Ból kolana

Ból kolana jest poważnym problemem XXI wieku, który może mieć rozmaite podłoże. Szacuje się, że dotyczy coraz młodszych pacjentów, zaś u starszych jest wręcz dolegliwością stałą. Diagnostyką i leczeniem dolegliwości bólowych kolan zajmuje się lekarz ortopeda, zaś do najczęściej wykorzystywanych badań diagnostycznych należą RTG, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.

Ból kolana – przyczyny

Ból kolana może wynikać zarówno z chorób przewlekłych, jak i doznanych kontuzji czy stylu życia. Stawy kolanowe są szczególnie narażone na kontuzję ze względu na swoją lokalizację i funkcję. Struktury stabilizujące je wykazują tendencję do uszkodzeń, a masa ciała stanowi dla nich dodatkowe obciążenie. Ból kolan pojawia się w przebiegu następujących chorób:

• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• łuszczycowe zapalenie stawów;
• osteoporoza;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• twardzina układowa;
• borelioza;
• chondromalacja rzepki.

W większości przypadków są to choroby o podłożu autoimmunologicznym. Warto pamiętać, że wówczas ból zazwyczaj pojawia się symetrycznie. Jeśli boli tylko jedno kolano przyczyn warto doszukiwać się w następujących problemach:

• kolano skoczka – entezopatia więzadła rzepki wskutek jej przeciążenia;
• skręcenie stawu kolanowego – nadmierna rotacja powodująca uszkodzenie struktur stabilizujących;
• niestabilność stawu kolanowego – efekt urazu skrętnego bądź naderwania okolicznych więzadeł;
• boczne przyparcie rzepki – nieprawidłowe ustawienie rzepki, m.in. wskutek nadaktywności bocznej głowy mięśnia czworogłowego uda;
• uszkodzenia łąkotek;
• wady anatomiczne, np. kolana koślawe lub kolana szpotawe;
• zapalenie kaletki maziowej – wywołane np. infekcjami bakteryjnymi;
• zespół ciasnoty przedziałów powięziowych – następstwo wzrostu ciśnienia w określonym przedziale kończyny dolnej.

Problemy te można odróżnić od siebie na podstawie badań obrazowych, a często wyłącznie na podstawie wykonanych testów funkcjonalnych. Diagnostyką i leczeniem powinien zajmować się zespół składający się z lekarza ortopedy oraz fizjoterapeuta ortopedycznego.

Czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka bólu kolana są przede wszystkim otyłość i brak aktywności fizycznej. Z aktywnością fizyczną nie należy jednak przesadzać, ponieważ zbyt obciążające sporty również przyczyniają się do powstawania dolegliwości bólowych. Są nimi głównie sporty skocznościowe i biegi. Do czynników ryzyka zalicza się również dietę ubogą w wapń, witaminę D, kolagen oraz fosfor.

Ból kolana – objawy

Ból kolan może wykazywać różne objawy, wszystko zależy od jego przyczyny. Przykładowo, przy chorobie zwyrodnieniowej charakterystyczny jest ból z samego rana, któremu towarzyszy poranna sztywność stawów. Opisywany jest jako rozlany, nasilający się podczas inicjowania ruchu. Z kolei ból kolana w przebiegu kolana skoczka pojawia się głównie z przodu stawu kolanowego, w okolicy więzadła rzepki, które wykazuje dodatkowo tkliwość podczas palpacji. Nasila się podczas skoków, biegania czy chodzenia po schodach.

Ból kolana – diagnostyka

W celu zdiagnozowania przyczyny bólu kolana należy udać się do ortopedy, który zaleci wykonanie badań obrazowych. Należy pamiętać, że RTG uwidacznia jedynie struktury twarde (stawy i kości), dlatego przy podejrzeniu uszkodzenia tkanek miękkich lepiej zdecydować się na USG, tomografię komputerową bądź rezonans magnetyczny. Warto również umówić się na wizytę u fizjoterapeuty, który w jej trakcie wykona szereg badań funkcjonalnych i również postawi trafną diagnozę. Do najpopularniejszych testów funkcjonalnych dla stawu kolanowego należą:

• test Dreyera – wskazuje na uszkodzenie ścięgna mięśnia czworogłowego uda;
• test Apleya (test dystrakcyjno-kompresyjny Apleya) – wskazuje na uszkodzenia torebkowo-więzadłowe bądź uszkodzenie łąkotek;
• objaw balotowania rzepki – wskazuje na obecność płynu w jamie stawowej;
• test Zohlena – wykrywa uszkodzenia chrząstki w okolicy okołorzepkowej;
• test obronny Fairbanka – wskazuje na zwichnięcie rzepki;
• objawy Payra – wskazuje na uszkodzenie rogu tylnego łąkotki;
• test McMurraya oraz test Bragarda – wskazują na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej bądź łąkotki bocznej;
• test Lachmanna oraz test szuflady przedniej – oceniają uszkodzenia dotyczące więzadła krzyżowego przedniego.

Za pomocą testów funkcjonalnych fizjoterapeuta jest w stanie ocenić praktycznie każdą strukturę stawu kolanowego.

Ból kolana – leczenie

Leczenie zależy od zdiagnozowanej przyczyny. Przy chorobach przewlekłych stosuje się leczenie objawowe, ponieważ nie jest możliwe całkowite wyleczenie schorzeń autoimmunologicznych czy choroby zwyrodnieniowej. Duże znaczenie ma więc zdrowy styl życia (redukcja masy ciała, dopasowana dieta, suplementacja kolagenu i kwasu hialuronowego, umiarkowana i regularna aktywność fizyczna) oraz fizjoterapia. Doraźnie stosuje się leki przeciwbólowe i liczne domowe sposoby na ból kolana (np. okład z kapusty czy imbiru). W ostatnich latach ogromną nadzieję wiąże się z terapią komórkami macierzystymi.

Przy urazach i kontuzjach sportowych kluczowa jest fizjoterapia, dzięki której szybko można wrócić do pełnej sprawności. Nieco dłużej rehabilituje się wady postawy, jednak także one są do wypracowania. Lepsze efekty uzyskuje się w przypadku dzieci i młodzieży niż w przypadku osób dorosłych. Bez względu na przyczynę bólu kolana zawsze dobrym rozwiązaniem będzie suplementacja kolagenu i kwasu hialuronowego, ponieważ są to związki naturalnie występujące w stawach i odpowiadające za kondycję chrząstki stawowej.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kuczma M., Szmyt M., Faliszewski S., Filaercka A., Kuczma W., Wykorzystanie metody anatomy trains wg Toma Myersa w zespole bólowym „kolano skoczka”, Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, 2017.
2. Roczniak W., Ból stawu kolanowego, Lekarz 3/2008.
3. Kucharz E., Kuryllszyn-Moskal A., Wiland P., Mastalerz-Migas A., Sudoł K., Jabłoński R., Algorytm diagnostyczna choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Lekarz POZ, 4/2021.
4. Stolarczyk A., Ortopedia w gabinecie lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Urazy narządu ruchu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
5. Synder M., Nowakowski A., Mazurek T., Matuszewski Ł., Podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w ortopedii i traumatologii narządu ruchu, Wydawnictwo Exemplum, Poznań 2021.
6. Buckup K., Buckup J., Testy kliniczne w badaniu, kości, stawów i mięśni, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.