Nadgarstek (łac. carpus) to ogólna nazwa stosowana w anatomii w odniesieniu do 8 mniejszych kości tworzących część ręki wraz z połączeniem dystalnej części kości łokciowej i kości promieniowej z tym zbiorem kostnym. Innymi słowy, jest to ruchoma część kończyny górnej między ręką (potocznie: dłonią) a przedramieniem. Ze względu na lokalizację i funkcję nadgarstek jest podatny na kontuzje.
Budowa nadgarstka
Na nadgarstek składają się przede wszystkim następujące kości o niewielkich rozmiarach:
- kość łódeczkowata (łac. os scaphoideum);
- kość trójgraniasta (łac. os triquetrum);
- kość grochowata (łac. os pisiforme);
- kość czworoboczna większa (łac. os trapezium);
- kość czworoboczna mniejsza (łac. os trapezoideum);
- kość haczykowata (łac. os hamatum);
- kość główkowata (łac. os capitatum).
Trzy pierwsze spośród wymienionych znajdują się w rzędzie I, zaś pozostałe w rzędzie II. Są one połączone drobnymi stawami i choć nie wyróżniają się one bardzo dużą ruchomością, zablokowanie choćby jednego z nich przekłada się na znaczne pogorszenie sprawności i ruchomości całej ręki. Stawami budującymi nadgarstek są:
- staw promieniowo-nadgarstkowy – łączy kość promieniową z szeregiem bliższym kości nadgarstka. To staw elipsoidalny, którego oś ruchu przebiega poprzecznie do osi długiej ręki i przedramienia;
- staw śródnadgarstkowy – utworzony przez oba szeregi kości nadgarstka i którego szczelina przybiera kształt litery S. Oba szeregi kosteczek stanowią zarówno główkę, jak i panewkę tego stawu;
- stawy nadgarstkowo-śródręczne – łączą kości szeregu dalszego nadgarstka z powierzchniami stawowymi bliższymi kości śródręcza;
- staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka – staw siodełkowaty, którego cechą wyróżniającą jest to, że nie łączy się z innymi stawami. Łączy natomiast kość czworoboczną większą z podstawą I kości śródręcza, czyli z kciukiem.
Niektóre osoby do nadgarstka wliczają również staw promieniowo-łokciowy bliższy, który jest utworzony przez kość łokciową (stanowi głowę tego stawu) oraz kość promieniową (stanowi panewkę tego stawu) i w praktyce jest stawem obrotowym. Odpowiada za ruchy supinacji i pronacji przedramienia. Znajduje się w pobliżu nadgarstka, w przeciwieństwie do stawu promieniowo-łokciowego dalszego, zlokalizowanego w okolicy łokcia. Ponadto nadgarstek wzmocniony jest licznymi strukturami więzadłowymi, dzięki czemu jest wytrzymały i umożliwia sprawne wykonywanie czynności manualnych. Przykładowe więzadła to: więzadła międzynadgarstkowe dłoniowe, więzadła grzbietowe, więzadła międzykostne, więzadło nadgarstkowo-śródręczne dłoniowe i grzbietowe czy więzadło nadgarstkowo-śródręczne międzykostne.
Nadgarstek – funkcje
Dzięki specyficznej budowie nadgarstka i licznym kościom czy stawom, z którego się składa, strukturę tę uznaje się za bardzo ruchomą. Możliwe jest więc utrzymanie motoryki małej (sprawności ręki) na niezwykle wysokim poziomie. Ręka może wykonywać ruchy:
- obrotowe – nawracanie, odwracanie przedramienia;
- zgięcie dłoniowe i grzbietowe ręki;
- odwodzenie łokciowe i promieniowe ręki;
- obwodzenie – kombinacja ruchów zgięcia i odwodzenia.
Warto zaznaczyć, że ruch zgięcia grzbietowego ręki w większym stopniu odbywa się w stawie śródnadgarstkowym, zaś ruch zgięcia dłoniowego w stawie promieniowo-nadgarstkowym, choć oba stawy uczestniczą w obu tych ruchach.
Urazy nadgarstka
Dystalne stawy są dość mocno narażone na kontuzje i dotyczy to zarówno nadgarstka, jak i stawu skokowego w kończynie dolnej. W przypadku nadgarstka i ręki do grona najczęściej diagnozowanych urazów i kontuzji należą:
- skręcenie nadgarstka – zazwyczaj wskutek gwałtownego, silnego zgięcia dłoni, w którego przebiegu przekroczony jest naturalny zakres ruchomości stawów nadgarstka;
- złamanie kości nadgarstka – zwykle wskutek upadnięcia i podparcia się dłonią, co może przybierać różną postać;
- zespół cieśni nadgarstka – wskutek kompresji nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka;
- ganglion nadgarstka – galaretowaty guzek wypełniony gęstą i lepką substancją, niemający podłoża nowotworowego. Tworzy się wskutek nadmiernej produkcji płynu stawowego w pochewce otaczającej ścięgno.
I wiele innych. Diagnostyką i leczeniem urazów nadgarstka zajmuje się lekarz ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą. Większość problemów z łatwością uwidocznić można na podstawie badań obrazowych, zwłaszcza USG czy RTG.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Aleksandrowicz R., Ciszek B., Krasucki K., Anatomia człowieka – repetytorium na podstawie Anatomii człowieka A. Bochenka i M. Reichera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Luboiński Ł., Ocena radiologiczna nadgarstka, Acta Clinica, 2/2002.
