Niedobór witaminy D

Niedobór witaminy D jest niebezpieczny, ponieważ jest to bardzo ważna witamina dla naszego zdrowia, wzrostu oraz mocnych kości. Niestety jej brak jest bardzo powszechny. Witamina D w większości wytwarzana jest w skórze, w momencie ekspozycji na promienie słoneczne. Znaczna część żywności zawiera jej bardzo mało, choć zdarza się niekiedy, że pożywienie jest wzbogacone właśnie w tę witaminę.

Co to jest witamina D?

Witamina D to witamina, która jest potrzebna dla zachowania zdrowia. W przeciwieństwie do innych witamin nie musimy dostarczać do organizmu jej z żywnością. Głównym źródłem witaminy D jest nasza skóra, w której pod wpływem promieni słonecznych jest ona wytwarzana. To bardzo korzystne rozwiązanie, gdyż żywność nie jest bogata w tę witaminę, wręcz przeciwnie zawiera jej naturalnie bardzo mało.

Skupiając się na żywności, pewne ilości witaminy D można spotkać w produktach takich jak:

• tłuste ryby (np. sardynki, sardele, śledzie, pstrąg, tuńczyk, łosoś, makrela);
• olej z wątroby dorsza;
• żywność wzbogacona „sztucznie” o tę witaminę (np. margaryna, niektóre zboża, mleko dla niemowląt).

Bardzo mało tej witaminy znajdziemy w mleku, produktach mlecznych (oczywiście za wyjątkiem tych, które są specjalnie wzbogacane). Nie ma co również szukać dużych ilości tej witaminy w żółtkach jaj, wątróbce czy w grzybach.

Witamina D i słońce

Promienie ultrafioletowe UVB, na które jesteśmy narażeni wystawiając nasze ciało na ekspozycję słoneczną, powodują wytwarzanie w skórze witaminy D. Dla osoby o jasnej karnacji około 20-30 minut 2-3 razy w tygodniu w środku dnia wystarcza, aby zaspokoić jej zapotrzebowanie na witaminę D. Osoby z ciemniejszą karnacją i osoby starsze, aby zaspokoić zapotrzebowanie na witaminę D muszą spędzić dużo więcej czasu na słońcu niż te o jasnej karnacji. Ekspozycja ciała na promienie słoneczne nie równa się opalaniu. Ciało musi być odsłonięte, gdyż np. szyba nie przepuszcza w pełni promieni słonecznych.

Są okresy w ciągu roku, gdy dostarczamy zbyt mało witaminy D do organizmu (jeśli chodzi o wytwarzanie witaminy z pomocą promieni słonecznych). Są to miesiące z przełomu października – kwietnia. Wszystko przez to, że pogoda często w tych miesiącach bywa szara, ponura, bez promieni. Ponadto jest zimno, co nie sprzyja „odkrywaniu ciała” i wystawiania go w kierunku promieni słonecznych.

Należy również znać umiar w ekspozycji na słońce. Zbyt długie przebywanie w pełnym słońcu może okazać się szkodliwe oraz może przyspieszyć procesy starzenia się skóry. Ponadto należy wystrzegać się oparzeń słonecznych, gdyż mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia raka skóry.

Zobacz również: Sposoby na oparzenia słoneczne.

Działanie

Główne działanie witaminy D polega na pomocy podczas wchłaniania z jelit wapnia i fosforu. Wapń i fosfor są natomiast potrzebne, aby utrzymać zdrowe i silne kości. Witamina D jest więc bardzo ważna dla mocnych kości. Ponadto odgrywa ona ważną rolę w tkance mięśniowej oraz w ogólnym zachowaniu zdrowia. Istnieją również dowody, że witamina D może pomóc zapobiegać takim chorobom jak:

• cukrzyca;
• rak;
• choroby serca.

Niedobór witaminy D

Niedobór witaminy D oznacza, że w zbyt małej ilości dostarczyliśmy ją do organizmu. Ogólnie rzecz biorąc niedobór może wystąpić w trzech przypadkach gdy:

1. Ciało ma zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D.
2. Ciało nie jest w stanie wytworzyć tyle witaminy D ile potrzebuje.
3. Witamina D dostarczana z pożywieniem jest niewystarczająca.

Łagodny niedobór witaminy D może powodować objawy takie jak zmęczenie czy ogólne osłabienie czy ból. Bardziej dotkliwy brak może powodować poważne problemy takie jak krzywica u dzieci czy osteomalacja.

Leczenie niedoborów witaminy D może odbywać się za pomocą suplementacji. Niektóre osoby są bardziej narażone na ryzyko niedoboru, a więc zaleca się im stosowanie suplementów diety bogatych w tę witaminę. Dotyczy to głównie:

• kobiet w ciąży;
• kobiet karmiących;
• niemowląt/dzieci (od 6 miesiąca życia do 5 lat);
• osób w wieku 65 lat;
• osób unikających promieni słonecznych.

Lekarz może także zalecić przyjmowanie suplementów z witaminą D osobom z ciemnym fototypem skóry, a także z chorobami jelit, nerek, wątroby.

Zwiększone zapotrzebowanie

Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D może wystąpić w wielu przypadkach. Uznaje się, że znaczna większość społeczeństwa cierpi na niedobór. Są to głównie ludzie:

• którzy bardzo mało przebywają na słońcu są narażeni na niedobór witaminy D lub gdy żyją w krajach, w których częściej pada niż świeci słońce. Są to m.in. kraje w północnych częściach świata m.in. Wielka Brytania;
• którzy przebywają długo np. w szpitalu nie wychodząc na zewnątrz;
• których religia nakazuje zakrywanie większości partii ciała;
• którzy ciągle stosują ochrony przeciwsłoneczne (kremy z filtrem);
• starsi, którzy mają cieńszą skórę niż osoby młode, a więc nie są w stanie produkować tak dużo witaminy D. Stąd są bardziej narażeni na niedobory;
• którzy mają ciemniejszą skórę np. mieszkańcy Afryki, pochodzenia afrykańskiego, z Karaibów i Azji Południowej, gdyż ich ciała nie są w stanie produkować dużej ilości witaminy D, bynajmniej wolniej to ma miejsce niż u osób z jasną karnacją.

Niedobór witaminy D może również wystąpić u osób przyjmujących niektóre leki. Jest także bardziej prawdopodobny u ludzi, którzy odżywiają się według ściśle określonej diety jak np. wegetarianie, lub u osób, które nie jadają ryb.

Objawy niedoboru

Wiele osób nie ma objawów lub tylko takie, które zdarzają się czasami u każdego człowieka. Są to:

• bóle niejasnego pochodzenia;
• zmęczenie

Zobacz również: Zmęczenie – przyczyny i objawy.

W cięższych przypadkach niedoboru objawami u dorosłych są:

• bóle kości, tkliwość – często występują w dolnej części pleców, bioder, miednicy, ud i stóp;
• osłabienie mięśni – co może powodować trudności we wchodzeniu po schodach czy wstawaniu z podłogi lub z niskiego fotela. Niekiedy może doprowadzić też do chodu kaczkowatego.

Ze względu na to, że objawy niedoboru witaminy D są bardzo niespecyficzne i często niejasne, problem nierzadko jest bagatelizowany. Diagnoza jest łatwiejsza do postawienia w momencie wystąpienia już większych problemów np. deformacji kości.

Dzieci z ciężkim niedoborem witaminy D mogą miewać skurcze mięśni, drgawki i problemy z oddychaniem. Problemy te są związane w konsekwencji z niską zawartością wapnia. Ich nogi mogą być w ustawieniu szpotawym (beczkowate). Mogą również skarżyć się na bóle kości, często pojawiające się właśnie w nogach lub bóle mięśni. Ten stan jest znany jako krzywica. Ponadto zauważa się niewielki wzrost oraz opóźnienie wzrostu zębów. Dzieci z niedoborem witaminy D mogą późno ząbkować jeżeli prawidłowy rozwój zębów mlecznych został naruszony.

Diagnostyka

Niedobór można podejrzewać po niespecyficznych objawach w historii choroby czy stylu życia. Proste badanie krwi na poziom witaminy D może dokonać diagnozy. Wyniki badań krwi na poziom wapnia, fosforanów czy funkcje wątroby mogą wskazywać na zmiany związane z niskim poziomem witaminy D. Czasami zdjęcie rentgenowskie jest pomocne, zwłaszcza u dzieci. Obrazuje jak poważny jest problem patrząc na zmiany w kościach m.in. nadgarstka.

Leczenie

Leczenie niedoboru witaminy D polega na podjęciu suplementacji. Jest to forma witaminy D zwana ergokalcyferol lub kalcyferol. Witamina D może być podawana w postaci zastrzyku, jako lek płynny lub tabletka. Lekarz zaleca dzienną dawkę spożycia oraz formę leczenia w zależności od sytuacji, wieku, stopnia niedoboru itp.

1. Zastrzyk – jeden mały zastrzyk witaminy D, który powtarza się przez okres 6 miesięcy. Jest to bardzo skuteczna i wygodna metoda leczenia. To najlepsza forma leczenia dla osób, które nie lubią przyjmowania leków doustnie lub mogą zapominać o przyjmowaniu kolejnych dawek leku.
2. Wysokie dawki tabletek lub cieczy – są dostępne różne, mocne dawki w zależności od tego jak mają być przyjmowane: codziennie, co tydzień, co miesiąc. To zależy od sytuacji oraz od lekarza prowadzącego.
3. Standardowe dawki tabletek, proszków, płynów – są one przyjmowane codziennie przez okres około 12 miesięcy (rok). Tak, aby organizm miał czas uzupełnienia niedoborów. Jest to powolny sposób uzupełniania witaminy D jednak bardzo skuteczny przy łagodnych niedoborach lub w przypadku zapobiegania niedoborom.

Ponadto lekarz może zlecić rutynowe spożywanie witaminy D osobom, z niektórymi chorobami jelit, nerek czy wątroby, osobom o ciemniejszej karnacji oraz przyjmującym niektóre leki.

Suplementy z witaminy D można kupić w aptece bez recepty lub sklepach z suplementami diety. Są one również dostępne na receptę, przystosowane dla pewnych grup ludzi (wg wskazań lekarza). Jeśli nie jesteś pewien, czy powinieneś brać regularnie suplementy z witaminą D lub jaka dawka będzie odpowiednia dla Ciebie, zasięgnij pomocy lekarza.

Zobacz również: Helioterapia – forma leczenia słońcem.

Ostrzeżenia w czasie przyjmowania witaminy D

W pewnych sytuacjach suplementacja powinna być pod nadzorem lekarza. Należą do nich:

• gdy przyjmujemy leki takie jak np. na migotanie przedsionków, mające uregulować pracę serca lub leki stosowane przy wysokim nadciśnieniu krwi, wówczas należy unikać dużych dawek witaminy D;
• jeśli masz inne choroby takie jak: kamienie nerkowe, niektóre rodzaje choroby nerek, choroby wątroby lub choroby związane z hormonami. Musisz zasięgnąć porady lekarza w sprawie przyjmowania suplementacji witaminą D;
• witamina D nie powinna być przyjmowana przez ludzi, którzy mają wysoki poziom wapnia oraz niektóre rodzaje raka;
• przyjmując niektóre leki (zaburzające poziom występowania witaminy D) należy zwiększyć dawkę jej przyjmowania.

Witaminy w dużej dawce nie powinno się przyjmować przez długi czas, gdyż może wywrzeć niekorzystny wpływ na organizm.

Skutki uboczne suplementacji witaminą D

Przyjmowanie witaminy D we wskazanej przez lekarza dawce nie powoduje efektów ubocznych. Jednak bardzo wysokie dawki mogą podnieść poziom wapnia we krwi. Spowoduje to, że mogą pojawić się objawy takie jak m.in.:

• wzmożone pragnienie;
• nudności;
• wymioty;
• częste oddawanie moczu;
• zawroty i bóle głowy.

Jeśli masz takie objawy należy skontaktować się z lekarzem w trybie pilnym, aby poziom wapnia mógł zostać wykryty podczas badania krwi.

Niektóre wytyczne doradzają, że ludzie przyjmujący wysokie dawki witaminy D powinni sprawdzić swój poziom wapnia w ciągu pierwszych tygodni suplementacji. W praktyce jednak nie jest to zwykle wykonywane, chyba, że pojawią się wskazujące na to objawy.

	Spirulina w proszku od bioalgi Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ... Zobacz więcej...
	Spirulina + Chlorella - naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Walicka M., Jasik A., Paczyńska M., Wąsowski M., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E., Niedobór witaminy D – problem społeczny, Postępy Nauk Medycznych, 1/2019.
2. Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M., Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 68/2014.
3. Walicka M., Czerwińska E., Marcinowska-Suchowierska E., Witamina D – wpływ na kość, Postępy Nauk Medycznych, 3/2012.