Hiperwentylacja (inaczej: kontrolowana lub niezależna od woli człowieka zwiększona wentylacja płuc), która objawia się szybkim wdychaniem zwiększonej ilości powietrza, co może doprowadzić m.in. do zasadowicy oddechowej i omdlenia. Problem ten może mieć podłoże zarówno fizjologiczne (np. silny lęk), jak i patologiczne (alergia, choroba płuc).
Hiperwentylacja – przyczyny
Wentylacja płucna może wzrosnąć nie tylko w odpowiedzi na zwiększone zapotrzebowanie organizmu na tlen w danym momencie, ale nawet w konsekwencji wzrostu metabolizmu czy minimalnego spadku pH krwi tętniczej. Częstość występowania omawianego problemu w populacji ogólnej określa się na około 6%, aż 7-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Najczęściej hiperwentylacja wiąże się z zaburzeniami psychogennymi, takimi jak lęk, strach, panika, nadmierne pobudzenie czy depresja, a także z zaburzeniami somatycznymi, m.in. hipoksją, kwasicą metaboliczną czy wysoką gorączką. Do grona częstych przyczyn chorobowych hiperwentylacji zalicza się:
- zawał serca;
- zatorowość płucną;
- nadciśnienie tętnicze;
- zespół przewlekłego zmęczenia;
- choroby zatok;
- nieżyt nosa;
- chrapanie;
- bezdech senny;
- zaburzenia rytmu serca;
- alergie;
- impotencję;
- astmę oskrzelową;
- przewlekłą obturacyjną chorobę płuc;
- różnego rodzaju infekcje;
- chorobę lokomocyjną;
- silny ból;
- przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza na bazie kwasu salicylowego.
Zjawisko to można zaobserwować również przy skrajnym zmęczeniu fizycznym oraz u niektórych kobiet w ciąży. Odrębnym zjawiskiem jest hiperwentylacja ośrodkowa pojawiająca się w przebiegu wielu chorób ośrodkowego układu nerwowego, np. zwyrodnień struktur ośrodkowego układu nerwowego czy nerwicy.
Hiperwentylacja – objawy
Najczęstszym przejawem hiperwentylacji jest zasadowica oddechowa, czyli upośledzenie równowagi kwasowo-zasadowej, prowadzące do wzrostu pH krwi powyżej 7,45, co jest z kolei wywołane hipokapnią (spadkiem stężenia dwutlenku węgla we krwi). W przeciwieństwie do zasadowicy metabolicznej zasadowica oddechowa utrzymuje się jedynie tak długo, jak długo obecny jest czynnik ją wywołujący. W hiperwentylacji ośrodkowej zauważyć można kilka wzorców zaburzeń oddychania, których przedstawicielami są m.in.:
- oddech Cheyne’a-Stokesa – bezdechy o czasie kilkunastu sekund, po których pojawia się szybszy i głębszy oddech, aby po osiągnięciu maksimum ponownie ulec stopniowemu zwolnieniu i spłyceniu, aż do kolejnego epizodu bezdechu;
- oddech Biota – szybki, płytki, nieregularny oddech przebiegający z okresami bezdechów (trwającymi 10-30 sekund), które są przerywane zupełnie bezładnym rytmem oddechowym.
Zakłócenie równowagi kwasowo-zasadowej w przebiegu hiperwentylacji może ponadto skutkować:
- drętwieniem twarzy, stóp i dłoni;
- niedotlenieniem mózgu, a więc licznymi objawami psychotycznymi i nerwowymi;
- zlewnymi, zimnymi potami;
- omdleniami;
- bólem w klatce piersiowej;
- kołataniem serca;
- sztywnością mięśni;
- szczękościskiem.
Sama hiperwentylacja często prowadzi do mroczków przed oczami, trudności w oddychaniu i bólów głowy. Taka osoba ma wrażenie, że za chwilę zemdleje i nierzadko do takiego omdlenia dochodzi, jeśli nie wdroży jakichkolwiek działań pomocniczych. Podsumowując, zbyt duża objętość oddechowa i związane z nią niedotlenienie organizmu mogą skutkować całym spektrum objawów w zależności od predyspozycji genetycznych, stopnia hiperwentylacji i ogólnego stanu zdrowia.
Oddychanie do torebki
Oddychanie do torebki jest jedną z metod stosowanych w celu kontrolowania objawów hiperwentylacji. Poprzez oddychanie do papierowej torebki, osoba wdycha więcej dwutlenku węgla, co może pomóc w przywróceniu równowagi gazowej we krwi i uspokojeniu oddechu. Metoda ta nie jest jednak odpowiednia dla każdego, a w niektórych przypadkach może być niewskazana. Zaleca się, aby przed zastosowaniem tej metody skonsultować się z lekarzem.
Hiperwentylacja – leczenie
W ciężkich przypadkach hiperwentylacji pacjentowi podaje się dożylnie wodorowęglan wapnia, który zwiększa ilość dwutlenku węgla wydalanego z organizmu. Niezbędna jest także farmakoterapia mająca na celu wyrównanie parametrów gospodarki kwasowo-zasadowej, a o doborze takich leków zawsze decyduje lekarz. Podczas ataku hiperwentylacji należy zastosować proste metody przywracające prawidłowy oddech, np. techniki redukujące stres (medytacja, trening autogenny Schultza), oddychanie do papierowej torby, oddychanie przez zaciśnięte wargi, oddychanie przez nos przy zatkaniu jednej dziurki. Dodatkowo należy rozpocząć leczenie choroby podstawowej i zwrócić uwagę na jakość życia codziennego (niezbędne jest unikanie palenia papierosów oraz systematyczna aktywność fizyczna).
Polecane produkty:
|
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella to alga słodkowodna, która wspomaga naturalne procesy organizmu w oczyszczaniu z toksyn. Oprócz witamin i minerałów, zawiera m.in. CGF (czynnik wzrostu Chlorelli), który przyspiesza regenerację tkanek, podział i wzrost komórek. Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wojtas A., Jakuszkowiak-Wojten K., Terapia lęku panicznego w ujęciu poznawczo-behawioralnym, Psychiatria, 6/2010.
- Stolarek R., Nowak D., Zespoły hiperwentylacji, Medycyna po Dyplomie.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2008.
