapią.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Komasińska P., Steinborn B., Dziecko wiotkie z punktu widzenia pediatry i neurologa dziecięcego, Neurologia Dziecięca, 29/2020.
- Matyja M., Gogola A., Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym, Neurologia Dziecięca, 16/2007.
- Olchowik B., Sendrowski K., Śmigielska-Kuzia J., Jakubiuk-Tomaszuk A., Sobaniec P., Neurologia Dziecięca, 21/2012.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- 1. Tykocki T., Guzek K., Nauman P., Hipotonia ortostatyczna i nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej w pierwotnych zaburzeniach autonomicznych, Kardiologia Polska, 9/2010.
