Mięśnie gładkie (inaczej: tkanka mięśniowa gładka, łac. textus musculus glaber) wyróżniają się niezwykle dużą różnorodnością morfologiczną i strukturalną. Budują ściany licznych narządów wewnętrznych kręgowców, a spotkać je można nawet w tęczówce oka. Biorą udział w procesach życiowych o zasadniczym znaczeniu. Ich budowa jest dość specyficzna, przez co z łatwością można odróżnić je od mięśni poprzecznie prążkowanych.

Mięśnie gładkie – anatomia
Długość włókien mięśni gładkich w ciele człowieka, w zależności od miejsca ich lokalizacji, utrzymuje się w zakresie od poniżej 20 μm (ściany naczyń krwionośnych) do około 500 μm (macica ciężarnej kobiety). Z kolei średnica wynosi przeważnie około 5-10 μm. Zarówno za siłę, jak i częstotliwość skurczów tych włókien mięśniowych odpowiada obwodowy układ nerwowy oraz układ hormonalny. Człowiek nie ma więc wpływu na ich kurczenie się czy rozluźnianie – ich czynność pozostaje poza obszarem silnej woli. Dla porównania, na skurcze mięśni szkieletowych (tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa) możemy osobiście wpływać. Oznacza to, że każdy człowiek sam podejmuje decyzję, kiedy chce poruszyć np. nogą czy ręką i jest to w pełni zależne od jego woli.
Mięśnie gładkie pod względem swojej budowy nie wykazują regularnej, sarkomerycznej struktury. Uważa się, że zawierają one jednak jednostki kurczliwe, funkcjonalnie odpowiadające sarkomerom. Kwestia ta wciąż pozostaje obszarem licznych badań. Mięśnie gładkie, podobnie jak mięśnie szkieletowe, manifestuje ścisła zależność aktywności motorycznej od stężenia jonów wapnia. Są one wręcz niezbędne do prawidłowej akcji tego typu mięśniówki.
Zobacz również: Tkanka mięśniowa – rodzaje, budowa, funkcje.
Mięśnie gładkie u człowieka
Mięśnie gładkie w ciele człowieka można znaleźć w wielu różnych miejscach. Jednak zawsze są to takie miejsca, na których działanie nie wpływamy świadomie. Przede wszystkim taka mięśniówka buduje ściany narządów wewnętrznych, np. żołądka, jelit czy pęcherza moczowego. Także macica u kobiet jest sporym mięśniem gładkim, kurczącym się i rozciągającym niezależnie od naszej woli podczas menstruacji oraz ciąży i porodu. Mięśnie gładkie budują też ściany naczyń krwionośnych, drogi oddechowe oraz przewody moczowe i żółciowe. Niewielkie mięśnie gładkie tęczówki oka sprawiają, że źrenica może się rozszerzać i zwężać w odpowiedzi na ekspozycję na światło.
Mięśnie gładkie – czynność
Mięśnie gładkie pracują niezależnie od woli człowieka. Oznacza to, że człowiek nie może świadomie zdecydować o tym, że w danym momencie chce uaktywnić mięśniówkę jelit, pęcherza moczowego, tęczówki czy macicy. Decydują o tym gospodarka hormonalna wraz z układem nerwowym, na co nie mamy żadnego wpływu. Aktywność mięśni gładkich zależy więc od okoliczności. Jeśli zjemy obiad, żołądek automatycznie zacznie się kurczyć i rozluźniać, czego celem jest mieszanie soków trawiennych i kwasu żołądkowego z treścią pokarmową, a więc jej trawienie. Z kolei po wejściu do ciemnego pomieszczenia, gdy wcześniej przebywaliśmy na silnym świetle, miejsce ma rozkurcz mięśni gładkich oka, czego celem jest umożliwienie napływu jak największej ilości bodźców świetlnych do oka i tym samym przyzwyczajenie oka do możliwie maksymalnego widzenia w nowych warunkach, a więc w ciemności.
Mięśnie gładkie odpowiadają za funkcje niezbędne człowiekowi do życia. Są nimi przede wszystkim:
- trawienie;
- oddychanie;
- rozmnażanie się;
- utrzymywanie prawidłowego krążenia krwi;
- wypróżnianie się.
Wszelkie upośledzenia czynności mięśni gładkich mają wiele negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Przykładowo, atrofia lub zaburzenie kurczenia się mięśni jelit mogą doprowadzić do spastyczności jelit bądź zatrzymania trawienia, czego najpoważniejszą konsekwencją jest perforacja jelit i uwolnienie do jamy brzusznej treści pokarmowej wraz z bakteriami. To sytuacja bezpośrednio zagrażająca życiu człowieka. Dlatego tego typu problemy powinny być konsultowane z lekarzem możliwie jak najszybciej.
Polecane produkty:
![]() |
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Dąbrowska R., Makuch R., Mięśnie gładkie: budowa, aktywność motoryczna i jej regulacja, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2001.