Zasadowica (inaczej: alkaloza) to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, polegające na podwyższeniu pH krwi powyżej fizjologicznej normy. Wyróżniamy 2 typy zasadowicy – oddechową i nieoddechową. Różnią się one między sobą przyczynami oraz obrazem klinicznym, można je jednak zdiagnozować na podstawie badania krwi. Leczeniem zasadowicy zajmuje się lekarz prowadzący, odpowiedzialny za leczenie choroby podstawowej.
Zasadowica nieoddechowa
Zasadowicą nieoddechową nazywamy wzrost pH krwi powyżej 7,45, czego bezpośrednią przyczyną jest pierwotny wzrost stężenia HCO3- (lub innych zasad), ewentualnie utrata jonów H+. Możliwe przyczyny zasadowicy nieoddechowej:
- hipokaliemia, która najczęściej wynika z przewlekłego stosowania glikokortykosteroidów, leków przeczyszczających lub leków moczopędnych;
- częste wymioty;
- odsysanie treści żołądkowej;
- wrodzona biegunka chlorkowa;
- mukowiscydoza.
Patogeneza jest bardzo zróżnicowana, natomiast obraz kliniczny zależy w dużej mierze od przyczyny zaburzenia. Najczęściej obserwuje się:
- ogólne osłabienie mięśni;
- zaburzenia rytmu serca o różnym nasileniu;
- objawy tężyczki;
- zwężenie naczyń krwionośnych i zaburzenia krążenia (zwłaszcza w odniesieniu do tętnic wieńcowych).
Zobacz również: Naczynia wieńcowe.
Wdraża się leczenie przyczynowe, o ile jest to możliwe (np. leczenie zespołu Cushinga za pomocą farmakoterapii), wówczas pH stabilizuje się samoistnie. W przypadku pacjentów z silnymi biegunkami czy wymiotami kluczowe jest wysokie nawodnienie i uzupełnianie elektrolitów. Często konieczne jest podawanie 0,9% roztworu NaCl.
Zobacz również: Jak uzupełnić elektrolity?
Zasadowica oddechowa
Zasadowicą oddechową nazywamy wzrost pH krwi powyżej 7,45, co wynika z pierwotnej hipokapnii. Hipokapnia z kolei spowodowana jest hiperwentylacją i może być następstwem:
- pobudzenia układu oddechowego lekami, np. salicylanami, teofiliną, a także toksynami bakteryjnymi czy silnymi bodźcami nerwowymi;
- hipoksji;
- zmian organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym;
- zaburzeń psychicznych.
Nerkowa kompensacja zasadowicy oddechowej polega na zwiększonym wydalaniu wodorowęglanów wraz z moczem, a także na zmniejszeniu amoniogenezy i kwaśności miareczkowej (w konsekwencji tego spada pH). Pełna kompensacja trwa nawet kilka dni. Hipokapnia jest przyczyną skurczu naczyń krwionośnych mózgu, odpowiedzialnego za objawy neurologiczne. Natomiast sama zasadowica może stanowić przyczynę obniżenia stężenia wapnia zjonizowanego i wystąpienia objawów tężyczki. Charakterystycznymi objawami (poza tymi przypominającymi tężyczkę) są więc:
- parestezje;
- zaburzenia mowy;
- zaburzenia świadomości;
- objawy piramidowe;
- objawy niedokrwienia mózgu.
W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić między innymi niedoczynność przytarczyc. Podobnie jak przy zasadowicy nieoddechowej, tak i tutaj w miarę możliwości wdraża się leczenie przyczynowe. Leczenie objawowe polega natomiast na podaży leków uspokajających i antydepresyjnych, jak również na oddychaniu do plastikowego worka. Takie postępowanie jest jednak zabronione u pacjentów z hipoksją.
Zobacz również: Ćwiczenia oddechowe.
Czym jest równowaga kwasowo-zasadowa?
Równowaga kwasowo-zasadowa (zgodnie z definicją) to stan, w którym zachowany jest swoisty stosunek kationów i anionów w płynach ustrojowych, warunkujący odpowiednie pH i właściwy przebieg procesów życiowych. Dzięki równowadze kwasowo-zasadowej możliwe jest zachowanie zdrowia, ponieważ wszystkie reakcje mają odpowiednie warunki do zachodzenia. Niekorzystnym zjawiskiem jest zarówno zasadowica opisana powyżej, jak i kwasica, czyli stan obniżenia pH krwi poniżej 7,35. Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej ustroju w rzeczywistości możliwe jest dzięki zdolności do zachowania odpowiedniego stężenia jonów wodorowych (H+) we krwi. Badaniem oceniającym równowagę kwasowo-zasadową jest gazometria.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Hasan A., Praktyczny podręcznik interpretacji równowagi kwasowo-zasadowej, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2015.
