Hipotonia ortostatyczna odnosi się do spadku ciśnienia tętniczego, głównie w chwili wstawania (z pozycji leżącej). Szacuje się, że przewlekła hipotonia dotyczy nawet do 15% populacji, przy czym niemal każdy przynajmniej raz w życiu doświadczył tzw. mroczków przed oczami po bardzo szybkim wstaniu z leżenia.
Hipotonia ortostatyczna – przyczyny
Hipotonia może objawiać się w sytuacjach nadmiernego stresu, po posiłku, po wysiłku fizycznym oraz jako reakcja organizmu na zwiększoną temperaturę otoczenia. Najczęściej występuje jednak podczas nagłej pionizacji, zwłaszcza z rana. Są częstą dolegliwością u osób po 70. roku życia, zatem wiek stanowi czynnik ryzyka jej wystąpienia.
Mechanizm procesu
Odruch z baroreceptorów funkcjonuje każdego ranka podczas wstawania z łóżka. Z kolei podczas leżenia płasko siły grawitacji są rozłożone równomiernie wzdłuż i wszerz całego ciała, więc krew jest równomiernie rozmieszczona w całym układzie krążenia. Podczas wstawania grawitacja przyczynia się do gromadzenia krwi w kończynach dolnych. Gromadzenie się krwi powoduje natychmiastowy spadek powrotu żylnego, więc mniej krwi jest w komorach na początku kolejnego skurczu. Pojemność minutowa zmniejsza się z 5 L/min do 3 L/min, co powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego.
Hipotonia ortostatyczna wyzwala odruch z baroreceptorów. W efekcie dochodzi do zwiększenia pojemności minutowej serca i zwiększenia oporu obwodowego, które wspólnie podwyższają średnie ciśnienie tętnicze, przywracając je do normy w ciągu dwóch uderzeń serca. Także pompa mięśni szkieletowych przyczynia się do przywrócenia prawidłowego ciśnienia tętniczego przez zwiększenie powrotu żylnego podczas skurczu mięśni brzucha i nóg utrzymujących pozycję stojącą.
Kiedy w końcu wstaniemy z łóżka lub wrócimy na ziemię, grawitacja znowu spowoduje gromadzenie się krwi w nogach. Występuje wtedy hipotonia ortostatyczna, którą baroreceptory próbują skompensować. Jednak w tym przypadku układ sercowo-naczyniowy nie jest w stanie przywrócić do normy ciśnienia tętniczego z powodu utraty objętości krwi. W rezultacie człowiek może czuć się oszołomiony, a nawet zemdleć w wyniku zmniejszenia dopływu tlenu do mózgu.
Hipotonia ortostatyczna – objawy
Do głównych i podstawowych objawów hipotonii zalicza się:
- zawroty głowy z współtowarzyszącymi zaburzeniami koncentracji;
- uogólnione osłabienie;
- kołatanie serca;
- przewlekłe zmęczenie;
- nudności;
- bóle głowy.
Bardzo często współistnieją z powyższymi dolegliwościami zaburzenia widzenia, które wynikają z niedokrwienia siatkówki i płatów potylicznych. Z kolei niedokrwienie mięśni szyi oraz mięśnia czworobocznego może powodować ból w tych okolicach oraz ból całych pleców.
Diagnostyka hipotonii ortostatycznej
Zazwyczaj ze względu na łatwość wywołania dolegliwości, nie ma problemu z prawidłowym postawieniem diagnozy. Celem potwierdzenia hipotonii wykonuje się 2 testy pionizacji – aktywny i bierny. Należy także przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem i wykluczyć inne możliwości tych objawów (choroby serca, stosowane leki itd).
Zobacz również: Próba ortostatyczna.
Hipotonia ortostatyczna – leczenie
Na początku zaleca się leczenie niefarmakologiczne obejmujące zmianę codziennych nawyków. W związku z tym należy spać na poduszce o wysokości około 10-15 cm, aby głowa stale była ułożona wyżej niż reszta tułowia oraz unikać drzemek w ciągu dnia. Tuż po wstaniu należy minimum 30 sekund posiedzieć – nie wolno nagle wstawać. Dodatkowo zaleca się podaż co najmniej 5 szklanek wody dziennie, spożywanie częstych i lekkich posiłków oraz unikanie alkoholu. Wspomóc może filiżanka kawy z rana do śniadania. Nie wolno również wykonywać intensywnych wysiłków fizycznych z samego rana i długotrwale przebywać w pozycji stojącej. Natomiast warto unikać upałów i stosować pończochy uciskowe.
Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie terapii wielolekowej, dobranej indywidualnie do każdego pacjenta. Dobór leków zależy ściśle od wieku pacjenta, płci oraz aktywności fizycznej. Powszechnie stosuje się fludrokortyzon, który nasila zwrotne wchłanianie sodu w kanalikach dystalnych nefronu i powoduje zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego. U osób z przewlekłą hipotonią zauważono rozwój niedokrwistości, zatem często należy dodatkowo wdrożyć leczenie w tym kierunku.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Tykocki T., Guzek K., Nauman P., Hipotonia ortostatyczna i nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej w pierwotnych zaburzeniach autonomicznych, Kardiologia Polska, 9/2010.
