Szczególnie w okresie letnim należy wiedzieć, jak uzupełnić elektrolity – ale nie tylko. Wszystkie sytuacje prowadzące do ich niedoboru są potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia, warto więc regularnie uzupełniać utratę składników mineralnych. Organizm człowieka pracuje prawidłowo jedynie wtedy, gdy zachowany jest odpowiedni poziom elektrolitów.
Czym są elektrolity?
Na początku warto wiedzieć, czym w ogóle są elektrolity, o których tak często się mówi. Są to sole jonów takich jak: sód, potas, wapń czy magnez. Całkowicie rozpuszczają się w płynach, w tym również tych ustrojowych człowieka. Są one niezbędne, aby cały organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Od ich stężenia zależy między innymi praca serca czy funkcjonowanie układu nerwowego.
Wchłanianie elektrolitów
Procesy wchłaniania i wydzielania wody oraz elektrolitów zachodzą w jelicie jednocześnie. Gdy ilość substancji przechodzących ze światła jelita do błony śluzowej jest większa niż ilość substancji przemieszczających się w kierunku przeciwnym, wówczas mówimy o wchłanianiu jelitowym. Każdego dnia do jelita cienkiego napływa około 7-8 litrów wody (pokarm, ślina, żółć, soki trawienne). Około 70-80% z tego ulega wchłonięciu. Proces ten odbywa się wyłącznie przez pory, zachodzi w sposób bierny, izoosmotycznie. Bierny ruch wody w jelicie czczym umożliwia gradient osmotyczny wytworzony głównie przez transportowane czynnie cukier i aminokwasy. W jelicie krętym ruch bierny wody towarzyszy przede wszystkim aktywnemu transportowi jonów sodu.
Niedobór elektrolitów
Niedobór elektrolitów na ogół ma miejsce w sytuacjach, gdy organizm ulega odwodnieniu. Wydalane są bowiem w postaci np. wymiotów, potu, moczu czy kału. Przyczynami niedoboru elektrolitów są więc:
- biegunka – a więc także przewlekłe choroby jelit, np. choroba Leśniowskiego-Crohna czy zespół jelita drażliwego;
- wymioty – a więc także bulimia, zatrucia pokarmowe i grypa żołądkowa;
- gorączka powodująca nadmierną potliwość ciała.
Nie tylko choroby powodują utratę elektrolitów. Pocenie się może następować podczas intensywnych wysiłków fizycznych, przebywania w wysokich temperaturach (lub saunie), a także przyjmowanie niektórych leków (np. na nadciśnienie tętnicze). Jeśli w tych sytuacjach nie zadbamy o regularne uzupełnianie elektrolitów, nastąpi ich znaczna utrata, co przejawi się skutkami ubocznymi.
Jak objawia się niedobór elektrolitów?
Charakterystycznymi objawami mogącymi wskazywać na niedobór elektrolitów są:
- uczucie osłabienia, zmęczenie;
- senność;
- nudności;
- bóle głowy;
- wahania ciśnienia tętniczego;
- skurcze mięśni;
- uczucie poddenerwowania;
- obrzęki.
Oczywiście wszystko zależy również od tego, których konkretnie elektrolitów dotyczy niedobór. Przykładowo, w przypadku potasu i magnezu najczęściej są to uczucie zmęczenia i bolesne skurcze mięśni, natomiast w przypadku sodu – bóle głowy, nudności i wymioty. Przeważnie mamy do czynienia z niedoborem wielu różnych elektrolitów, ponieważ człowiek nie ma wpływu na to, które konkretnie minerały zostaną wydalone wraz z potem czy innymi wydzielinami.
Jak uzupełnić elektrolity?
Istnieje kilka sposobów uzupełniania elektrolitów. Jeśli przyczyną są intensywne aktywności, praca fizyczna lub przebywanie w wysokich temperaturach, najlepiej zaopatrzyć się w wodę wzbogaconą elektrolitami, mogą to być dla urozmaicenia napoje izotoniczne. Woda mineralna (wysokozmineralizowana) i tego typu napoje posiadają cenne składniki mineralne, które uzupełniają ewentualne niedobory. Zawsze warto mieć przy sobie butelkę i pamiętać, że zaleca się przyjmowanie minimum 1,5 l płynów dziennie. Przy aktywności fizycznej i wysiłku (a także gorączce, wymiotach, biegunce), ilość ta wzrasta.
Kolejnym sposobem – zwłaszcza w przypadku dzieci – jest spożywanie warzyw i owoców bogatych w wodę oraz minerały. Pozwala to w smaczny i przyjemny sposób uzupełnić elektrolity. Warto sięgać po pomidory, arbuzy i ogórki. Aby uzupełnić potas należy spożywać banany, zaś aby uzupełnić magnez – pestki dyni i migdały.
Domowy izotonik
W warunkach domowych z powodzeniem można przygotować własnej roboty napoje izotoniczne. Nie są one szczególnie smaczne i nie działają na zasadzie popularnych energetyków – ich zadaniem jest uzupełnienie utraconych elektrolitów i tym samym wsparcie organizmu w zachowaniu homeostazy. Należy przygotować:
- wodę (lub wodę z sokiem wyciśniętym ze świeżych owoców w proporcji 1:1);
- sól kuchenną (pół łyżeczki);
- węglowodany proste, np. miód.
Całość dokładnie mieszamy, napój jest od razu gotowy do spożycia.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
