Sztywność mięśni to objaw, który może pojawiać się fizjologicznie i wynikać z bezruchu (np. mniejszą elastyczność mięśni posiadamy rano, tuż po przebudzeniu się), jak również wiązać się z chorobami ośrodkowego układu nerwowego i doznanymi urazami kręgosłupa. Jeśli jest uciążliwa, pojawia się w ciągu dnia lub towarzyszą jej jeszcze inne objawy, warto zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który na podstawie obserwacji, wywiadu i wyników badań podstawowych skieruje pacjenta do określonego specjalisty.
Sztywność mięśni – przyczyny
Sztywność mięśni może pojawiać się fizjologicznie w związku z bezruchem, np. po kilku godzinach snu lub po 2-godzinnym oglądaniu telewizji. Wówczas ma jednak charakter przejściowy, szybko ustępuje rozpoczęciu normalnego, aktywnego funkcjonowania. Dodatkowo nie powoduje dolegliwości bólowych, ani nie wywołuje innych, nieprzyjemnych reakcji ze strony aparatu ruchu. Sztywność mięśni może także pojawić się po doznanych urazach ortopedycznych, np. złamaniu kości i umieszczeniu złamania w gipsie na 6 tygodni lub po skręceniu stawu wymagającemu chwilowego unieruchomienia.
Zobacz również: Skręcenie stawu skokowego.
Do przyczyn chorobowych sztywności mięśniowej zalicza się natomiast:
- dyskopatię (sztywność mięśni przykręgosłupowych i mięśni grzbietu);
- stenozę kanału kręgowego;
- chorobę zwyrodnieniową stawów;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- entezopatie, np. łokieć tenisisty, łokieć golfisty;
- ucisk na nerwy rdzeniowe, np. wskutek choroby nowotworowej czy guzów;
- stwardnienie zanikowe boczne;
- stwardnienie rozsiane;
- choroby neuronu ruchowego;
- udar mózgu;
- fibromialgia;
- chorobę Alzheimera;
- chorobę Parkinsona.
Zobacz również: Choroba Parkinsona – rehabilitacja.
W przebiegu różnych dolegliwości zdrowotnych, sztywność mięśni może mieć inny obraz kliniczny. Na podstawie szczegółowego wywiadu z pacjentem można z dużym prawdopodobieństwem podejrzewać określone grupy chorób. Warto pamiętać, że ryzyko sztywności mięśniowej narasta wraz z wiekiem. Wiąże się to po części z upośledzeniem syntezy włókien elastynowych i kolagenowych, które wpływają na jakość tkanki mięśniowej.
Sztywność mięśniowa – objawy
Sztywność mięśniowa określana jest jako stan zwiększonego napięcia mięśniowego i chwilowej lub trwałej utraty elastyczności włókien mięśniowych. W efekcie mięsień nie może rozciągnąć się w sposób maksymalny, a próba rozciągania się może wywoływać dyskomfort. Jeśli u pacjenta pojawia się sztywność mięśniowa, kluczowe jest jednoczesne zaobserwowanie innych objawów.
Przykładowo, w przebiegu choroby Parkinsona dodatkowo pojawiają się drżenia spoczynkowe, rysy twarzy ulegają wygładzeniu, a czynności wymagające precyzji i umiejętności manualnych (np. zapinanie koszuli) stają się utrudnione. Przy stwardnieniu rozsianym poza sztywnością mięśniową obserwuje się osłabienie siły mięśniowej oraz spowolnienie ruchów. Z kolei przy chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa zauważymy ograniczenie ruchomości kręgosłupa, bóle kręgosłupa i niekiedy objawy rwy kulszowej (np. promieniowanie przez pośladek do kończyny dolnej).
Sztywność mięśniowa – diagnostyka
Jeśli jesteśmy pewni, że sztywność mięśniowa nie wynika z unieruchomienia czy zjawisk fizjologicznych, warto wykonać pakiet badań szczegółowych. Podstawą są badania krwi i moczu (co pozwoli stwierdzić lub wykluczyć m.in. choroby z autoagresji). Następnie wykonuje się zdjęcie RTG stawu, jeśli sztywność mięśniowa dotyczy wyłącznie mięśni zlokalizowanych wokół niego. Przy sztywności mięśni grzbietu wykonuje się więc RTG kręgosłupa. Duże znacznie ma również fizjoterapeutyczne badanie manualne, np. skala Ashworth’a, która służy do oceny wzmożonego napięcia mięśniowego.
Sztywność mięśniowa – leczenie
Jeśli sztywność mięśniowa wynika z chorób przewlekłych i postępujących, leczenie przyczynowe nie istnieje. Za pomocą leków zmniejszających napięcie mięśniowe i rehabilitacji dąży się do opóźniania rozwoju takiej choroby i zwiększania samodzielności pacjenta. Bez względu na przyczynę, niesamowicie ważna jest regularna aktywność fizyczna – mięśnie należy nie tylko rozciągać, ale i wzmacniać. Początkowo warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, który dobierze ćwiczenia indywidualnie do problemu zdrowotnego pacjenta. Pomocne są również zabiegi z zakresu ciepłolecznictwa, zaś w warunkach domowych warto sięgać po ciepłe okłady lub zakupić specjalną lampę (np. lampa sollux lub bioptron).
Uzupełniająco zaleca się wdrożenie diety bogatej w witaminy, antyoksydanty, NNKT, minerały i pełnowartościowe białko, aby tym samym wpływać na jakość włókien mięśniowych. Rekomenduje się picie przynajmniej 1,5 l wody dziennie (nawodnione włókna mięśniowe są bardziej elastyczne) oraz suplementację kwasu hialuronowego i kolagenu.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jaskólska A., Jaskólski A., Właściwości fizjologiczne i mechaniczne mięśni szkieletowych – czy są takie same w różnych mięśniach i u wszystkich osób?, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2020.
- Nicpoń K., Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2007.
- Olchowik B., Sobaniec W., Sołowiej E., Sobaniec P., Aspekty kliniczne zwalczania spastyczności, Neurologia Dziecięca, 18/2009.
