Choroba Gauchera stanowi najczęściej diagnozowaną lizosomalną chorobę spichrzeniową. Tego typu choroby uwarunkowane genetycznie zależą od niedoboru enzymów lizosomalnych (rzadziej białek pozalizosomalnych). W ich gronie, poza chorobą Gauchera, znajduje się 60 innych chorób, m.in. choroba Fabry’ego, mukopolisacharydozy (np. choroba Hurlera, zespół Huntera) czy choroba Pompego. Wszystkie wyróżniają się przewlekłym, postępującym przebiegiem oraz wieloukładowym charakterem.
Choroba Gauchera – przyczyny
Chorobę Gauchera dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny, a bezpośrednią przyczyną jej powstawania jest mutacja w genie kodującym glukocerebrozydazę, zlokalizowanym w rejonie q21 chromosomu 1. Do dnia dzisiejszego poznano aż 600 różnych mutacji tego genu. Wciąż jednak nie wiadomo, na jakiej podstawie dochodzi do pojawienia się takich mutacji, ani jakie mogą być ich czynniki ryzyka.
Mutacja w genie kodującym glukocerebrozydazę powoduje gromadzenie się nierozłożonego substratu w układzie monocytów-makrofagów. Wypełnione glukocerebrozydem makrofagi zwie się komórkami Gauchera. Kumulują się one w największych ilościach w szpiku kostnym, śledzionie i wątrobie, a znacznie rzadziej zaś w płucach, sercu, nerkach bądź jelitach. Obecność komórek Gauchera w danym narządzie stymuluje w nim odpowiedź zapalną, co daje szereg objawów klinicznych.
Choroba Gauchera – objawy
W zależności od obrazu klinicznego wyróżnia się 3 typy omawianej choroby. Przy chorobie Gauchera typu 1 (diagnozowanej najczęściej) obserwuje się:
- splenomegalię;
- małopłytkowość;
- niedokrwistość;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- hepatomegalię;
- wzmożoną męczliwość;
- tendencję do krwawień, infekcji i siniaczeń;
- bóle i deformacje kostne;
- upośledzone tempo wzrastania w przypadku dzieci;
- przebarwienia skórne.
W przebiegu typu 1 znacznie wzrasta ryzyko choroby Parkinsona, neuropatii obwodowej czy nadciśnienia wrotnego. Jeśli choroba ma przebieg łagodny, jej diagnostyka często się opóźnia bądź zostaje przeprowadzona zupełnie przypadkowo, podczas innych badań.
Choroba Gauchera typu 2, zwana również typem ostrym neuronopatycznym, obejmuje następujące objawy:
- uogólniony obrzęk;
- zahamowanie rozwoju psychoruchowego;
- narastające objawy neurologiczne, w tym zez, osłabienie odruchów, zaburzenia napięcia mięśniowego, porażenie i skurcze krtani;
- wrodzona rybia łuska (dotyczy aż 40% chorych);
- powiększenie wątroby i śledziony;
- dysmorfia twarzy;
- niedokrwistość;
- małopłytkowość.
Nieleczony typ 3 choroby Gauchera aż u połowy pacjentów prowadzi do śmierci jeszcze przed ukończeniem 12. roku życia. W jej przebiegu stwierdza się rozmaite objawy występujące w poprzednio opisanych typach. Objawy neurologiczne pojawiają się już między 1.-3. rokiem życia.
Diagnostyka
Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad lekarski. Na jego podstawie można podejrzewać chorobę Gauchera, zleca się więc USG jamy brzusznej (głównie celem diagnostyki splenomegalii i hepatomegalii) oraz badania krwi (morfologia z retikulocytozą, lipidogram, AspAT, wapń, fosfor, panel nerkowy i panel wątrobowy, CRP, żelazo, ferrytyna, układ krzepnięcia, glukoza, witamina D3 i witamina B12) i badania moczu. Wśród zalecanych badań obrazowych znajdują się rezonans magnetyczny głowy, kręgosłupa i kości udowych, tomografia komputerowa jamy brzusznej oraz densytometria. Badaniem specjalistycznym jest natomiast ocena aktywności glukocerebrozydazy w leukocytach lub fibroblastach skóry. Celem całkowitego potwierdzenia wykonuje się badania genetyczne.
Choroba Gauchera – leczenie
Jeszcze do niedawna jedyną skuteczną metodą leczenia choroby Gauchera był przeszczep allogenicznego szpiku kostnego, obarczony jednak dużym ryzykiem. Współcześnie postępowanie obejmuje enzymatyczną terapię zastępczą, polegającą na dożylnym podawaniu pacjentom syntetycznej glukocerebrozydazy i umożliwiającą prawidłowe rozkładanie glukozyloceramidu. Efekty widać już po 6 miesiącach takiego leczenia, nie należy go przerywać nawet u kobiet ciężarnych. W przypadku pacjentów z łagodną i umiarkowaną postacią choroby Gauchera typu 1 można rozważyć stosowanie leków z grupy inhibitorów syntazy glukozyloceramidu, czyli doustnej terapii redukującej ilość substratu. Rokowania i leczenie zależą od postaci choroby i jej zaawansowania. Uzupełniająco warto rozważyć także rehabilitację ruchową.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Nowosielska K., Nowotwór krwi i rzadka choroba Gauchera – cienka granica, Kurier Medyczny, 3/2019.
- Sumskiene E., Machaczka M., Jak rozpoznawać i leczyć chorobę Gauchera: zarys patofizjologii, objawów klinicznych, metod diagnostycznych i leczenia, Acta Haematologica Polonica, 48/2017.
- Jędrzejek M., Wiślińska K., Świder G., Choroba Gauchera – problem diagnozy oraz ocena skuteczności leczenia enzymatycznego. Prezentacja 4 przypadków, Przypadki Medyczne, 27/2012.
- Hasiński P., Bik-Multanowski M., Koba-Wszędobył M., Walczak M., Bubnowski M., Milewska-Kranc A., Smyk A., Machaczka M., Choroba Gauchera – zalecenia dotyczące rozpoznawania, leczenia i monitorowania, Acta Haematologica Polonica, 48/2017.
