Jamistość rdzenia to rzadka choroba neurologiczna odnosząca się do powstawania w obrębie rdzenia kręgowego charakterystycznych, patologicznych jam (stąd nazwa). Zazwyczaj wykazuje łagodny przebieg i częściej rozwija się u mężczyzn w 3. lub 4. dekadzie życia. Wraz z jamistością rdzenia nierzadko pojawiają się inne patologie, np. zespół Arnolda-Chiariego.
Jamistość rdzenia – przyczyny
Tworzenie się typowych jam może mieć rozmaite podłoże, między innymi:
- urazy mechaniczne;
- nowotwory;
- przemieszczenie krążka międzykręgowego;
- stan zapalny w kanale kręgowym.
Może wynikać również z czynników idiopatycznych, czyli o nieustalonej etiologii. Warto wiedzieć, że zaburzenia kształtowania się szwu grzbietowego rdzenia mogą mieć miejsce już w 4-10 tygodniu rozwoju zarodka (życia płodowego). Zgodnie z jedną z bardziej znanych teorii, powstawanie jam w rdzeniu kręgowym wynika z zaburzenia krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. Według innej zaś pod uwagę należy wziąć uszkodzenia okołoporodowe dziecka. Teoria dysgraficzna przedstawia tworzenie się jam w rdzeniu kręgowym wskutek zatrzymania jego rozwoju i związanej z tym degeneracji komórek glejowych rdzenia. Do innych możliwych przyczyn (zgodnie ze współczesnymi teoriami) zalicza się:
- rozpad glejaka (nowotworu) niskiego stopnia;
- niedrożność kanału środkowego rdzenia kręgowego;
- krwotoczny udar śródmózgowy;
- obrzęk rdzenia kręgowego;
- trudności w odpływie płynu mózgowo-rdzeniowego z komory IV.
Diagnostyką tej dolegliwości zajmuje się lekarz neurolog, bez względu na mechanizm powstawania.
Jamistość rdzenia – objawy
Głównym objawem jamistości rdzenia jest tworzenie się jam w obrębie rdzenia kręgowego, najczęściej jednak w jego odcinku szyjnym. Może obejmować wiele segmentów jednocześnie. To właśnie dokładna lokalizacja tych zmian determinuje obraz kliniczny. Przykładowo, jamy zlokalizowane w obrębie odcinka szyjnego u podstawy rogu tylnego zaburzają czucie bólu i temperatury, przy jednoczesnym zachowaniu czucia dotyku, ułożenia oraz wibracji. Z kolei uszkodzenie słupów boczno-pośrednich przez powstałe jamy powoduje zespół Claude’a-Bernarda-Hornera. Objawy w zależności od lokalizacji jam w rdzeniu kręgowym prezentują się następująco:
- rogi przednie – zanik mięśni ręki dający tzw. rękę szponiastą, a także zanik mięśni przedramienia i ramienia przy zniesieniu odruchów głębokich;
- droga korowo-rdzeniowa w sznurach bocznych – spastyczny niedowład kończyn dolnych;
- opuszka rdzenia kręgowego – zaburzenia połykania (dysfagia), zanik mięśni języka, niedowład mięśni gardła i podniebienia, a także zaburzenie czucia bólu i temperatury.
Objawami współistniejącymi z jamistością rdzenia kręgowego nierzadko są:
- owrzodzenia dłoni;
- skoliozy i boczne skrzywienia kręgosłupa;
- stawy Charcota;
- zanik mięśni kończyn dolnych (przy jamach w odcinku lędźwiowym).
Ze względu na mnogość objawów diagnostyka powinna być wyjątkowo szczegółowa, aby nie pominąć jam w żadnym odcinku rdzenia kręgowego.
Diagnostyka jamistości rdzenia
Diagnostyka jamistości rdzenia opiera się na rezonansie magnetycznym całego rdzenia kręgowego i mózgowia. Należy wykluczyć m.in. stwardnienie zanikowe boczne, stwardnienie rozsiane, mielopatię szyjną oraz nowotwory. Nieco rzadziej wykorzystuje się tomografię komputerową. Z kolei szczegółowy wywiad może nasuwać lokalizację jam.
Jamistość rdzenia – leczenie
Jedynym w pełni skutecznym sposobem leczenia jest operacja chirurgiczna. W jej trakcie dąży się do drenażu jam, a następnie ich korekcji. Jeśli wraz z jamistością rdzenia występują inne dolegliwości neurologiczne, np. wodogłowie, można także podjąć się ich leczenia. Leczenie nieoperacyjne obejmuje natomiast farmakoterapię (objawową i tonizującą, bez możliwości stosowania specyficznych leków) oraz stymulację elektryczną (obwodową bądź samego rdzenia kręgowego). Stymulacja elektryczna jest metodą ostatniej szansy, gdy wszystkie inne nie przyniosą oczekiwanych rezultatów.
Kluczowa jest również fizjoterapia, której powinno się poddawać każdego pacjenta, bez względu na wybraną metodę leczenia. Celem rehabilitacji jest utrzymanie prawidłowego zakresu ruchomości w stawach, poprawa propriocepcji i równowagi oraz mobilizacja mięśni, głównie szyi i grzbietu. Ćwiczeniami indywidualnymi dąży się także do wzmocnienia poszczególnych grup mięśniowych. Najczęściej stosuje się metodę PNF oraz NDT-Bobath.
Jamistość rdzenia – rokowania
Jamistość rdzenia nie przyczynia się do skrócenia długości życia pacjenta. Może jednak znacznie wpłynąć na jego jakość, dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia. Przy jego braku może wręcz ograniczyć i wykluczyć pacjenta z życia zawodowego czy rodzinnego.
Polecane produkty:
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ungeheuter D., Stachura K., Moskała M., Naczyniaki jamiste rdzenia kręgowego – obraz kliniczny i optymalizacja postępowania, Przegląd Lekarski, 11/2015.
- Nowak S., Kołodziejska E., Florin-Dziopa I., Nowak W., Nowak P., Nowak E., Wasiński J., Szmatoła S., Wieloletnia ocena przebiegu klinicznego jamistości rdzenia z uwzględnieniem czynności bioelektrycznej mózgu, Studia Medyczne Akademii Świętokrzyskiej, 5/2007.
