Badanie stawu kolanowego

Staw kolanowy jest stawem zawiasowym i dwukłykciowym. Pełni funkcję stabilizującą kości podudzia i amortyzującą. Większość urazów stawowych kończyny dolnej dotyczy właśnie stawu kolanowego. Szczegółowo przeprowadzone badanie fizjoterapeutyczne często przesądza o powrocie do zdrowia, ponieważ aby móc wdrożyć odpowiednią rehabilitację, konieczne jest dobre rozpoznanie.

Anatomia i fizjologia

W stawie kolanowym łączą się 3 elementy takie jak kość udowa, kość piszczelowa oraz rzepka.

Łąkotki

Bardzo ważnym elementem tego stawu są także łąkotki. Wyróżnić można łąkotkę przyśrodkową i boczną. Obie dzielą staw kolanowy na piętro górne i dolne. Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa i szersza, a swoim kształtem przypomina literę „C”. Boczna z kolei jest krótsza i bardziej zakrzywiona (tworzy niemal pełny pierścień), cechuje się także większą ruchomością.

Więzadła

Kolejnym ważnym elementem stawu kolanowego jest aparat więzadłowy. To przeważnie on podlega kontuzjom. Więzadła dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Do zewnętrznych zaliczamy więzadło poboczne piszczelowe i poboczne strzałkowe, więzadło rzepki oraz więzadło podkolanowe skośne i łukowate. Więzadła wewnętrzne obejmują więzadło krzyżowe przednie i tylne, więzadło poprzeczne kolana, a także więzadło łąkotkowo-udowe przednie i tylne.

Na poniższym filmie przedstawiamy bardziej szczegółową budowę stawu kolanowego:

Ruchy w stawie kolanowym

Główny ruch stawu kolanowego następuje w płaszczyźnie strzałkowej i jest to ruch wyprostu oraz zgięcia. Czynny ruch osiąga zakres 0-0-130 stopni, natomiast bierny: 15-0-160 stopni.

Zobacz również: Płaszczyzny ciała.

Badanie stawu kolanowego

Badanie stawu kolanowego przeprowadzane przez fizjoterapeutę rozpoczyna się zawsze od oglądania pacjenta w pozycji stojącej. Ważne jest zwrócenie uwagi na wszelkie blizny, nieprawidłowe kontury kostne oraz zmiany osi kości. Ocenia się również obrysy tkanek miękkich i obecność żylaków. W płaszczyźnie czołowej zwraca się uwagę na koślawienie lub szpotawienie stawu, natomiast w płaszczyźnie strzałkowej na przeprost lub przykurcz zgięciowy. Kolejnym etapem jest badanie czucia w pozycji leżącej.

Po tych czynnościach można przejść do części właściwej. Rozpoczyna się ona oceną zakresu ruchomości oraz obecnością oporu końcowego.

Rzepka

Następnie całą uwagę poświęca się rzepce. Bada się:

• jej bierną przesuwalność w kierunku bocznym, przyśrodkowym, bliższym i dalszym;
• wrażliwość uciskową powierzchni stawowej;
• ewentualny dodatni test obawy (pacjent ze strachu przed zwichnięciem rzepki odruchowo napina mięsień czworogłowy uda)

Kolejno można palpacyjnie bądź poprzez opukiwanie sprawdzić górny i dolny biegun rzepki w celu rozpoznania ewentualnej entezopatii ścięgna mięśnia prostego uda i więzadła rzepki. Po dokładnym zbadaniu rzepki można ocenić kaletkę podrzepkową. Jeśli wyczuwalne są zgrubienia, wskazany jest test balotowania kaletki.

Wybrane testy funkcjonalne:

• objaw Zohlena;
• test Dreyera;
• test obronny Fairbanka.

Siła mięśniowa

Niezwykle ważna jest ocena siły mięśniowej mięśni odpowiedzialnych za ruch w stawie kolanowym. Często bowiem to ich osłabienie jest przyczyną wielu dolegliwości. Najbardziej znanym sposobem na sprawdzenie siły mięśniowej jest wykonanie testu Lovetta. W przypadku stawu kolanowego najczęściej wykonuje się go na mięśniu czworogłowym uda, dwugłowym uda oraz brzuchatym łydki.

Łąkotki

Łąkotki bada się najczęściej testami prowokacyjnymi. Skupiając się na części przedniej łąkotek, poleca się test prowokacyjny przeprostu, natomiast na części środkowej test McMurraya. Części tylne łąkotek ocenia się w dużym zgięciu, przy jednoczesnym wywoływaniu naprzemiennych rotacji podudzia z palpacją szpary stawowej.

Wybrane testy łąkotkowe:

• test Apleya;
• objaw Payra;
• objaw Childressa;
• test Bragarda;
• objaw Steinmanna.

Więzadła

Ostatnim elementem badania stawu kolanowego jest szczegółowa ocenia więzadeł. Rozpoczyna się od więzadła krzyżowego przedniego (ACL), a następnie przechodzi do krzyżowego tylnego (PCL).

W przypadku badania ACL stosuje się przeważnie:

• test szuflady przedniej;
• test Lachmanna;
• test Galwaya (test pivot-shift);
• test Slocuma.

Z kolei badając PCL wybiera się głównie:

• test szuflady tylnej;
• test skurczu mięśnia czworogłowego;
• odwrócony test pivota.

Podsumowanie

Po tak szczegółowo wykonanym badaniu fizjoterapeuta będzie w stanie postawić trafną i dokładną diagnozę dolegliwości. To niezwykle ważne, ponieważ kolano jest skomplikowaną i złożoną strukturą składającą się z wielu elementów. Tylko dokładne badanie może zróżnicować schorzenie.

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
2. Buckup K., Buckup J. Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni. PZWL, Warszawa 2014.

	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...
	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...