Splenomegalia to inaczej powiększenie śledziony. Stan ten występuje w przebiegu różnych chorób – najczęściej krwi i układu chłonnego, ale także przy guzach tego narządu lub zaburzeniach krążenia.
Splenomegalia – przyczyny
Istnieje wiele przyczyn powiększenia śledziony. Dzieli się je w zależności od stopnia powiększenia tego narządu na 3 grupy.
I grupa
W pierwszej grupie znajdują się przyczyny znacznego powiększenia śledziony (dużego stopnia), gdy narząd ten przekracza linię pępka. Może to być spowodowane zwłóknieniem szpiku lub przewlekłą białaczką szpikową.
II grupa
W drugiej grupie znajdują się choroby takie jak nadciśnienie wrotne, chłoniaki czy przewlekła białaczka limfatyczna. Przyczyniają się one do powiększenia narządu średniego stopnia (do wysokości pępka).
III grupa
W ostatniej, trzeciej grupie znajduje się przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak, nadciśnienie wrotne i reumatoidalne zapalenie stawów. Mogą powodować powiększenie śledziony małego stopnia.
Do pozostałych przyczyn zalicza się:
- uogólnione lub miejscowe procesy zapalne;
- chorobę Huntera;
- AIDS;
- toczeń rumieniowaty układowy;
- sarkoidozę;
- ziarniniakowatość Wegenera;
- amyloidozę;
- nadciśnienie wrotne.
Należy pamiętać, że splenomegalia jest objawem nieswoistym. Stwierdzenie powiększenia śledziony może naprowadzić na określoną jednostkę chorobową, wymaga to jednak potwierdzenia lub wykluczenia licznymi badaniami.
Objawy splenomegalii
Głównym objawem splenomegalii jest wyczuwalne powiększenie śledziony. Może to przebiegać bezobjawowo, jednak często towarzyszą temu:
- dolegliwości bólowe w obrębie brzucha;
- nudności;
- uczucie pełności;
- ból pleców, który może promieniować w lewą stronę.
Dzieje się tak, ponieważ powiększająca się śledziona stopniowo uciska na tkanki i narządy znajdujące się w obrębie jamy brzusznej.
Diagnostyka
Wyczuwalny twór w lewym górnym kwadrancie jest zwykle śledzioną. Prawidłowo śledziona nie jest wyczuwalna w badaniu palpacyjnym. Aby tak się stało, narząd musi ulec powiększeniu 2-3 razy. Przed zdiagnozowaniem splenomegalii zawsze należy upewnić się, że wyczuwany twór nie jest lewą nerką.
Cechy śledziony w badaniu fizykalnym to:
- niewyczuwalna górna krawędź;
- powiększanie w kierunku prawego dolnego kwadrantu;
- podczas wdechu obniżanie się w kierunku prawego dolnego kwadrantu;
- stłumiony głos opukowy;
- brak balotowania.
Jeśli podczas badania fizykalnego lekarz stwierdzi jakiekolwiek nieprawidłowości, należy niezwłocznie wykonać badania takie jak:
Badania obrazowe umożliwią bowiem dokładną ocenę wielkości i kształtu narządu.
Splenomegalia – leczenie
Splenomegalia wymaga leczenia przyczynowego. Należy szybko zdiagnozować chorobę, która doprowadziła do powiększenia śledziony i rozpocząć terapię w tym kierunku. Podczas powiększenia śledziony (zwłaszcza znacznego stopnia) należy ograniczać wysiłki fizyczne – szczególnie te intensywne, związane z dźwiganiem czy skakaniem. Tego typu aktywności mogą bowiem doprowadzić do pęknięcia śledziony, która wprawdzie jest narządem elastycznym, ale jednak delikatnym. Ostatecznością leczenia jest splenektomia, czyli zabieg usunięcia śledziony.
Bibliografia
- Walczyk J., Walas M., Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie śledziony, Journal of Ultrasonography, 13/2013.
- Allan M., Marsh J., Wywiad i badanie przedmiotowe, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2005.
