Mięsień czworoboczny

Mięsień czworoboczny (łac. musculus trapezius) należy do grupy powierzchownych mięśni grzbietu, a ściślej do grupy mięśni kolcowo-ramiennych. Położony jest w okolicy karku i górnej części grzbietu, najbardziej powierzchownie ze wszystkich mięśni tej okolicy.

Budowa anatomiczna

Mięsień czworoboczny jest płaski, szeroki i trójkątny. Prawy i lewy mięsień w połączeniu mają kształt rombu. Dawna nazwa brzmiała „mięsień kapturowy”, ponieważ kształtem przypomina właśnie mnisi kaptur.

Mięsień czworoboczny – przyczepy

pp:

Przyczep początkowy mięśnia czworobocznego obejmuje włókna ścięgniste na:

• przyśrodkowej części kresy karkowej górnej i guzowatości potylicznej zewnętrznej kości potylicznej;
• więzadle karkowym;
• wyrostkach kolczystych 7 kręgu szyjnego i wszystkich kręgów piersiowych oraz na odpowiednich częściach więzadła nadkolcowego.

pk:

Wąskie ścięgno początkowe poszerza się w trzech miejscach. Włókna górne mięśnia biegną skośnie ku dołowi i do boku. Następnie przyczepiają się do końca barkowego obojczyka. Środkowa część mięśnia rozpoczyna się na górnych kręgach piersiowych i kieruje się poprzecznie, kończąc na wyrostku barkowym oraz grzebieniu łopatki. Z kolei włókna dolne biegną skośnie ku górze i do boku, przechodzą nad trójkątnym początkiem grzebienia łopatki i kończą się płaskim ścięgnem na części przyśrodkowej brzegu górnego grzebienia. Ścięgno to jest wyraźnie widoczne przez skórę.

Unaczynienie

Unaczynienie mięśnia czworobocznego pochodzi od tętnicy poprzecznej szyi i tętnicy nadłopatkowej (pochodzącej od tętnicy podobojczykowej). Poza tym pewien udział mają gałązki grzbietowe tętnic międzyżebrowych tylnych, potylicznej i szyjnej zewnętrznej.

Unerwienie

Mięsień czworoboczny, podobnie jak mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, posiada podwójne unerwienie przez gałąź zewnętrzną nerwu dodatkowego (XI) i dodatkowo przez gałązki splotu szyjnego C2-C4.

Mięsień czworoboczny – czynność (funkcje)

Część górna mięśnia czworobocznego dźwiga staw ramienny ku górze do 10 cm, przy czym ruch ten jest wspomagany przez mięsień równoległoboczny i mięsień dźwigacz łopatki. Czynność przypomina gest wzruszania ramionami. Dodatkowo, przy ustalonym stawie ramiennym część górna mięśnia czworobocznego zgina głowę ku tyłowi.

Część środkowa odpowiada za zbliżanie łopatki do kręgosłupa.

Natomiast część dolna mięśnia opuszcza staw ramienny lub (przy ustalonej obręczy kończyny górnej) unosi tułów do góry.

Górne i dolne części mięśnia wspólnie obracają łopatkę w ten sposób, że kąt górny zbliża się do kręgosłupa, dolny przesuwa do przodu i bocznie, a panewka stawowa kieruje się ku górze. Właśnie dzięki temu ramię może być unoszone ponad poziom.

W przypadku porażenia mięśnia czworobocznego chory staw ramienny jest opuszczony i położony nieco do przodu. Brzeg przyśrodkowy łopatki ustawia się skośnie od góry ku dołowi i do wewnątrz.

Mięsień czworoboczny – ćwiczenia

Mięsień czworoboczny jest jednym z większych mięśni w organizmie człowieka, należy zatem utrzymywać go w odpowiedniej kondycji. Uważa się, że rozciąganie go jest kluczem do prawidłowego funkcjonowania mięśni grzbietu, równocześnie ważne jest jego wzmacnianie.

Rozciąganie:

• chwyt prawą ręką za lewy bok głowy i przyciąganie jej do prawego barku;
• przyciąganie brody do klatki piersiowej;
• pozycja stojąca, ręce na biodrach, mocne wypychanie klatki piersiowej do tyłu („koci grzbiet” na stojąco);
• klęk podparty, wypychanie kręgosłupa ku górze („koci grzbiet”) i powrót do pozycji wyjściowej.

Wzmacnianie:

• ćwiczenia z hantlami – np. wznosy ramion do boku. Przy wykonywaniu tego ćwiczenia należy równomiernie unosić kończyny górne do boku przy lekkim pochyleniu tułowia do przodu. Należy pamiętać, aby kończyny górne były lekko ugięte i aby nie przekraczać linii barków;
• podciąganie na drążku lub ściąganie drążka z wyciągu górnego;
• wiosłowanie szerokim nachwytem – do wykonania tego ćwiczenia konieczna będzie sztanga, którą należy złapać szerzej niż na szerokość barków. Następnie konieczne jest pochylenie tułowia do przodu przy prostych plecach, niemal do kąta prostego i przyciąganie ciężaru do klatki piersiowej. Opuszczanie powinno być powolne. Należy również zwrócić uwagę, aby nie prostować kończyn górnych w łokciach.

Masaż tkanek głębokich – mięsień czworoboczny

Masaż tkanek głębokich to forma terapii tkanek miękkich, która ma na celu przywrócenie równowagi napięć w układzie mięśniowo-powięziowym. To zbiór różnych technik wykorzystywanych podczas zabiegu. Na poniższym filmie możemy zobaczyć przykładowe zastosowanie masażu tkanek głębokich na mięśniu czworobocznym części zstępującej na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty:

	Mata do akupresury (mata z igłami) Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej...
	Mata z kolcami Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
3. Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2013.
4. Paulsen F., Waschke J., Atlas anatomii człowieka Sobotta, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2012.