Kość potyliczna (łac. os occipitale) jest nieparzystą kością czaszki i ogranicza ją od strony tylno-dolnej.
Kość potyliczna – budowa
Jak inne płaskie kości czaszki, tak również kość potyliczna składa się z dwóch blaszek istoty zbitej, między którymi mieści się warstwa gąbczasta zwana śródkościem.
W kości potylicznej można wyróżnić cztery części, które u noworodków są jeszcze od siebie oddzielone:
- nieparzystą część podstawną;
- łuskę potyliczną;
- parzyste części boczne.
Wymienione części grupują się dokoła otworu wielkiego, który łączy jamę czaszki z kanałem kręgowym w ten sposób, że część podstawna leży do przodu, łuska ku tyłowi i ku górze, a części boczne bocznie od niego.
Część podstawna
Występuje w postaci klinowatej płytki kostnej i tworzy przednie ograniczenie otworu wielkiego.
Gruba podstawa klina jest gąbczasta i w młodszych czaszkach warstwa chrząstki szklistej łączy ją z trzonem kości klinowej. Jest to tzw. chrząstkozrost klinowo-potyliczny. Na czaszkach wymacerowanych miejsce to występuje w postaci pustej szczeliny, co łatwo pozwala na rozpoznanie czaszek poniżej 20 lat. W wieku 18-25 lat następuje kostnienie chrząstkozrostu i obie kości tworzą jedną całość.
Brzeg boczny części podstawnej łączy się z piramidą kości skroniowej wzdłuż jej tylnego brzegu chrząstkozrostem skalisto-potylicznym. Z kolei na górnej powierzchni wzdłuż tego brzegu ciągnie się bruzda zatoki skalistej dolnej.
W części podstawnej wyróżnia się ponadto dwie powierzchnie:
- górną – skierowaną do wnętrza czaszki i gładką. W efekcie tworzy stok jako podstawę dla rdzenia przedłużonego i mostu wraz z ich naczyniami;
- dolną – posiadającą mniej więcej w połowie podstawy niewielki guzek gardłowy będący przyczepem więzadła podłużnego przedniego kręgosłupa, powięzi gardłowo-podstawnej i zwieracza górnego gardła.
Łuska potyliczna
Jest wypukła zarówno w kierunku strzałkowym, jak i poprzecznym. Mniej więcej pośrodku powierzchni zewnętrznej wznosi się guzowatość potyliczna zewnętrzna. Od niej biegnie po obu stronach ku górze wypukła kresa karkowa górna, a powyżej niej – kresa karkowa najwyższa.
Dalej, od otworu wielkiego biegnie w linii pośrodkowej grzebień potyliczny zewnętrzny. To ważna struktura, ponieważ do niej przyczepia się więzadło karkowe. Od wspomnianego grzebienia mniej więcej w połowie jego długości odchodzi bocznie z każdej strony ku górze wypukła kresa karkowa dolna.
Pole położone powyżej guzowatości zewnętrznej i powyżej kresy karkowej najwyższej nazywamy płaszczyzną potyliczną. Leży ona tuż pod skórą (z wyjątkiem części, do której przyczepia się brzusiec potyliczny mięśnia potyliczno-czołowego).
Części boczne
Łączą część podstawną z łuską potyliczną i ograniczają otwór wielki.
Na powierzchni dolnej części bocznych leżą kłykcie potyliczne dla połączenia z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego. Do ich brzegów przyczepiają się torebki stawów szczytowo-potylicznych, a do przyśrodkowej strony każdego z nich więzadło skrzydłowate.
Podstawą każdego kłykcia przebiega krótki (i niekiedy podwójny) kanał nerwu podjęzykowego, biegnący od otworu wielkiego do przodu i bocznie. Jak wskazuje nazwa przez kanał ten przechodzi nerw podjęzykowy, a także drobne sploty żylne.
Na górnej powierzchni, nad kanałem nerwu podjęzykowego, leży gładki guzek szyjny. Z kolei brzeg boczny tworzy głębokie wcięcie szyjne, ograniczone od tyłu wydatnym wyrostkiem szyjnym.
Na dolnej powierzchni tego wyrostka występuje niejednokrotnie kolejny, mniejszy wyrostek zwany przysutkowym.
Otwór wielki
Posiada kształt szerokiego owalu. Przechodzi przez:
- rdzeń przedłużony wraz ze swoimi oponami;
- nerwy dodatkowe;
- tętnice kręgowe ze splotem żylnym podstawnym;
- przednie i tylne tętnice rdzeniowe;
- gałązki oponowe tętnic kręgowych.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
